وزارت بهداشت از واردات محموله‌های اهدایی واکسن آسترازنکا خبر داد
مریم شکرانی
واکسن آسترازنکا از آن واکسن‌های فراوان در ایران نیست اما خواهان زیاد دارد. حالا در شرایطی که اخبار حاکی از احتمال شیوع پیک ششم بیماری در ایران است و اظهارات ضد و نقیضی درباره ادامه واردات واکسن وجود دارد، خبر می‌رسد که تعدادی واکسن آسترازنکا به ایران اهدا شده است.
واکسن‌های اهدایی آسترازنکا رسید
کمبود واکسن آسترازنکا در روزهای گذشته در حالی خبرساز شده بود که حالا تعدادی واکسن آسترازنکا اهدایی به ایران رسیده است. محمد هاشمی، سرپرست روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفته است که محموله اهدایی واکسن آسترازنکا از کشور اسپانیا به میزان ۲ میلیون و ۲۰۴ هزار دوز وارد فرودگاه امام شده و در گمرک فرودگاه تحویل وزارت بهداشت شده است.
او با اعلام این خبر به وبدا گفت: «هدف اصلی اهدای این محموله، واکسیناسیون اتباع افغان در ایران است. البته لازم به ذکر است که جمهوری اسلامی ایران واکسیناسیون اتباع افغان را از مدت‌ها قبل شروع کرده است.»
هاشمی توضیح داده است که تاکنون در ایران نزدیک به ۴ میلیون دوز واکسن به اتباع افغان تزریق شده است.
همچنین این منبع از واردات محموله‌های اهدایی دیگری خبر داده است. او در توییتی در باره ورود محموله‌های جدید واکسن آسترازنکا توضیح داد که ۳۵۰ هزار دوز ‎آسترازنکا اهدایی از ژاپن و ۱۹۳ هزار دوز اهدایی از یونان ترخیص شده تا پس از درج برچسب اصالت تحویل دانشگاه‌های علوم پزشکی شود و به زودی ۳۵۰ هزار دوز مابقی ترخیص می‌شود.
با این حال مشخص نیست که این میزان واکسن به همه داوطلبان واکسن آسترازنکا برسد.
آیا می‌شود واکسن متفاوت تزریق کرد؟
یکی از سوال‌های رایج در زمینه تزریق دوز سوم واکسن کرونا به امکان ترکیب واکسن‌های متفاوت در جریان روند واکسیناسیون بر می‌گردد. واکسن سینوفارم ساخت چین پایه اصلی کارزار واکسیناسیون در برابر «کووید ۱۹» در ایران بوده است.
بسیاری از افرادی که واکسن سینوفارم را به عنوان دو دوز اول خود دریافت کرده‌اند اکنون به دلایل مختلف ممکن است به دنبال تزریق واکسن دیگری به عنوان دوز سوم باشند. یکی از این دلایل می‌تواند اعتماد کمتری باشد که نسبت به واکسن‌های چینی وجود دارد. دلیل دیگر عدم تائید واکسن سینوفارم از سوی برخی از کشورها برای سفر است.
فناوری استفاده شده برای تولید واکسن‌ سینوفارم مبتنی بر استفاده از ویروس غیرفعال شده برای تحریک سیستم ایمنی بدن است. گزینه جایگزین اصلی برای ایرانیانی که دو دوز از واکسن سینوفارم دریافت کرده‌اند اغلب در غیاب واکسن‌های فایزر و مدرنا، واکسن آسترازنکا است.
در تولید واکسن آسترازنکا از خود ویروس برای تحریک سیستم ایمنی بدن استفاده شده است. برخلاف واکسن سینوفارم که در تهیه آن ویروس غیرفعال شده مورد استفاده قرار گرفته در واکسن آسترازنکا از ویروسی که از نظر ژنتیک دگرگون شده استفاده شده است.
