محمد قراگزلو
دربی همیشه دربی است. حتی اگر ساندرلند و نیوکاسل هم باشی و جایی بین Big4 یا Big5 لیگ برتر انگلیس پیدا نکنی دربی باز هم جذابیت‌های خاص خودش را خواهد داشت. مسابقه‌ای که از چند روز قبل کری‌ها را داغ و تیتر روزنامه‌های محلی را پررنگ‌ و لعاب‌تر و بعضا جذاب‌تر می‌کند. مسابقه‌ای که برای مربی، بازیکن، هوادار و مدیر باشگاه به اندازه یک فصل اهمیت دارد و نتیجه‌اش در بدترین حالت تا یکی دو ماه سرمربی تیم برنده را بیمه خواهد کرد.
***
اینجا در تهران خودمان البته که دربی مسابقه‌ای ویژه و بزرگ است. مسابقه‌ای که گستره حساسیت‌هایش از یک شهر فراتر خواهد رفت و این وجه بارز آن در قیاس با بسیاری از دربی‌های فوتبال در دنیا مثل همان ساندرلند – نیوکاسل یا یکی از مسابقات منطقه‌ای مثل اف‌ث‌کلن – بایرلورکوزن یا شالکه – بوروسیادورتموند است. دربی تهران بیشتر شبیه دربی سوپرکلاسیکو است با آن تکه کاغذهای کوچکی که کف زمین پخش می‌شود تا بازیکنان بوکا و ریورپلاته با رژه روی آنها وارد زمین شوند. حالا دربی تهران شاید کمی فراتر از دلامادو نینای میلان باشد اما شور و حرارت دربی استانبول (فنر – گالا) یا غوغای هواداری پانا – المپیاکو در یونان را نداشته باشد. دربی تهران اما کنار همین باز‌ی‌های بزرگ درون شهری که یک کشور را حداقل برای چند روز درگیر خودش می‌کند جزو 10 دربی بزرگ است پس در بدترین حالت ممکن هم حساسیت‌های خاص خودش را خواهد داشت.
***
بحث حساسیت این بار بحث پیچیده‌تری در دربی است. پرسپولیسی‌ها و استقلالی‌های قدیم می‌گویند این دربی از آنجایی که تغییر مهمی در جدول رده‌بندی و موقعیت دو تیم به وجود نمی‌آورد از آن سوی بام افتاده و هیچ حساسیتی ندارد. پرسپولیس با پیروزی در این دربی نهایتا هشتم خواهد شد و با قرار گرفتن در میانه جدول فصل را تمام می‌کند اما در صورت شکست دهم خواهد شد و به این فصل کذایی در این رتبه نازل پایان خواهد داد. استقلال، تیمی که برای قهرمانی می‌جنگید و سهمیه هم نگرفت در بهترین حالت و با پیروزی در دربی عنوان پنجمی را از آن خود می‌کند اما در صورت باخت یا تساوی در همان رتبه ششم باقی خواهد ماند که برای هوادارانش فرق زیادی با رتبه دهمی پرسپولیس ندارد.
دو تیم این بار در حالی روبه‌روی هم قرار خواهند گرفت که نه صاحب جامی ‌شده‌اند، نه در معادلات قهرمانی‌ اثر می‌گذارند، نه در تعیین سرنوشت تیم‌های سقوط‌کننده دخیلند و نه سهمیه گرفته‌اند. شاید این برای اولین بار است که دو تیم در هفته پایانی فصل رودرروی هم قرار می‌گیرند اما ویژه‌تر از این سیاهی و ناکامی است که سرخابی‌ها با خود تا بدین جا کشیده‌اند و برنده دربی حداقل روی جدول خوشبخت نخواهد شد.
***
اول حرف‌مان گفتیم دربی همیشه دربی است و اصلا نمی‌خواهیم زیر حرف‌مان بزنیم، حالا که خوب می‌دانیم نتیجه این دربی تاثیری در هیچ چیز لیگ ندارد و به درد هیچ تیمی حتی خود سرخابی‌ها نمی‌خورد روی دیگر ماجرا را از یاد نخواهیم برد. کری‌های 50-40 ساله هواداران دو تیم، اهمیت پیروزی و موفقیت برای مربی و بازیکن و هزار داستان حول نتیجه دربی باز هم حساسیت‌ها و جذابیت‌های تازه‌ای به این مسابقه خواهد داد. پرسپولیسی‌ها می‌گویند دبل کردن استقلال یک پوئن فوق‌العاده‌ برای آنهاست که باعث خواهد شد هواداران این تیم ناکامی‌های متوالی این فصل را از یاد ببرند و استقلالی‌ها معتقدند یک پایان خوش بهتر از تلخی بی‌پایانی است که برای هواداران‌شان به بار آورده‌اند. پرسپولیسی‌ها می‌خواهند نشان دهند برد بازی رفت آنطور که استقلالی‌ها تصور می‌کنند شانسی و اتفاقی نبوده  و آبی‌ها دنبال این هستند که ثابت کنند شکست دور رفت و ناکامی اخیر مقابل تراکتورسازی فقط یک حادثه بوده که یک بار اتفاق افتاده و عروسی به کوچه آنها هم خواهد آمد.
