جنگ در اوکراین، تخاصم میان روسیه و کشورهای عضو اتحادیه اروپا و ناتو را وارد فاز جدیدی کرده است و حالا کشورهای بالتیکی عضو اتحادیه اروپا و ناتو که پیش‌تر بخشی از اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی بودهاند؛ با توقف واردات گاز طبیعی از مسکو، عملا به روسیه اعلان جنگ داده‌‌‌اند. پس از آنکه ولادیمیر پوتین اعلام کرد که کشورهای متخاصم باید هزینه گاز خود را به روبل بپردازند، کشورهای کوچک بالتیک که عضو ناتو نیز هستند، اعلام کردند که واردات گاز از روسیه را متوقف کردهاند. لیتوانی که پرچمدار این کشورهاست، روز شنبه اعلام کرد که به نخستین کشور اتحادیه اروپا تبدیل شده که دیگر یک‌سانتی‌مترمکعب گاز از روسیه وارد نخواهد کرد. تحلیلگران معتقدند که قطع کامل واردات گاز لیتوانی از روسیه، تاثیر چندانی بر روی کسب و کار شرکت گازپروم نخواهد داشت، زیرا این کشور کوچک و غیرصنعتی مشتری عمده‌‌‌ای برای روس‌‌‌ها به حساب نمی‌‌‌آمد. از طرف دیگر نیز لتونی اعلام کرده که در پاسخ به رفتار ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به همراه لیتوانی و استونی واردات گاز از روسیه را به عنوان بخشی از تلاش‌‌‌ها برای محدود کردن وابستگی به انرژی مسکو متوقف می‌کند. این کشورهای بالتیکی همچنین از دیگر کشورهای اروپایی و اعضای ناتو خواسته‌‌‌اند تا هر چه سریع‌‌‌تر وابستگی گازی خود به روسیه را قطع کنند.
لیتوانی؛ پرچمدار قطع وابستگی گازی به روسیه
رئیس‌جمهور لیتوانی روز شنبه اعلام کرد که این کشور از ابتدای ماه آوریل واردات گاز طبیعی از روسیه را متوقف کرده و می‌تواند به جای آن به محموله‌‌‌های سایر کشورها برای تامین نیازهای انرژی خود متکی باشد. رئیس‌جمهور لیتوانی همچنین اقدام کشورش را الگویی برای سایر اعضای اتحادیه اروپا دانست. پیش از جنگ روسیه و اوکراین، اتحادیه اروپا به دنبال راه‌‌‌هایی برای کاهش وابستگی خود به سوخت‌‌‌های فسیلی روسیه مانند زغال‌سنگ، نفت و به‌ویژه گاز بود. نزدیک به ۴۰درصد گاز اتحادیه اروپا از روسیه تامین می‌شود. اما از زمانی که مسکو در روز ۲۴ فوریه تانک‌‌‌های خود را روانه اوکراین کرد، کشورهای عضو فعالانه به دنبال راه‌‌‌هایی برای کاهش نیازهای گازی خود بودهاند.
اینگریدا سیمونیته، نخست‌وزیر لیتوانی روز گذشته در توییترش نوشت که لیتوانی از این پس حتی یک سانتی‌مترمکعب از گاز سمی روسیه مصرف نخواهد کرد. گیتاناس ناوسدا، رئیس‌جمهور این کشور نیز روز شنبه در توییترش نوشت: «از این به بعد گاز روسیه در لیتوانی وجود ندارد. اگر ما بتوانیم این کار را انجام دهیم، پس بقیه اروپا نیز می‌توانند این کار را انجام دهند. سال‌ها پیش کشور من تصمیماتی گرفت که امروز به ما اجازه می‌دهد بدون هیچ دردسری روابط انرژی خود را با کشور متجاوز قطع کنیم.» همچنین داینیوس کریویس، وزیر انرژی لیتوانی روز شنبه در بیانیه‌‌‌ای مطبوعاتی گفت: «ما اولین کشور مشتری گازپروم در اتحادیه اروپا هستیم که توانسته به استقلال گازی از روسیه دست پیدا کند. این امر نتیجه یک سیاست انرژی چندساله و تصمیمات زیرساختی به‌موقع است.»
اهمیت اندک قطع واردات گازی لیتوانی
این اظهارات مقامات ارشد دولتی در حالی است که لیتوانی یک کشور بسیار کوچک با جمعیتی ۸/ ۲میلیون نفری است که اقتصاد آن نیز بیش از آنکه صنعتی باشد، متکی به تجارت است. با این وجود، لیتوانی بزرگ‌ترین اقتصاد در میان کشورهای بالتیک را داراست و عضو منطقه یورو است. با این اوصاف مشخص است که از دست دادن لیتوانی به عنوان مشتری به گازپروم آسیب جدی وارد نخواهد کرد؛ اما اقدام این کشور که از دشمنان قسم خورده روسیه محسوب می‌شود، دارای اهمیت ژئوپلیتیکی بالایی در زمینه ایجاد سابقه برای قطع واردات از روسیه توسط دیگر اعضای اتحادیه اروپاست. کاتیا یافیماوا، محقق ارشد موسسه مطالعات انرژی آکسفورد معتقد است که این امر، یک گام نمادین از سوی لیتوانی است که مدت‌‌‌ها در تلاش بوده تا پیشتاز کاهش و حذف وابستگی به گاز روسیه باشد. وی در ادامه افزود: «آلمان، فرانسه و ایتالیا هرگز نمی‌توانند به راحتی دست به اقدام مشابهی بزنند، زیرا آنها به حجم بسیار بالاتری از گاز روسیه متکی بوده و به قراردادهای بلندمدتی متعهد هستند.»