نهادهای پزشکی در توصیه‌نامه‌های خود تاکید می‌کنند که ترکیب واکسن‌های متفاوت در جریان روند واکسیناسیون می‌تواند سطح ایمنی بدن فرد را در برابر ویروس کرونا بالا ببرد. به عنوان مثال کمیته مشترک واکسیناسیون و مصون‌سازی در بریتانیا تصمیم گرفته است تنها از واکسن‌های فایزر و مدرنا برای تزریق دوز سوم به اغلب افراد استفاده کند.
به این ترتیب به اکثر بریتانیایی‌هایی که دوز اول و دوم را از واکسن آسترازنکا دریافت کرده‌اند برای دوز سوم واکسن‌های فایزر و مدرنا تزریق خواهد شد. فناوری مورد استفاده در تهیه واکسن آسترازنکا با واکسن‌های فایزر و مدرنا که براساس پیام‌رسانی آر.ان.ای (RNA) تولید شده‌اند متفاوت است.
با این حال باید توجه داشت که پژوهشی معتبر درباره استفاده از واکسنی متفاوت از سینوفارم برای تزریق دوز سوم و فواید یا مضرات آن انجام نشده است.
محمد علوی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز درباره عدم پذیرش مسافران واکسینه شده با واکسن سینوفارم از سوی برخی کشورها گفته است: «برخی کشورها برای پذیرش مسافر، کسانی که واکسن آسترازنکا دریافت کرده‌اند را می‌پذیرند بنابراین با اخذ رضایت‌نامه، برای افرادی که واکسن سینوفارم دریافت کرده‌اند و می‌خواهند به سفر خارج از کشور بروند، واکسن آسترازنکا تزریق می‌شود.»
به گزارش ایسنا او افزود: «افرادی که واکسن سینوفارم دریافت کرده‌اند بعد از چهار ماه و کسانی که واکسن اسپوتنیک دریافت کرده‌اند نیز عموما پس از گذشت شش ماه از نوبت اول اسپوتنیک، می‌توانند واکسن آسترازنکا را دریافت کنند.»
نتیجه چند تحقیق مختلف نشان داده است که استفاده از واکسن‌های مختلف در جریان تزریق دوزهای کرونا نه تنها مشکل‌زا نیست بلکه می‌تواند تاثیر بیشتری از تزریق مرتب تنها یک نوع واکسن داشته باشد.
این امر به این معنا است که استفاده از انواع متفاوت واکسن می‌تواند منجر به تولید سطح بیشتری از پادتن (آنتی‌بادی) در بدن شود. دلیل افزایش سطح پادتن با تزریق واکسن‌های متفاوت مشخص نیست اما اگر یکی از انواع واکسن در مقابله گونه‌ای از ویروس کرونا مانند دلتا کارایی کمتری داشته باشد می‌توان با استفاده از واکسن دیگری به عنوان دوز یادآوری سطح ایمنی فرد در برابر گونه‌های مختلف ویروس را افزایش داد.
برخی از کشورها پس از مشخص شدن برخی عوارض جانبی گونه‌هایی از واکسن‌ها از جمله آسترازنکا استفاده از انواع متفاوت واکسن را از همان دوز دوم آغاز کردند. به عنوان مثال برخی از کشورهای اروپایی به افرادی که برای دوز اول، واکسن آسترازنکا دریافت کرده بودند توصیه کردند که برای دوز دوم نوع دیگری از واکسن تزریق کنند.
اسپانیا، آلمان، فرانسه، سوئد، نروژ و دانمارک از جمله کشورهایی هستند که سیاست ترکیب واکسن‌های مختلف را در جریان روند واکسیناسیون دنبال می‌کنند.
اغلب واکسن‌های تولید شده برای مقابله با بیماری کووید-۱۹ دو دوز هستند و تقریبا تمام کسانی که هر دو دوز را تزریق کرده‌اند، واکسن یکسانی بوده است.
