فرارو- اگرچه ما اغلب اکتشافات کیهانی را با دانشمندان سرشناس و ابزار فوق العاده پیشرفته مرتبط می‌کنیم، اما در اتفاقی جالب توجه ستاره شناسان آماتور موفق به کشف سیاره‌ای فراخورشیدی شدند که سه برابر سیاره مشتری، بزرگترین سیاره منظومه شمسی، بزرگ است.

به گزارش فرارو، این کشف توسط گروهی از داوطلبان و علاقمندان به رصد اجرام آسمانی صورت گرفت که نتیجه آن کمک به آژانس فضایی ناسا برای رصد این سیاره بود. این سیاره که در خارج از منظومه شمسی ما قرار دارد، سه برابر مشتری است و در فاصله ۳۷۹ سال نوری از زمین قرار دارد. همچنین اشاره شده است که این سیاره بسیار بزرگ به دور ستاری‌ای با جرم خورشید ما می‌چرخد.

ناسا گفت که این کشف توسط گروهی از «دانشمندان آماتور» که داده‌های ماهواره بررسی سیارات فراخورشیدی (TESS) را مطالعه کردند، امکان پذیر شد. ناسا به طور مرتب به دانشمندان آماتور اجازه می‌دهد به داده‌های تلسکوپ خود دسترسی داشته باشند تا بتوانند جهان فراتر از منظومه شمسی را کشف و درک کنند. تام جیکوبز، افسر سابق نیروی دریایی ایالات متحده از ایالت واشنگتن، از جمله افرادی بود که در پروژه یافتن این سیاره فراخورشیدی شرکت کرد. وی در این خصوص گفت: «رصد و کشف سیاره TOI-2180 b یک تلاش گروهی بزرگ بود که نشان داد ستاره شناسان حرفه‌ای و دانشمندان شهروند باتجربه می‌توانند با موفقیت با هم کار کنند و این بهترین حالت هم افزایی است.»

ماهواره بررسی سیارات فراخورشیدی (TESS)

ناسا گفت این یافته بسیار مهم است، زیرا سال ۲۶۱ روزه این سیاره فراخورشیدی در مقایسه با بسیاری از غول‌های گازی شناخته شده در خارج از منظومه شمسی، بسیار طولانی است. فاصله این سیاره فراخورشیدی از ستاره خود، کمی دورتر از فاصله سیاره زهره تا خورشید است. این کشف در مقاله‌ای در مجله Astronomical منتشر شده است. نویسنده اصلی این مطالعه، پل دالبا، اخترشناس دانشگاه کالیفرنیا، گفت که این دانشمندان آماتور در یک «تلاش برای اتحاد جهانی» برای ردیابی سیاره فراخورشیدی شرکت کردند.

دانشمندان از داده‌های TESS برای جستجوی تغییرات در روشنایی ستارگان مجاور استفاده کردند که می‌تواند حضور سیارات در حال گردش را نشان دهد. در فوریه ۲۰۲۰، گروه جیکوبز، به نام گروه بررسی بصری، که شامل چندین دانشمند ستاره شناس آماتور و دو ستاره شناس کهنه کار است، متوجه طرحی شدند که نور ستاره TOI-2180 را کمتر از نیم درصد کم نورتر نشان می‌داد و سپس به سطح روشنایی قبلی خود برمی گردد. این رخداد در طی یک دوره ۲۴ ساعته روی می‌داد. این گروه به دو همکار دانشمند حرفه ای، که دالبا نیز در میان آن‌ها بود، این موضوع را اطلاع دادند که در نهایت منجر به کشف یک سیاره شگفت انگیز فراخورشیدی شد. وقتی تلسکوپ فضایی جیمز وب برای رصد آماده شود، می‌تواند این سیاره و جو آن را ببیند و همچنین به دنبال وجود اجرام کوچکی باشد که به دور آن می‌چرخند.

سیارهٔ فراخورشیدی یا سیارهٔ غیرخورشیدی سیاره‌ای است که خارج از منظومه شمسی قرار دارد و به دور یک ستاره (غیر از خورشید) در حال گردش است. مطالعهٔ سیاره‌های فراخورشیدی جزو موضوعات نوین در دانش اخترشناسی‌است و شامل دو شاخهٔ کلی کشف و شخصیت پردازی این‌گونه سیاره می‌شود. نخستین سیارهُ فراخورشیدی در اوایل دههٔ ۹۰ میلادی کشف شد و از سال ۲۰۰۲ علاوه بر کشف، بررسی شخصیت پردازی این سیاره‌ها نیز آغاز شد. رصد‌های زمینی و فضایی سیارات فراخورشیدی به دو دلیل عمده کار چندان آسانی نیست. نخست اینکه سیارات به‌طور کلی نسبت به ستارگان اندازه‌های بسیار کوچکی دارند و دیگر اینکه سیارات با ستارهٔ میزبانشان اختلاف درخشندگی فوق‌العاده زیادی دارند.

منبع: gadgets

ترجمه: مصطفی جرفی-فرارو