سی و سه تن از اعضای جمهوریخواه سنای آمریکا در نامه‌ای به به جو بایدن هشدار داده‌اند که اگر دولتش مانع بررسی توافق هسته‌ای با ایران شود، برای بی‌اثر کردن آن تلاش خواهند کرد و در صورت بازگشت جمهوریخواهان به قدرت، در صدد لغو آن برخواهند آمد.

این عده به رهبری سناتور تد کروز، از مخالفان مشهور توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ - برجام - در نامه‌ خود به جو بایدن گفته‌اند که از "تمام گزینه‌ها و اهرم‌های موجود" استفاده خواهند کرد تا اطمینان حاصل کنند که او در هرگونه توافق جدید با ایران "به قوانین ایالات متحده پایبند خواهد ماند."

امضاگنندگان نامه گفته‌اند که اگر دولت به تعهدات قانونی در مورد تضمین نظارت کنگره بر بازنگری یا تغییرات توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ عمل نکند، در راه اجرای هرگونه توافق جدیدی به "اقدامات شدید تا حد ممانعت در اجرای آن" دست خواهند زد.

آنان در مورد نوع این اقدامات توضیحی نداده‌اند اما جمهوریخواهان سنا از امکاناتی مانند کاهش سرعت تصویب قوانین مورد نظر دولت یا اشکال‌تراشی در زمینه انتصاب مقامات ارشد دولتی از جمله سفیران ایالات متحده در خارج برخوردارند.

آغاز دور تازه مذاکرات هسته‌ای در وین؛ شمخانی از 'وعده‌های بی‌پشتوانه' آمریکا انتقاد کرد

مذاکرات احیای برجام در میان ارزیابی‌های متفاوت از سرگرفته می‌شود

آیت‌الله خامنه‌ای: مذاکره و تعامل با دشمن به معنای تسلیم نیست

در حال حاضر تعداد کرسی‌‌های دو حزب جمهوریخواه و دموکرات (حزب جو بایدن) در سنای آمریکا مساوی است اما در صورت بن‌بست در رای‌گیری، کامالا هریس، معاون رئیس جمهور که رسما ریاست سنا را برعهده دارد و در موارد عادی در مذاکرات و رای‌گیری شرکت نمی‌کند، می‌تواند رای خود را به کار گیرد.

این نامه در حالی منتشر شده که مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا برای احیای برجام در وین در جریان است و برخی منابع از نزدیک بودن توافق خبر داده‌اند.

آمریکا در سال ۲۰۱۵ و دوره ریاست جمهوری باراک اوبامای دموکرات برجام را پذیرفت. او در آن زمان در توجیه تصمیم خود گفت انتظار دارد این توافق حکومت ایران را به مذاکره با آمریکا در مورد موضوعات دیگر تشویق کند. رهبر ایران پس از دستیابی به این توافق، هرگونه مذاکرات دیگر با آمریکا را مردود دانست و مواضع سختگیرانه‌تری هم اتخاذ کرد.

در سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا، کشورش را از برجام خارج کرد. وی برجام را توافقی ناقص و بی‌اثر توصیف کرد که نه تنها مانع از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای نمی‌شود، بلکه تاثیری بر اقدامات حکومت این کشور به ویژه در زمینه توسعه برنامه موشکی و دنبال کردن سیاست منطقه‌ای آن نداشته است.

دولت دونالد ترامپ علاوه بر بازگرداندن و تشدید تحریم‌های هسته‌ای، تحریم‌های سختگیرانه‌ دیگری از جمله در ارتباط با نقض حقوق بشر و برنامه موشکی علیه ایران به اجرا گذاشت و خواستار تغییر اساسی در رویکرد حکومت این کشور شد. برخی از مقامات ایران او را به زمینه‌سازی برای براندازی متهم کردند.

تهدید به خروج مجدد از توافق احتمالی

جو بایدن، که در زمان دستیابی به برجام معاون باراک اوباما بود به لغو تصمیم دونالد ترامپ و احیای برجام متعهد است و از ایران خواسته است در ازای لغو تحریم‌های وضع شده از طرف دولت سابق، به تعهدات خود در برجام بازگردد. بخشی از این تحریم‌ها به فعالیت اتمی ایران مربوط است اما برخی دیگر در ارتباط با مسایل دیگری از جمله نقض حقوق بشر در ایران وضع شده است. موضع اعلام شده ایران لغو تمامی تحریم‌ها بوده است.

مقامات آمریکا تاکید داشته‌اند که مذاکرات وین بر بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای متمرکز است و معلوم نیست که آیا تحریم‌های غیرهسته‌ای هم، در ازای بازگشت ایران به تعهدات برجام، لغو خواهد شد یا نه.

سناتورهای جمهوریخواه گفته‌اند که هر توافق هسته‌ای با ایران "آن‌قدر برای امنیت ملی ایالات متحده مفید است" که باید به عنوان یک "معاهده"، با مشورت و موافقت دو سوم اعضای سنا به اجرا گذ اشته شود. آنان همچنین با پیش‌بینی پیروزی جمهوریخواهان در رقابت‌های ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ تاکید کرده‌اند که هر توافقی که به تصویب سنا نرسد، "احتمالاً در روزهای اول ریاست‌جمهوری بعدی لغو خواهد شد."

به گفته آنان، قانونی که در سال ۲۰۱۵ و قبل از ورود ایالات متحده به برجام تصویب شد، دولت را ملزم می‌کند که هرگونه «توافق» جدید مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران را برای دوره ۶۰ روزه بررسی به کنگره ارسال کند و در این دوره، کنگره‌می‌تواند با تصویب قطعنامه مشترک مجالس سنا و نمایندگان عملا از اجرایی شدن چنین توافقی جلوگیری کند."

علاوه بر بسیاری از جمهوریخواهان، شماری از اعضای دموکرات کنگره هم با بازگشت ایالات متحده به برجام بدون تجدید نظر اساسی در آن از جمله افزایش مدت اعتبار، گسترش نظارت بر برنامه اتمی ایران و همچنین منظور کردن سایر اقدامات "نگران کننده" ‌حکومت ایران مخالفند.

هفته گذشته سناتور باب منندز، سناتور باسابقه دموکرات و رئیس کمیته سیاست خارجی سنا، در سخنانی با بازگشت ایالات متحده به برجام بدون تجدید نظر اساسی در آن و افزودن مواردی مانند بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران مخالفت کرد. سناتور منندز در مورد نگرش "نوستالژیک" نسبت به بازگشت این توافق هشدار داد.

گفته می‌شود اشاره او به انتصاب بسیاری از اعضای دولت باراک اوباما به سمت‌های مهم در دولت جو بایدن و تاثیرگذاری آنان بر تصمیم‌گیری در مورد بازگشت به برجام بوده است. از جمله رابرت مالی، مذاکره‌کننده ارشد کنونی آمریکا عضو گروه مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما بود.