اما این روند در حال تغییر است زیرا برخی از کشورها اجازه می‌دهند و حتی در برخی موارد تشویق هم می‌کنند که دو دوز از دو واکسن‌ متفاوت باشد.
فقط ۱۷ درصد مردم دوز سوم را تزریق کردند
این در حالی است که جعفر جندقی، رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در نشستی خبری گفته است که فقط ۱۷ درصد مردم دوز سوم واکسن خود را تزریق کرده‌اند و اگر میزان استفاده از ماسک به بالای ۸۰ درصد برسد تا ۳۸ درصد در کاهش بیماری موثر است.
او گفت: «در اجرای فرایند هوشمند رفع محدودیت‌ها، همه مشاغل به شرط واکسیناسیون و رعایت پروتکل مجاز به فعالیت هستند. حفظ رنگ‌بندی که ملاک عمل بود فقط محدود به اطلاع‌رسانی مردم است و در اجرای محدودیت‌ها، رعایت پروتکل‌ها و واکسیناسیون مورد عمل است.»
جندقی افزود: «حفظ جداول الزامات و ضمانت اجرایی در گروه‌های پنجگانه حائز اهمیت است. فاز اول شامل کارکنان دولت و موسسات و شرکت‌های خصوصی می‌شود. فاز دوم مربوط به تردد درون شهری است، فاز سوم مربوط به اصناف است. در فاز چهارم تردد برون شهری و هوایی مدنظر است. هرکدام از مسئولین نظارت دستگاه‌های مختلف، باید بر نحوه فعالیت و روند رعایت پروتکل‌ها کنترل کافی را داشته باشند.»
او ادامه داد: «مهم نظارت بر اینهاست و مسئولان مربوطه باید بر نحوه فعالیت‌ها نظارت کنند و مسئولیت اجرای محدودیت‌ها با خود اصناف و نهادهای مربوطه است. معیارهای اصلی برای این پروتکل‌ها شامل زدن واکسن و انجام تست و استفاده از ماسک است.»
جندقی افزود: «اگر میزان استفاده از ماسک به بالای ۸۰ درصد برسد تا ۳۸ درصد در کاهش بیماری موثر است. رعایت فاصله‌گذاری ۱.۵ تا ۲ متری نیز مهم است. تامین فضای چهار مترمربع برای هر فرد تا حد زیادی مانع از انتشار بیماری می‌شود.»
جندقی افزود: «در هفته اخیر میانگین رعایت پروتکل‌ها در کشور حدود ۶۰ درصد بود. کمترین رعایت استفاده از ماسک در نانوایی‌ها با ۵۱.۱۷ درصد رعایت بوده است. بیشترین رعایت استفاده از ماسک با ۹۲.۶۸ درصد مربوط به فرودگاه‌ها بوده است. کمترین میزان تهویه با ۵۴.۹۳ درصد در باشگاه‌های ورزشی بوده و بیشترین رعایت تهویه در فرودگاه‌ها با ۹۲.۱۲ درصد بوده است.»
او در ادامه گفت: «بسیاری از کشورهایی که درصد بالای واکسن داشتند به دلیل‌عدم رعایت پروتکل‌ها، پیک قابل توجهی از اومیکرون داشتند. درخواست داریم مردم برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا اقدام کنند. پوشش دوز سوم مناسب نیست و حدود ۱۷ درصد است و باید به بالای ۸۰ درصد برسد. افرادی که هنوز واکسن نزدند هم باید به سرعت برای واکسیناسیون اقدام کنند.»
محرز: پیک بعدی کرونا در بهمن ماه رخ می‌دهد
مینو محرز، عضو کمیته علمی کشوری کرونا هم البته دیروز درباره شروع پیک ششم کرونا هشدار داده و گفته است: «تخمین‌هایی صورت گرفته به این صورت است که در یک یا دو هفته آینده پیک کرونا شروع می‌شود و در اواخر بهمن ماه به اوج خودش می‌رسد.»
