روز گذشته مجلس جلسه غير‌علني داشت تا توافق مذاكرات هسته‌اي با حضور وزیر و معاون وزیر امور خارجه را بررسي كند و اما برآيند اين جلسه توضيحات عراقچي پيراموان بازرسي مديريت شده از مراكز نظامي بود موضوعي كه بسياري از نمايندگان مجلس با آن موافق نيستند.
شخص آقای عراقچی پیش از این نیز در گفت‌و‌گو با خبرگزاری صدا و سیما این موضوع را تايید کرده و گفته بود: «دسترسی به مراکز غیرهسته‌ای که شامل مراکز نظامی هم می‌تواند باشد». عراقچی همچنین در تاریخ ۲۴ اردیبهشت‌ماه پس از دیدار با آقای آمانو در جمع خبرنگاران گفته بودند «دسترسی به مراکز غیرهسته‌ای شامل مراکز نظامی هم می‌تواند باشد.»
به گفته جواد كريمي‌قدوسي نماينده مردم مشهد در مجلس شوراي اسلامي و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس معاون وزیر امور خارجه در جلسه غیرعلنی مجلس گفت: بازرسی‌ها از مراکز نظامی به صورت مدیریت شده پذیرفته شده اما درخصوص دسترسی به دانشمندان هسته‌ای هنوز پاسخی به طرف مقابل داده نشده است.
وي افزود كه در این جلسه سیدعباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه در گزارش خود عنوان کرد: بازرسی از مراکز نظامی در پروتکل الحاقی پذیرفته شده، اما این بازرسی مدیریت شده است و مدیریت آن با جدیّت انجام می‌شود.
وی افزود: معاون وزیر خارجه ادامه داد که در یکی از جلسات لیست تعدادی از دانشمندان هسته‌ای کشورمان از طرف مقابل به ما داده شده و از ما خواسته‌اند تا با این دانشمندان مذاکره و مصاحبه داشته باشند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اظهار داشت: بازرسی از مراکز نظامی و دسترسی به دانشمندان هسته‌ای در چارچوب (PMD) است و این همان برنامه نظامی ادعای طرف غربی است که ادعا دارد ایران این برنامه نظامی را داشته و معتقدند که برای راستی‌آزمایی از سوی ایران به مراکز و دانشمندان دسترسی پیدا کنند.
کریمی‌قدوسی خاطرنشان کرد: عراقچی افزود بازرسی از مراکز نظامی از سوی ما پذیرفته شده، اما درخصوص دسترسی به دانشمندان هسته‌ای اگرچه لیست اسامی دانشمندان از سوی طرف مقابل به ما داده شده، اما ما نپذیرفته‌ایم که آنها بتوانند به دانشمندان ما دسترسی داشته باشند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اظهار داشت: همچنین در این جلسه علی‌اصغر زارعی نماینده مردم تهران با اشاره به بازرسی‌های فراپروتکلی گفت که در مذاکرات لوزان تیم مذاکره‌کننده کشورمان بازرسی‌های فراپروتکلی را پذیرفته است و آمریکایی‌ها نیز هم به همین موضوع انگشت گذاشته و آن را تکرار می‌کنند.
وی افزود: در مورد لغو تحریم‌ها نیز عراقچی اظهار داشت که لغو تحریم‌ها در بخش اقتصادی در حال بحث است تا طرف مقابل زیرساخت تحریم‌ها را با صدور یک سند بردارد و اعلام کند که اگر ایران به تعهدات خود عمل کند ما تحریم‌ها را بر می‌داریم و بعد از آنکه ما به تعهدات خود عمل کردیم، آنها تحریم‌ها را تعلیق می‌کنند.
فریاد کوچک‌زاده بر سر ظریف
اما نخستین صحنه‌ای که خبرنگاران در بدو ورود به صحن علنی مجلس مشاهده کردند، مشاجره تند و فریادهای مهدی کوچک‌زاده نماینده تهران بر سر وزیر امور خارجه بود.
کوچک‌زاده مقابل ظریف و روبروی جایگاه ناطقان ایستاده بود و فریاد مي‌زد.
این در حالی بود که علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی گزارشی از جلسه غیرعلنی مجلس ارائه مي‌کرد و مي‌گفت که ظریف و عراقچی طی دو ساعت گزارشی مبسوط از روند مذاکرات ارائه کردند.