***
اوضاع روی نیمکت سرخابی‌ها اوضاع پیچیده‌ای است. امیر قلعه‌نویی که تا همین چند ماه پیش مرد بی‌شکست تمام دربی‌ها بود حالا هم باخت دور رفت را در کیسه دارد هم اینکه با از دست دادن جام و سهمیه آسیایی برای دومین سال متوالی موقعیت متزلزلی نزد هواداران استقلال دارد و دیگر آن ژنرال 5 ستاره سابق نیست. این وضعیت وقتی بدتر می‌شود که بدانیم هیات مدیره و مدیرعامل باشگاه استقلال بعد از ماه‌ها حمایت از او حالا با صراحت از پایان کار قلعه‌نویی بعد از دربی حرف می‌زنند. این حرف‌ها و انتقادات پیرامونی‌اش حتی اگر از نظر فنی غیرفنی باشد (که تا حدودی حق با قلعه‌نویی است) اما او را تحت فشار قرار خواهد داد و لای منگنه به دربی می‌فرستد. حالا قلعه‌نویی می‌داند تنها راه برای یک پایان آبرومندانه و حفظ مقبولیت نزد دوستداران و هواداران متعصبش شکست رقیب دیرینه در گام آخر است وگرنه زمین و زمان علیه او خواهد شد. با علم به این ماجراها و تنگنایی که قلعه‌نویی در آن قرار گرفته او برای پیروزی در گام آخر و جبران شکست دور رفت قطعا به آب و آتش خواهد زد. ما که نگران قلب قلعه‌نویی در این بازی هستیم و فریادهایی که هم می‌تواند گوش بازیکنان استقلال را خراش دهد هم در حالتی ویژه آنها را به سمت پیروزی و جبران تمام تلخی‌های اخیر سوق دهد.
***
یک نگاه بکنیم به نیمکت قرمزها. نیمکتی که نسبت به استقلال نونوار به نظر می‌رسد و حداقل با بازی رفت دو تیم تفاوت‌های زیادی پیدا کرده است. حالا درخشانی روی نیمکت نیست تا قلعه‌نویی برای انتقام سراغش بیاید بلکه یک مرد آرام و کم سر و صدا سرخ‌ها را هدایت می‌کند که در تمام سال‌های حضورش در ایران دربی را از جایگاه ویژه یا نهایتا اتاقش در هتل گلشهر دیده است. برانکو نه مثل درخشان سال‌ها به عنوان بازیکن حساسیت‌ها و کری‌های قبل و بعد از دربی را درک کرده نه مثل قلعه‌نویی در این مسابقه بزرگ رکورددار است. او فردا برای نخستین بار حضور در دربی بزرگ تهران را تجربه خواهد کرد که این یک اتفاق ویژه برای پرسپولیس و هوادارانش خواهد بود. ناآگاهی برانکو از حساسیت‌های دربی و قرار نگرفتن او در جو پیرامون این مسابقه بزرگ، پرسپولیسی‌ها را ترسانده که او برای رسیدن به برد و دبل کردن حریف  دست به هر کاری نزند بخصوص که او می‌داند نتیجه بازی الهلال و صعود به جمع هشت تیم آسیا شاید اهمیتی بیشتر از پیروزی در دربی داشته باشد. با این طرز تفکر و شناختی که اهالی فوتبال نسبت به برانکو دارند پیش‌بینی بازی محتاطانه از سوی او و تیمش چندان بیراه نیست. بالاخره پرسپولیس بازی رفت را برده و یک برد و یک مساوی مقابل رقیب دیرینه این تیم را در کری‌های هواداری بالاتر از رقیبش قرار خواهد داد. از سویی همه می‌دانیم برانکو هیچ وقت مربی ریسک‌پذیری مثل مصطفی دنیزلی نیست و از همین حالا سخت است که بتوان پیش‌بینی کرد پرسپولیس با انبوه مشکلات فنی‌اش دنبال ارائه فوتبال جذاب و یک پیروزی دلچسب مقابل رقیب دیرینه باشد. شاید زوم روی این ویژگی‌های برانکو و البته علم به اینکه نباختن قلعه‌نویی در بازی برگشت به هر حال شرایط نرمالی را برای او رقم خواهد زد پیش‌بینی‌های غالب و دور از احساس را به سمت تساوی بکشاند؛ نتیجه‌ای که البته برای برانکو مطلوب‌تر از همتایش روی نیمکت ‌آبی‌ها خواهد بود.
