عصر ایران ؛ مجله تصویری سلاح - توپولوف تو-22ام که در ناتو با نام مستعار "بک فایر" ( Backfire ) شناخته می شود، یک بمب افکن راهبردی فراصوت دوربرد است. گفته شده که روسیه از این بمب افکن بال متغیر پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی علیه مخالفان خود (از جمله اوکراین) استفاده کرده است و همچنان یکی از ارکان مهم هوانوردی دوربرد روسیه محسوب می شود.
تو-22ام با خدمه ای متشکل از چهار نفر توانایی حمل محموله تسلیحاتی 24 هزار کیلوگرمی را دارد. به طور خاص، تو-22ام برای حمل بمب های فاب-250 و فاب-1500 یا موشک های هسته ای خا-15 و همچنین موشک های تهاجمی دریایی دوربرد خا-22 طراحی شده است.
بمب افکن تو-22 از دو پیشرانه کوزنتسوف ان‌کی-25 نیرو می گیرد و در جدیدترین پیکربندی خود یعنی تو-22ام3 می تواند با بیشینه سرعت نزدیک به 2 ماخ پرواز کند. این مدل جدید توانایی شلیک موشک ابرصوت خا-47ام2 را دارد. این موشکل قابلیت حمل یک کلاهک جنگی هسته ای را دارد.
روسیه مدعی است که برد پروازی تو-22ام3 تقریبا 7000 کیلومتر است که امکان حضور در یک ماموریت حمله دریایی را برای آن فراهم می کند، اما برای شرکت در حملات هسته ای بین قاره ای با هدف بمباران آمریکا پاسخگو نیست.
بمب افکن بک‌فایر برای شرکت در حملات هسته ای بین قاره ای، حمله دریایی، و ماموریت های متعارف حمله به اهداف زمینی طراحی شده است. توسعه نسخه اولیه تو-22 در سال 1954 آغاز شد و تولید انبوه این هواپیما در سال 1959 آغاز شد.
توسعه مدل تو-22ام اندکی پس از تکمیل نسخه اصلی تو-22 آغاز شد و در شرایطی که اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا در حال مذاکره برای ارائه توافقنامه محدودسازی جنگ‌افزار راهبردی SALT II بودند، روند توسعه آن ادامه یافت.
نوسازی هواپیماها برای معرفی تو-22ام3 در دهه 1980 ادامه یافت و این هواپیما به طور رسمی در سال 1989 خدمت در نیروی هوایی شوروی را آغاز کرد.
نیروی هوایی روسیه طی حمله به اوکراین از بمب افکن های تو-22ام3 استفاده کرده است. نقش این بمب افکن ها در بمباران اوکراین کنایه آمیز است زیرا این کشور تعداد زیادی از بمب افکن های تو-22 و تو-22ام را پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به ارث برده بود، اما طبق توافقنامه کاهش تهدید تعاونی نان-لوگار (Nunn–Lugar Cooperative Threat Reduction agreement) آنها را نابود کرد.
بک‌فایرهای نیروی هوایی روسیه به طور برجسته برای بمباران شبکه های ریلی اوکراین بکار گرفته شده اند و همچنین به نقش آنها در بمباران مواضع اوکراین در شهر ماریوپل از جمله کارخانه فولاد آزوف‌استال اشاره شده است.
تو-22ام3 ابزار ارزشمندی برای سیاست امنیت ملی روسیه در خارج از مرزهای این کشور بوده است. سه فروند بک‌فایر در سال 2021 در کنار دیگر بمب افکن های روسیه مانند تو-95ام‌اس و تو-160 به پایگاه هوایی حمیمیم سوریه اعزام شدند. این سه فروند بمب افکن امکان گشت‌زنی در شرق مدیترانه برای پشتیبانی از منافع روسیه در منطقه و همچنین تهدید منافع آمریکا و دیگر دشمنان روسیه در اطراف شرق مدیترانه را فراهم کرد.
از بمب افکن های تو-22ام3 در چچن و همچنین در جنگ بین روسیه و گرجستان در سال 2008 استفاده شده بود که در همین جنگ شاهد نخستین و تنها نمونه از سرنگونی یک فروند بک‌فایر در میدان نبرد بودیم.
در شرایطی که تو-22ام3 هواپیمایی قدیمی بر اساس یک طراحی حتی قدیمی‌تر است، اما به نظر نمی رسد در پایان عمر خدمت خود قرار داشته باشد. بک‌فایرهای نیروی هوایی روسیه احتمالا برای سال ها یا حتی دهه های پیش رو در جنگ های روسیه حضور خواهند داشت.
اگر به بمب افکن های روسی علاقمند هستید، مطالعه دو مطلب زیر را از دست ندهید: