شفقنا- حجت الاسلام‌ والمسلمین مصطفی پورمحمدی رئیس دبیرخانه یکصدمین سال باز تاسیس حوزه علمیه قم و رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی بیان کرد: آیت الله حائری یزدی دو بُعد در زندگی داشتند که کمتر در میان علمای دیروز و امروز شناختیم و همین ابعاد سبب عظمت زندگی شیخ و ماندگاری حوزه علمیه قم است. اول اینکه شیخ به امر هجرت اهتمام فوق العاده ای داد و دوم اینکه ایشان وجه اجتماعی حوزه و روحانیت را به تصویر کشید.

به گزارش خبرنگار شفقنا، حجت الاسلام‌ والمسلمین مصطفی پورمحمدی در نشست خبری «ستاد یکصدمین سال باز تاسیس حوزه علمیه قم» که در آستانه صدسالگی حوزه علمیه قم و همزمان با سالروز رحلت حضرت آیت‌الله‌ العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، برگزار شد، تصویری اجمالی از برهه زمانی حضرت آیت الله عبدالکریم حائری یزدی ارایه داد و اظهار کرد: در اواخر قرن 13 یعنی از سال 1285 هجری شمسی که تحولات مشروطه اتفاق افتاد، رقابت شدید سیاسی میان انگلیس ها و روس ها به عنوان دو قدرت بزرگ جهانی شکل گرفت و سرانجام انگلیسی ها سازمان نظامی ایران را از روس ها تحویل می گیرند و پس از آن حوادثی اتفاق می افتد که در این مجال به آن اشاره نمی کنم.

وی ادامه داد: با شروع قرن 14 رضاخان در قامت وزیر جنگ و نخست وزیر قدرتمند می شود و سرانجام در سال 1304 به سلطنت می رسد. در این میان اتفاق دیگری رخ می دهد و آن اینکه در داخل ایران پایگاه مذهبی، دینی و علمی شکل می گیرد چون قرن ها بود که مرکز علمی دینی عمدتاً در سرزمین امروز عراق وجود داشته است و علما از مدت ها قبل تمایل داشتند یک پایگاه علمی مذهبی در ایران نیز وجود داشته باشد. حضرت آیت الله عبدالکریم حائری یزدی که از علمای برجسته و تحصیلکرده در عراق بود و به مدارج عالی علمی و جایگاه مرجعیت رسید، تصمیم می گیرد به ایران سفر کند. ایشان قبل از شروع قرن 14 دو سفر به ایران داشتند. در ابتدا علی رغم اینکه اهل میبد یزد بود، اما به دعوت مومنین، متدینین و برخی از علما به سلطان آباد که اراک امروزی است، مهاجرت می کند و مسئولیت علمی حوزه و تدریس را برعهده می گیرد.

پورمحمدی به عوامل تأسیس حوزه علمیه اشاره کرد افزود: پس از گذشت چند سال، مسایل مشروطه و کشمکش ها و رونق نداشتن حوزه، سبب می شود که آیت الله حائری یزدی به نجف و کربلا بازگردند، اما مجدداً در سال 1293 از ایشان دعوت می شود و به سلطان آباد باز می گردند. در سال 1299 تا 1300 در یک سفر زیارتی که به حرم حضرت معصومه(س) و حرم امام رضا(ع) داشتند، علمای قم از ایشان دعوت می کنند که در قم حضور پیدا کند که سرانجام آیت الله حائری یزدی تصمیم می گیرد در قم اقامت کند. شروع اقامت ایشان در قم مصادف با سال تحویل 1301 هجری شمسی است.

وی گفت: دو سال پس از اقامت آیت الله حائری یزدی در قم، اتفاق بزرگی می افتد و داستان انگلیسی ها در عراق و فشار بر علمای شیعه در نجف منجر به هجرت علمای عراق به ایران و حضور آنان در قم می شود. پس از آن بسیاری از علما از اصفهان به منظور تقویت پایه های حوزوی و حمایت از مراجع هجرت کرده ی عراق، در قم حضور پیدا می کنند و نوعی پیام مخالفت خود با انگلیسی هایی که عراق را اشغال کرده بودند، نشان می دهند و تقویت پایه های حوزوی و حمایت از مراجع انجام دهند.

رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی بیان کرد: پس از گذشت 8 ماه اوضاع در عراق مقداری آرامش پیدا می کند و علمای نجف به عراق باز می گردند. پس از آن آیت الله حائری یزدی به تدریس در دروس حوزوی می پردازد و سطح علمی کلاس های ایشان چنان بالا بود که خبر آن به طور گسترده پخش می شود و سبب مهاجرت بسیاری از طلاب و علما به قم شده و سرانجام حوزه علمیه قم شکل می گیرد که پس از شکل گیری حوزه قم، تحولات بزرگی در تاریخ تشیع، روحانیت و حوزه ها و حتی تاریخ ایران رخ می دهد.

وی در ادامه به رویکرد و نگاه آیت الله عبدالکریم حائری یزدی اشاره و بیان کرد: آیت الله حائری یزدی از نظر علمی و منش اخلاقی در جایگاه برجسته ای قرار داشت. منش اخلاقی و صفای نفس و باطن فوق العاده ایشان تا حدی بود که حضرت امام خمینی(ره) با آن جایگاه علمی بی نظیر و نگاه سختگیرانه ای که داشتند، تا آخرین روز حیات نسبت به آیت الله حائری یزدی ارادات خود را ابراز می کردند. این تعبیر امام(ره) مشهور است که «در شیخ هیچ هوای نفسی نبود و برای خود هیچ جایگاهی قائل نبود، منزلت، اعتبار، خدم و حشم نداشت.»

پورمحمدی به دو بُعد مهم از زندگی آیت الله حائری یزدی اشاره و تصریح کرد: آیت الله حائری یزدی دو بُعد در زندگی داشتند که کمتر در میان علمای دیروز و امروز شناختیم و همین ابعاد سبب عظمت زندگی شیخ و ماندگاری حوزه علمیه قم است. اول اینکه شیخ به امر هجرت اهتمام فوق العاده ای داد؛ وقتی از این عالم برجسته دعوت کردند، ایشان تمام بساط مرجعیت در عراق را رها و در اراک اقامت می کند. همچنین وقتی علمای قم از ایشان دعوت می کنند، باز هم هجرت می کنند.

وی ادامه داد: بُعد دیگر زندگی آیت الله حائری یزدی که قابل توجه است، توجه ایشان به وجه اجتماعی حوزه و روحانیت است. آن ایام مرسوم بود که علما به فعالیت های علمی و تدریس بپردازند؛ در این میان آیت الله حائری یزدی به فعالیت های اجتماعی مشتاق و به طور جدی پییگیر این دسته از فعالیت ها بودند. ایشان در حقیقت با حضور خود در میان مردم نشان دادند که یک عالم دینی تا چه حد می تواند در زندگی مردم نقش و تأثیرات مثبتی داشته باشد.

پورمحمدی با تأکید بر اینکه آیت الله حائری یزدی بسیار دغدغه مردم را داشت گفت: در سال ۱۳۰۷ فردی به نام محسن صدرالاشراف که وزیر دادگستری بود می‌گوید: در قم به دیدار شیخ عبدالکریم رفتم و دیدم شیخ برای اوضاع سخت مردم مانند باران گریه می‌کند و می‌گوید: انگلیسی‌ها حلقوم اسلام را گرفته و تا مسلمانان را خفه نکنند دست بردار نیستند. وقتی موضوع کشف حجاب مطرح شد شیخ وارد عمل شد و تلاش‌های بسیاری در این زمینه کرد حتی به دربار هم نامه نوشت و در واقع شیخ عبدالکریم در سال ۱۳۱۵ درست یک سال بعد از واقعه کشف حجاب از ناراحتی این موضوع و اینکه نتوانست کاری بکند دق کرد و از دنیا رفت.

پورمحمدی درباره هوشمندی آیت الله حائری یزدی در حفظ حوزه علمیه قم، گفت: در دورانی که رضاشاه به سلطنت رسیده بوده و تاخت و تاز داشت، آیت الله حائری یزدی هوشمندی فوق العاده خود را نشان می دهد و فشار سیستم سیاسی را دفع می کند و اجازه نمی دهد حوزه قم متلاشی و طلبه ها متفرق شوند و با تدابیری قوی سعی می کند که این موقعیت را در داخل ایران حفظ کند.

رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی در ادامه اقدامات و برنامه های بزرگداشت یکصدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم را تبیین و اظهار کرد: سایتی به نشانی howzeh100.com طراحی شده که روزشمار تحولات بزرگ تاریخ را در این سایت ارائه می‌کنیم. همچنین چاپ کتاب و برگزاری چندین همایش استانی و یک همایش بزرگ مرکزی از دیگر برنامه‌های گرامیداشت یکصدمین سالگرد تأسیس حوزه علمیه قم است.

پورمحمدی در پایان به زمان برگزاری همایش یکصدمین سالگرد تأسیس حوزه علمیه قم اشاره کرد و گفت: این همایش اوایل آبان‌ماه ۱۴۰۱ در قم و تهران برگزار می‌شود؛ در این همایش پیام رهبر معظم انقلاب و مراجع عظام تقلید قرائت خواهد شد و آثار اصلی رونمایی می‌ گردد. همچنین بناست جلسات و میزگردهایی در تهران و قم و سایر استان ها با عنوان همایش های استانی برگزار گردد.