***
در جبهه دو تیم اوضاع آرام و نرمال به نظر می‌رسد. بازیکنان مثل همیشه برای دربی با انگیزه‌اند و می‌خواهند خودشان را نشان دهند و برنده بازی بزرگ باشند. برای آبی‌ها البته اوضاع کمی متفاوت‌ است. آنها فردا برای آخرین بار روبه‌روی هواداران‌شان بازی خواهند کرد و دنبال Happy end هستند در حالی که پرسپولیسی‌ها در 90 دقیقه دیگر (حداقل) زمان برای خودنمایی مقابل آبی‌های ریاض خواهند داشت. شاید برای بسیاری از بازیکنان پرسپولیس البته شکست آبی‌های تهران و دبل کردن رقیب دیرینه شیرین‌تر از شکست الهلال باشد و حتی اگر رتبه و سهمیه و عنوانی در کار نباشد این برد مثل برگ برنده‌ای در اختیارشان قرار بگیرد و دیگر همه فراموش کنند که آنها حق پوشیدن پیراهن پرسپولیس را نداشتند.
در جبهه مقابل استقلالی‌ها دنبال اثبات خود به امیر قلعه‌نویی و هواداران‌شان خواهند بود و بعد از نمایش ناامیدکننده اخیر مقابل تراکتورسازی تنها یک 90 دقیقه فرصت دارند تا نشان دهند لیاقت پوشیدن پیراهن تیم ملی و استقلال را داشته‌اند و پتانسیل‌هایشان آنقدر بالاست تا از پس تیم بحران‌زده و رده نهمی پرسپولیس برآیند.
برآیند این انگیزه‌ها حتما دربی 80 را تبدیل به یک دربی پربرخورد، فیزیکی، درگیرانه و مهیج خواهد کرد تا جایی که حتما میانه‌های بازی یادمان خواهد رفت برنده این دوئل در جدول به هیچ جا نمی‌رسد.
***
معمولا به دربی که نزدیک می‌شویم همه برای این مسابقه بزرگ آماده می‌شوند تا جایی که بازیکنی که هفته‌ها مصدوم بوده در آستانه این مسابقه انتظار دارد سرمربی حداقل او را روی نیمکت بنشاند و برای دقایقی هم که شده شانس بازی کردن پیدا کند. از آنجایی که دربی برای تمام بازیکنان از جوان گمنام گرفته تا باتجربه 15-14 دربی دیده و خارجی و داخلی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد پس انتظار می‌رود دو تیم فردا با تمام قوا روبه‌روی هم بازی کنند. مطمئنا هادی نوروزی و احمد نوراللهی درد شدید در سر و کتف‌شان را فراموش می‌کنند و بنگر با تمام توان آماده بازی حتی از دقیقه صفر است. یقین بدانید امید ابراهیمی همان بازیکن آماده هفته‌های قبل و هافبک جنگنده وسط زمین تیمش خواهد بود همانطور که کرار بعد از غیبت در بازی رفت با تمام توان و انگیزه به میدان می‌آید و برای شکست پرسپولیس هر چه در چنته دارد رو خواهد کرد. با همه این تفاسیر قرار گرفتن مقابل هم در هفته پایانی می‌تواند تا حدی مقابل این انگیزه‌های وحشتناک و فوران‌کننده ایستادگی کند. انجام بازی‌های فشرده و متوالی با فاصله چهار روز (بخصوص برای پرسپولیس که درگیر دیدارهای لیگ قهرمانان بوده) به احتمال فراوان بخشی از طراوت بازی را خواهد گرفت. حالا بازیکنان نه چندان آماده دو تیم در هفته پایانی یک لیگ فرسایشی (با نزدیک دو ماه تعطیلی در نیم فصل) رودرروی هم قرار خواهند گرفت و شاید نباید انتظار داشت دقیقه نود استارت انفجاری یکی از مهره‌های سریع دو تیم سرنوشت بازی را عوض کند. کمبود خلاقیت هم در بین بازیکنان دو تیم می‌تواند انتظارها برای خلق اتفاقات ویژه در مسابقه را کاهش دهد چرا که دیگر مجتبی جباری‌ در کار نیست تا دقیقه 89 از 40 متری پاس گل بدهد یا علی کریمی در کار نخواهد بود تا با به هم پیچاندن مدافعان حریف آنها را مجبور به اشتباه یا اهدای پنالتی به حریف کند.
با تمام این نقایص و نکات منفی فردا عصر سوت بازی که زده شود تن استقلالی‌ها و پرسپولیسی‌های دو آتشه با سوت شروع بازی از استرس می‌لرزد، پس دربی را با حساسیت تمام تماشا خواهیم کرد و یادمان نمی‌رود هر نتیجه‌ای غیر از مساوی می‌تواند تبعات متفاوتی برای دو تیم از مدیر و مربی گرفته تا بازیکن داشته باشد.