محمد‌حسین قربانی نماینده آستانه نیز پیش از شدت گرفتن بیشتر درگیری لفظی، ظریف را که چفیه‌اي به گردن انداخته بود به بیرون از صحن مجلس هدایت کرد.
اما رئیس مجلس در ابتدای نشست علنی ديروز خانه ملت توضیحاتی را درباره نشست غیرعلنی ۲ ساعته نمایندگان با ظریف وزیر خارجه و عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ارائه داد.
علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی پس از آغاز جلسه علنی صبح پارلمان در سخنانی کوتاهی اظهار داشت: ما از ساعت ۸ صبح با حضور آقایان محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و عباس عراقچی نشست غیرعلنی به مدت ۲ ساعت داشتیم.
وی افزود: در جلسه غیرعلنی مجلس درباره مذاکرات هسته‌ای مباحثی مطرح شد، آقایان ظریف و عراقچی نیز توضیحات کافی درباره نحوه مذاکرات هسته‌ای و همچنین مذاکرات اخیر ایران با ۱+۵ ارائه دادند.
رئیس مجلس تصریح کرد: نمایندگان مجلس نیز در نشست غیرعلنی خانه ملت نظرات خود را درباره مذاکرات هسته‌ای مطرح کردند، امیدوارم در تعاملات دوجانبه میان نمایندگان مجلس و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، مذاکرات هسته‌ای به شکل خوبی ادامه یابد و دستاوردهای خوبی برای ملت ایران به دنبال داشته باشد.
با اين حال گفته شد كه رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه غیرعلنی ضمن حمایت از طرح مجلس برای حفظ حقوق هسته‌ای کشور گفت: مجلس با دقت پروتکل الحاقی را بررسی می‌کند و بدون اذن مجلس اجرای پروتکل الحاقی امکان قانونی ندارد.
حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده مردم شاهین‌شهر و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس گفت: جمع‌بندی مذاکرات غیرعلنی ديروز مجلس به این صورت شد در هر مرحله از مذاکرات هسته‌ای مسئولین تیم مذاکره‌کننده با حضور در جلسه علنی مجلس گزارشی دقیق و شفاف از مذاکرات هم به صورت شفاهی و هم به صورت کتبی به مجلس ارائه کنند و نقطه‌نظرات نمایندگان درخصوص مذاکرات را استماع کرده و آن را در مذاکرات لحاظ کنند. لازم است تا تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با شفافیت بیشتری مسائل را در جلسات بیان کنند و همانطور که رهبر معظم انقلاب نیز به آن اشاره داشتند. ما مسئله پنهانی در مذاکرات هسته‌ای نداریم.
وي اظهار داشت: در این جلسه رئیس مجلس شورای اسلامی ضمن حمایت قاطع از طرح نمایندگان برای حفظ حقوق هسته‌ای کشورمان گفت که تصویب این طرح از وظایف مهمی است که مجلس به آن عمل می‌کند و پس از بررسی و تصویب در کمیسیون امنیت ملی مجلس به هنگام بررسی در صحن مجلس مورد حمایت خواهد بود.
از سوي ديگر کریمی‌قدوسی خاطرنشان کرد: لاریجانی در جلسه غير‌علني ديروز تاکید کرد که تیم مذاکره‌کننده باید در هر مرحله از مذاکره گزارشی کتبی به نمایندگان ارائه کند و جزئیاتی از روند مذاکرات را به صورت مکتوب در اختیار نمایندگان قرار دهد.
وی افزود: از دیگر موضوعات مورد بحث در جلسه غیرعلنی ديروز پروتکل الحاقی بود که رئیس‌مجلس گفت که مجلس پروتکل الحاقی را حتما با دید باز بررسی خواهد کرد و بدون اذن مجلس اجرای پروتکل الحاقی امکان قانونی نخواهد داشت.
کریمی‌قدوسی خاطرنشان کرد: هم وزیر امور خارجه هم رئیس مجلس شورای اسلامی نگاه مثبتی به آینده امضای توافق توسط کنگره و سنا نداشتند و در ادامه جلسه سه نفر از نمایندگان مطالبی را مطرح کردند و به طور کل نمایندگان با جدیت به ابراز نگرانی‌های خود در بحث مذاکرات پرداختند.
مخالفت نمايندگان با بازرسي اماكن نظامي
اما مسئله اين است كه بسياري از نمايندگان با اصل بازرسي از اماكن نظامي كه ديروز معاون وزير خارجه به آن اشاره كرد مخالف هستند و بر اين باورند كه اين اظهارات پا گذاشتن بر روي خط قرمز‌هاي نظام است.