لیتوانی با خاک روسیه در کالینینگراد هم‌‌‌مرز است و با توجه به اینکه زمانی بخشی از خاک اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی محسوب می‌‌‌شده، وابستگی کاملی به گاز روسیه داشت. مقامات این کشور در دهه گذشته بارها گفتند که استقلال انرژی آنها، آخرین گام برای قطع روابط آنها با مسکو است. لیتوانی در سال ۱۹۹۰ از شوروی جدا شد و در سال ۲۰۰۴ به ناتو پیوست و در نهایت ترمینال ال‌‌‌ان‌‌‌جی خود را در سال ۲۰۱۴ افتتاح کرد. در اوایل سال‌جاری میلادی، وزیر انرژی لیتوانی گفته بود که این کشور قادر است برای تامین نیازهای انرژی خود، محموله‌‌‌های ال‌‌‌ان‌‌‌جی کافی سفارش دهد و همچنین از طریق پیوند با لتونی نیز محموله‌‌‌های گازی دریافت کند. گفتنی است که لیتوانی تنها خرید گاز برای مصارف داخلی را متوقف می‌کند، اما ترانزیت گاز روسیه به منطقه کالینینگراد را کماکان انجام می‌دهد. وب‌سایت شبکه گاز لیتوانی عصر روز شنبه نشان داد که این کشور تقریبا به همان میزانی که از بلاروس گاز دریافت می‌کند، به منطقه کالینینگراد روسیه گاز تحویل می‌دهد.
ائتلاف ضد روسی در بالتیک
سه کشور بالتیکی لتونی، لیتوانی و استونی، همواره بلندترین صداهایی بودهاند که از اتحادیه اروپا خواسته‌‌‌اند تا به وابستگی اعضای خود به نفت و گاز روس‌‌‌ها پایان دهند و به خرید نفت و گاز پس از حمله روسیه به اوکراین معترض بودهاند. حالا لتونی می‌‌‌گوید که این ۳ کشور دیگر هیچ گازی از روسیه دریافت نخواهند کرد، چرا که کشورهای اروپایی در پی جنگ اوکراین می‌‌‌خواهند خود را از منابع انرژی روسیه دور کنند. به گزارش آژانس خبری فرانسه، اولدیس باریس، مدیرعامل اپراتور ذخیره‌‌‌سازی گاز طبیعی لتونی ضمن اعلام این خبر گفت: «اگر هنوز شکی در مورد اعتماد به محموله‌‌‌های صادراتی گازی روسیه وجود داشت، تقاضای روس‌‌‌ها برای پرداخت هزینه گاز از طریق روبل نشان می‌دهد که دیگر نمی‌توان برای تامین گاز به این کشور تکیه کرد. این اتفاق مسیر بالتیک برای استقلال کامل انرژی را تسریع خواهد کرد.»
باریس به رادیو لتونی گفته است که از اول ماه آوریل، جریان گاز طبیعی روسیه به لتونی، استونی و لیتوانی قطع شده است. وی همچنین افزود که در حال حاضر مقدار غیرمعمول و زیادی گاز در انبارهای ذخیره‌‌‌سازی وجود دارد که تقریبا معادل کل نیاز لتونی برای دوره زمستان است، اما کشورهای بالتیک برای پایان دادن همیشگی به وابستگی خود به انرژی روسیه، نیاز به ایجاد سریع ترمینال دوم ال‌‌‌ان‌‌‌جی خود دارند. این کشورها همچنین در تلاشند تا خود را از نظر سایر اشکال انرژی از روسیه دور کنند و در نظر دارند که تا سال ۲۰۲۵ شبکه برق خود را با بقیه اروپا ادغام کنند. این اقدامات در حالی صورت می‌گیرد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در تلاش است تا از موقعیت کشورش به عنوان یک ابرقدرت در زمینه انرژی استفاده کند. در شرایطی که اقتصاد روسیه به دلیل تحریم‌های بین‌المللی بی‌‌‌سابقه فلج شده، پوتین به اعضای اتحادیه اروپا هشدار داده که برای پرداخت هزینه گاز روسیه باید حساب‌‌‌های مبتنی به روبل ایجاد کنند. ولادیمیر پوتین همچنین هشدار داد که در صورت عدم‌پرداخت از طریق روبل، قراردادهای موجود متوقف خواهند شد.
نظر شما