عضو کمیته علمی کشوری کرونا در ارتباط با وضعیت شیوع اومیکرون در کشور به ایلنا گفت: «تعداد موارد ابتلا به سرعت در حال افزایش است، این موارد بیشتر به صورت سرپایی هستند و هنوز تعداد بستری‌ها بسیار کم است. تخمین های صورت گرفته به این صورت است که در یک یا دو هفته آینده پیک کرونا شروع می‌شود و در اواخر بهمن ماه به اوج خودش می‌رسد. سرعت انتقال این سویه همانطور که در دیگر کشورهای دنیا دیده شده است، بسیار سریع است و کسانی که واکسیناسیون نوبت سومشان را انجام داده اند، از مصونیت بیشتری در مقابل این سویه برخوردارند و به بیماری خفیف‌تری مبتلا می‌شوند، زیرا هیچ واکسنی صددرصد برروی اومیکرون موثر نیست. »
عضو کمیته علمی کشوری کرونا افزود: «در نتیجه همه باید زدن ماسک، شستشوی دست و فاصله گذاری فیزیکی را رعایت کنند. درحال حاضر تازه در شروع پیک هستیم و در هفته‌ها یا ماه آینده پیک بسیار شدیدی خواهیم داشت که دوباره بیمارستان‌ها پر خواهند شد. سطح انتقال اومیکرون فوق العاده بالاست و تعداد بسیار زیادی از هموطنان ما هنوز نوبت سوم واکسن‌شان را هم دریافت نکرده اند. از طرفی بسیاری از کودکان نیز هنوز واکسینه نیستند .»
او درارتباط با واکسیناسیون گروه سنی زیر ۱۲ سال گفت: «اگر واکسنی که برای این رده سنی مطمئن باشد و مشکلی نداشته باشد و از طرفی مصونیت خوبی نیز ایجاد کند، موجود باشد، باید از ۵ سال به بالا واکسینه شوند. درحال حاضر بیشترین تاکید باید بر واکسیناسیون دوز دوم افراد ۱۲ تا ۱۸ سال و دز سوم افراد بالای ۱۸ سال باشد و باید هرچه سریع‌تر واکسیناسیون ۱۲ تا ۱۸ سال و بالای ۱۸ساله‌ها تکمیل شود. پس از آن نیز باید اجباری شدن ماسک و تاکید شدید بر آن در دستور کار قرار بگیرد .»
محرز در ادامه افزود: «به مردم نیز باید توصیه کرد از تجمع خودداری کنند که بتوانیم پیک سبک‌تری را تجربه کنیم، به این علت که این سویه در همه جای دنیا نشان داده است که با سرعت بسیار سریع انتشار پیدا می‌کند. درصد بستری در افرادی که سه دوز واکسن تزریق کرده‌اند، قطعا به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت و خوشبختانه سویه امیکرون برخلاف سویه دلتا که به سرعت به ریه و قلب می‌زد نیست و بیشتر در مجاری تنفسی فوقانی تکثیر می‌شوند. به این دلیل که تعداد ویروس در ناحیه تنفسی فوقانی زیاد می‌شود، سرعت انتشار آن نیز به طرز وحشتناکی بالاست. »
عضو کمیته علمی کشوری کرونا درارتباط با وضعیت تست و بیماریابی کرونا در کشور گفت: «در حال حاضر هم آنفلوانزا و انواع دیگر ویروس‌های تنفسی و هم اومیکرون بسیار زیاد است. همه این بیماری‌ها به هم شبیه است و تنها تست می تواند این موارد را از هم تفکیک کند. اما وزارت بهداشت به آن اندازه تست کرونا در اختیار ندارد که بتواند وضعیت ابتلای همه افراد را مورد بررسی قرار دهد. حتی کشورهای دیگری که به میزان بالا تست انجام می دادند در تامین آن مانده‌اند. برای مثال در استرالیا گفته شده است که خود افراد تست‌های فوری را خریداری کرده و تست انجام دهند.»