موضع و سیاست جمهوری اسلامی ایران پیرامون بازرسی و نظارت بر مراکز و سایت‌های نظامی مشخص است و مقام معظم رهبری به عنوان فرمانده کل قوا با صراحت این موضوع را مورد توجه قرار دادند و تصریح کردند که مسئولان به هیچ‌وجه مأذون نیستند که آنها را به بهانه نظارت و بازرسی به مراکز نظامی راه دهند.
نمايندگان بر اين باورند كه بازرسی مدیریت شده از مراکز نظامی در باطن جاسوسی از مراکز نظامی کشور محسوب می‌شود و مسئولان هسته‌ای باید این نکته مهم و ظریف را مدنظر قرار دهند چراکه در طول تاریخ انقلاب اسلامی بارها شاهد حیله‌گری و زیاده‌خواهی‌های آمریکا و متحدانش بوده‌ایم.
محمد‌حسن آصفري نماينده اراك و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي در اين‌باره به سياست روز گفت: چيزي به نام بازرسي مديريت شده از مراكز نظامي نداريم و اين امر به هيچ‌وجه مورد قبول مجلس نيست.
وي با اشاره به اينكه مجلس به هيچ‌وجه اجازه نمي‌دهد اين بازرسي‌ها تحت عناويني چون بازرسي مديريت شده انجام شود افزود: ما ورود افراد به مناطق نظامي خود را به هيچ عنوان نمي‌پذيريم و بحث نظامي كشور زير نظر شخص مقام معظم رهبري قرار دارد و جزو خطوط قرمز نظام محسوب مي‌شود.
آصفري با بيان اينكه بازرسي مديريت شده در هيچ جاي قوانين و پروتكل وجود ندارد تاكيد كرد: بازرسي از مراكز هسته‌اي چه مديريت شده و چه غير‌مديريت شده پذيرفته نيست و استثنائي وجود ندارد.
از سوي ديگر حسين سبحاني‌نيا عضو هیأت رئیسه مجلس، با بیان اینکه بازرسی از تأسیسات نظامی در مذاکرات هسته‌ای ايران و غرب جایی ندارد، گفت: امروز غرب در یک چارچوب و رویکرد افزون‌طلبی و افزون‌خواهی به‌دنبال بازرسی از مراکز هسته‌ای و نظامی ایران است، اما مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها در گفته‌هایشان این دندان طمع غرب به ویژه آمریکا را کشیده‌اند.
وي با اشاره به فرمایشات رهبر معظم انقلاب درباره برخی موضوعات مربوط به مذاکرات هسته‌ای و مسائل منطقه‌ای، گفت: معظم‌له بارها فرموده‌اند که بازدید از مراکز نظامی، خط قرمز جمهوری اسلامی در مذاکرات هسته‌ای با غرب است و قطعا ایران اجازه بازرسی از این‌گونه مراکز را نمی‌دهد.
نماینده مردم نیشابور و فیروزه در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: ملاک جمهوری اسلامی در مذاکرات هسته‌ای و موضوع نظارت بر تأسیسات هسته‌ای، معاهده NPT است و ایران فراتر از این تعهدات را نمی‌پذیرد.
عبارت «بازرسی مدیریت شده از مراکز نظامی» ابهام دارد
از سوي ديگر یک کارشناس مسائل سیاسی گفت: عبارت «بازرسی مدیریت شده» باید از میزان شفافیتی برخوردار باشد که اطمینان خاطر حاصل شود در آینده طرف غربی با تفاسیر خاص به دنبال نفوذ به حریم دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی نباشد.
یدالله جوانی کارشناس مسائل سیاسی درباره سخنان عراقچی پیرامون تعیین بازدیدهای مدیریت شده از مراکز و سایت‌های نظامی ایران طی پروتکل الحاقی اظهار داشت: موضع و سیاست جمهوری اسلامی ایران پیرامون بازرسی و نظارت بر مراکز و سایت‌های نظامی مشخص است و مقام معظم رهبری به عنوان فرمانده کل قوا با صراحت این موضوع را مورد توجه قرار دادند و تصریح کردند که مسئولان به هیچ وجه مأذون نیستند که آنها را به بهانه نظارت و بازرسی به مراکز نظامی راه دهند.
