صاحب‌خبر - کارشناس ارشد مسائل بین الملل درباره تنش های اخیر بین غرب و روسیه بر سر اوکراین به خبرآنلاین گفت: با توجه به الحاق کریمه و ناتوانی غرب در حمایت از اوکراین این روشن شده که کشورهای غربی از جمله امریکا و اروپا تمایل و انگیزه یا حتی امیدی برای موفقیت در مقابل روسیه ندارند.
روسیه و اوکراین یک بار دیگر بر سر مناطق شرقی اوکراین با یکدیگر به اختلاف خورده اند و پای ناتو و غرب به این درگیری ها باز شده. روس ها معتقدند که حمایت امریکا و ناتو از نظر سیاسی و تسلیحاتی به کی‌یف بیش از اندازه است و آنها هم مسکو را متهم می‌کنند که قصد دارد تا در ژانویه حمله نظامی به اوکراین داشته باشد. به نظر می رسد که در پس زمینه این مسائل اختلافات بین روسیه و غرب باشد که در سال های اخیر شدت بسیاری گرفته است. مسکو از بابت نزدیک شدن ناتو به مرزهای خود نگران است و از هر فرصتی برای بازداشتن غرب از چنین اقداماتی استفاده می کند. دیاکو با خبرآنلاین در این زمینه گفت و گو کرده است.
سوال: در پی تنش هایی که در اوکراین به وجود آمده، روس ها شرایطی را برای آمریکایی ها تعیین کرده اند که مهم ترین موضوع مورد اشاره در آن این است که غرب با درخواست عضویت اوکراین و گرجستان برای پیوستن به ناتو مخالفت کند. آیا شرایطی که مسکو برای ایالات متحده گذاشته شدنی است و احتمال این که مذاکراتی که روس ها درخواست آن را داده اند برگزار شود، چقدر است؟
جواب: برای اینکه اهمیت موضوع را متوجه شویم باید سابقه بحث را مورد توجه قرار دهیم. بعد از فروپاشی شوروی یکی از نگرانی هایی که روس ها در آن زمان داشتند، نگرانی از گسترش ناتو به سمت شرق بود. در آن زمان از سوی آمریکا به مسکو اطمینان داده شد که چنین خطری وجود نداشته و غرب قصد ندارد که یک لیست کشورهای اروپای شرقی ویا اقمار پیشین شوروی را وارد ناتو کند. به رغم این وعده و قولی که داده شد، آمریکا در چند مرحله اعضای جدیدی را از میان کشورهای اروپای شرقی را وارد ناتو کرد و بی اعتمادی روسیه را افزایش داد. در سال ۲۰۰۸ که نخست وزیر گرجستان غرب گرا بود تمایل خود را به حضور در ناتو اعلام کرد. این بحث در مورد اوکراین هم وجود داشت. در سال ۲۰۰۸ نیروهای روسیه وارد آبخازیا و اوستیا شدند و گرجستان را شکست دادند. آن زمان که جورج بوش رییس جمهور آمریکا بود نتوانست در دفاع از گرجستان کاری انجام دهد. این اشتباهی بود که از طرف غرب اتفاق افتاد. در مورد اوکراین هم همیشه چنین وسوسه ای وجود داشته و ترس در روسیه ایجاد کرده.
اوکراین اهمیت نمادین بالایی برای روسیه دارد. به لحاظ اسطوره ای و تاریخی بخشی از فرهنگ و تاریخچه روسیه با این کشور گره خورده است. درست مثل نقشی که تایوان برای چین دارد. به رقم اتفاقات در ۲۰۱۴ که قدم های بلندی برای عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا برداشته شد و می توانست مقدمه ای برای حضور این کشور در ناتو باشد، واکنش از سوی روسیه انجام گرفت که به بحران کریمه و الحاق آن و درگیری هایی انجامید که هنوز هم در مرزهای دو کشور وجود دارد. با این وضع چیزی که مسلم است اینکه روسیه تحمل نمی کند که اوکراین وارد مدار غرب شود و این خطوط قرمزی است که خیلی واضح روشن کرده اند. موضوع دیگر این است که با توجه به الحاق کریمه و ناتوانی غرب در حمایت از اوکراین،روشن شده که کشورهای غربی از جمله امریکا و اروپا تمایل و انگیزه یا حتی امیدی برای موفقیت در مقابل روسیه ندارند.
این وضعیت منجر شده که روس ها جسورانه تر وارد عمل شوند و تلاش کنند که به این مناقشه از طریق تثبیت جایگاه اوکراین که بخشی از غرب نباشد پایان دهند. من فکر می کنم امریکا و غرب چاره ای ندارند جز اینکه بپذیرد اوکراین نمی تواند بخشی از اتحادیه اروپا و ناتو باشد و روسیه هم این حق را دارد که نگران استقرار نیروهای غربی در مرزهای خودش باشد. برای جلوگیری از بحران یا جنگ نظامی که می تواند پیامدهای بدی برای آمریکا یا روسیه داشته باشد، راه حل این است که به نوعی توافق دست یابند که روسیه نخواهد به اوکراین حمله کند و غرب هم به نوعی تضمین بدهد که قرار نیست که اوکراین را تشویق کند به حضور در اتحادهای سیاسی و نظامی در غرب. من حدس می زنم که این پیشنهادات از سوی آمریکایی ها جدی تلقی خواهد شد.
سوال: گفته می‌شود که در ژانویه یا در هفته های پیش رو روس ها به اوکراین و مناطق شرقی آن حمله می کنند. چقدر چنین چیزی در صورتی که توافقی حاصل نشود، شدنی است؟
جواب: حمله نظامی روسیه به اوکراین می تواند موفقیت آمیز باشد. چون غربی ها اراده و انگیزه ای ندارند که خود را به خاطر اوکراین در دردسر بیندازند. چرا که این کشور برای غرب حیاتی نیست و جنبه حیاتی از نظر دفاعی ندارد. اگر همچین حمله ای رخ دهد موفقیت آمیز خواهد بود. اما نکته اینجاست که به رغم اینکه غرب میلی به دفاع اساسی از اوکراین مقابل مسکو ندارد اما کماکان ابزارهایی دارد که می تواند روسیه را تنبیه کند. روس ها در وضعیت شکننده اقتصادی که امروز هستند مایل نخواهند بود که در دام تحریم ها و فشارهای اقتصادی بیفتند. این تحریم ها می توانند به تجارت روسیه و اروپا و انتقال گاز روسیه به این کشورها آسیب بزند. برای روس ها هم رسیدن به خواسته هایشان در مورد اوکراین از طریق دیپلماتیک بهتر از آن است که بخواهند از طریق نظامی به اهدافشان برسند. بنابراین با وضع موجود و به ویژه اگر غرب بپذیرد که در مورد اوکراین وارد توافقی استراتژیک با روس ها شود، بعید میدانم که حمله نظامی رخ دهد. مگر این که امریکایی ها به دیدگاه‌های خود اصرار داشته باشند.
سوال: آیا الحاق مناطق تازه ای در شرق اوکراین به روسیه، مانند اتفاقی که در مورد کریمه افتاد، محتمل خواهد بود؟ چرا که همین حالا هم کی‌یف دونباس را تقریبا به زور برای خود نگه داشته است.
جواب: این احتمال وجود دارد. بخش هایی که ما از آنها صحبت می کنیم عمدتا روس زبان هستند. اما این اتفاقات به اعتبار روسیه لطمه می زند و به آینده اقتصادی و سیاسی مسکو در نظام جهانی اسیب وارد می کند. به همین خاطر فکر نمی کنم که چنین اتفاقی بیفتد. به طور کلی این امکان وجود دارد که روسیه این کار را بکند اما هزینه سنگینی دارد.
سوال: در حال حاضر امریکایی ها روی خوشی به پیشنهاد روس ها نشان نداده اند. این تنش ها تا چه زمانی ادامه خواهد شد و به طور کلی غرب تا کی می تواند پای اوکراین بماند؟
جواب: برای روسیه اوکراین اهمیت زیادی دارد. برای اروپایی ها اما چندان اهمیتی ندارد. چون اوکراین جنبه هویتی یا نظامی برای آنها ندارد. روسیه انگیزه بالاتری برای مداخله و اطمینان از امنیت خودش دارد. اروپایی ها در مقابل اراده روسیه در زمینه اوکراین ضعیف تر هستند بنابراین نمی شود انتظار داشت که بخواهند تنش ها را تشدید کرده یا در مدت زمان طولانی به آن ادامه دهند.∎
نظر شما