وی افزود: سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران و مسئولان عالی نظام پیرامون نظارت و بازرسی‌ها کاملا مشخص و شفاف است و حتی آژانس هم حق ورود به این مراکز را به بهانه نظارت و بازرسی ندارد.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: این سیاست‌ها یک سیاست معقول و منطقی است زیرا ما در هیج کجای دنیا سراغ نداریم که کشوری در بحث فعالیت‌های هسته‌ای این اجازه را به آژانس بدهد که بتواند از مراکز و سایت‌های نظامی آن کشور بازدیدی به عمل آورند لذا آن بحثی هم که در موضوع پروتکل الحاقی مطرح شده مربوط به سایت‌ها و مراکزی است که فعالیت هسته‌ای در آنها صورت می‌گیرد.
جوانی ادامه داد: در این سخن آقای عراقچی مبنی بر اینکه این مراکز به طور مدیریت شده می‌توانند مورد بازرسی قرار بگیرند، یک حالت ابهامی وجود دارد که بحث مدیریت شده باید شفاف شود و در توافقنامه احتمالی به شکل جزئی مشخص شود که منظور از نظارت و بازرسی مدیریت شده چیست؟
وی با تاکید بر اینکه شفاف‌سازی در جزئیات توافقات احتمالی، یکی از دغدغه‌های مهم مقام معظم رهبری بوده است، گفت: یکی از دغذغه‌های مقام معظم رهبری در توافق احتمالی با توجه به ماهیت فریبکارانه و دورویی که طرف مقابل ما به خصوص آمریکایی‌ها دارند، این است که از عبارت‌های مبهم، دوپهلو و قابل تفسیر استفاده نشود که آنها در نهایت به دنبال این باشند که اهداف و مقاصد خود را از طریق توسل به همین واژه‌های تفسیربردار دنبال کنند.
این کارشناس مسائل سیاسی افزود: از سویی تیم مذاکره‌کننده ما به صراحت می‌گوید به هیچ عنوان نظارت و بازرسی از مراکز نظامی را نمی‌پذیریم اما از سویی دیگر نظارت و بازرسی‌های مدیریت شده‌ای را مطرح می‌کنند که نفوذ به درون سیستم اطلاعاتی و امنیتی حاصل نشود و اعلام می‌کنند که ما اجازه نخواهیم داد که طرف مقابل چنین کاری انجام دهند؛ اما در مقابل مشاهده می‌کنیم قبل از اینکه چنین تفاهمی به پایان برسد و مورد امضا قرار بگیرد غربی‌ها با صراحت از دسترسی به مراکز نظامی ایران سخن به زبان می‌آورند و تصریح می‌کنند در صورت به نتیجه رسیدن توافق،آژانس این امکان را پیدا می‌کند که از سایت‌ها و مراکز نظامی ایران بازدید کند و آنها را مورد سرکشی قرار دهد.
جوانی تاکید کرد: عبارت «بازرسی مدیریت شده» باید از میزان شفافیتی برخوردار باشد که در آینده طرف غربی با تفاسیر خاص به دنبال نفوذ به حریم دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی نباشد.
وی ادامه داد: در صورت وقوع چنین اتفاقی، قطعا این موضوع یکی از چالش‌های اساسی سر راه اجرایی شدن توافق در آینده خواهد بود و اگر هم چنین توافقی انجام شود و غربی‌ها در آینده از بازرسی مدیریت شده بر‌اساس تفسیر خودشان به درون حریم دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی راه پیدا کنند مسلما در مرحله عمل چنین اتفاقی نخواهد افتاد. چون بسته نگه داشتن حریم دفاعی و امنیتی در برابر بیگانگان خطوط قرمز اصلی و انعطاف‌ناپذیر جمهوری اسلامی است.
جواني تاکید کرد: حفظ حریم دفاعی و امنیتی کشور یکی از موضوعاتی است که بر سر آن اجماع داخلی وجود دارد و تمام مردم و گروه‌های سیاسی متفق‌القولند که صندوقچه اسرار نظامی کشور باید بر روی نامحرمان و دشمنان به خصوص آمریکایی‌ها همواره بسته نگه داشته شود زیرا در اینجا مسئله امنیت ملی کشور مطرح است و هیچ کشوری روی امنیت ملی خودش با بیگانگان معامله نخواهد کرد.
ابهام مجلس در بازرسي‌هاي مديريت شده نظامي
صاحب‌خبر -
∎