در حالی که اعتبارات نظام سلامت در سال سخت کرونا افزایش ناچیز داشته است، بودجه صدا و سیما با 56 درصد افزایش نسبت به سال گذشته به بیشتر از 5 هزار و 289 میلیارد تومان رسیده است
مریم شکرانی
بودجه سال 1401 بالاخره به ساختمان بهارستان رسید و کابینه ابراهیم رئیسی، نخستین لایحه بودجه خود را روی میز هیات رئیسه مجلس قرار داد. بودجه‌ای که منقبضی تنظیم شده و دولت تلاش کرده است تا حد ممکن از هزینه‌های خود کاسته و به گفته خودش دخل و خرج کشور را بر اساس شرایط تحریمی تنظیم کند. در این میان رشد اعتبارات بخش‌های دولتی در بودجه سال آینده بسیار کمتر از نرخ تورم بوده و در حالی که مرکز آمار ایران نرخ تورم را حدود 44 درصد اعلام کرده است دولت اعتبارات خود را در مجموع زیر 10 درصد افزایش داده است. در این میان بودجه وزارت بهداشت هم که سال پیش حدود 150 هزار میلیارد تومان بود امسال به حدود 174 هزار میلیارد تومان رسیده است.
به جز این تصمیم مهم دیگر دولت در بودجه سال آینده حذف کامل ارز 4200 تومان است و بر خلاف ادعاهای قبلی ارز دارو هم حذف شده و دولت بنا شده است که منابع آن را به صورت یارانه در اختیار بیماران قرار دهد. گذشته از این در ردیف‌های بودجه سلامت تغییراتی در بخش تعرفه بیمه پرداختی و معافیت‌های بیمه‌ای بیمه‌شدگان تامین اجتماعی رخ داده است و تصمیمات جدیدی برای ردیف‌های درآمدی ناشی از آلایندگی هوا رخ داده است.
رشد ناچیز بودجه نظام سلامت و جهش عجیب بودجه صدا و سیما
اولین بودجه دولت ابراهیم رئیسی سرانجام به مجلس رفت. گرچه دولت اعلام کرد که تلاش داشته بودجه را انقباضی ببندد و تا حد ممکن از هزینه‌های خود کم کند اما اعتبارات برخی بخش‌ها را به صورت چشمگیری افزایش داده است. به عنوان مثال در این شرایط سخت بودجه و در حالی که اعتبارات نظام سلامت در سال سخت کرونا افزایش ناچیز داشته است، بودجه صدا و سیما با 56 درصد افزایش نسبت به سال گذشته به بیشتر از 5 هزار و 289 میلیارد تومان رسیده است.
این اتفاق در ردیف بودجه پر حاشیه نهادهای فرهنگی و انقلابی هم تکرار می‌شود. در هر صورت دولت دیروز لایحه بودجه خود را با سقف ۳۶۳۱ هزار میلیارد تومان به مجلس برد که از این میان کل منابع بودجه عمومی دولت 1372 هزار میلیارد تومان است که نسبت به منابع عمومی بودجه در ۱۴۰۰ که بالغ بر ۱۲۷۷ هزار میلیارد بود رشد ۷ درصدی داشته است.
همچنین منابع عمومی بودجه به اضافه منابع اختصاصی دولت ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان است که نسبت به بودجه ۱۳۷۳ هزار میلیاردی سال ۱۴۰۰ حدود ۹.۲ درصد رشد نشان می‌دهد. رشد یک رقمی منابع بودجه نسبت به تورم 44 درصدی مرکز آمار حاکی از آن است که دولت تلاش کرده بودجه امسال را انقباضی و با اثرات تورمی کمتر ببندد. در بودجه سال 1401 دولت پیش‌بینی کرده است که حدود 109 هزار میلیارد تومان اوراق منتشر کند که ۱۰ هزار میلیارد تومان آن صرف بازپس‌دهی اصل و سود اوراق سررسید شده و قبلی است و ۸ هزار میلیارد تومان اوراق شهرداری‌ها هم به این مبلغ اضافه می‌شود.
در بودجه سال آینده کل سهم دولت از صادرات نفت ۳۸۱ هزار میلیارد تومان و معادل ۲۵ درصد از کل بودجه کشور است که نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد داشته است.
در این لایحه میزان درآمدهای مالیاتی دولت به ۵۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده است و برای اولین بار همه خودروهای بالای ۱ میلیارد و منازل مسکونی و ویلاهای بالای ۱۰ میلیارد تومان مشکول مالیات بر دارایی می‌شوند. جالب توجه است که واحدهای اداری و تجاری شامل این مالیات نیستند!
همچنین در بودجه سال 1401 فروش نفت حدود ۱.۲ میلیون بشکه در روز و قیمت نفت حدود ۶۰ دلار درنظر گرفته شده که حکایت از عزم دولت برای اداره کشور در شرایط تحریمی است.
بودجه نظام سلامت چقدر شد؟
دولت سال گذشته حدود 150 هزار میلیارد تومان بودجه به نظام سلامت کشور اختصاص داد و حالا بودجه پیشنهادی وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۱، بالغ بر ۱۷۴ هزار و ۱۳۳ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در بخش بودجه‌ای وزارت بهداشت، رقم درآمد اختصاصی این وزارتخانه برای سال آینده، ۶۱ هزار و ۵۷۶ میلیارد و ۵۵۰ میلیون تومان پیش‌بینی شده است. بر اساس همین گزارش، جمع کل منابع دستگاه‌ها نیز ۶۱ هزار و ۶۷۲ میلیارد و ۷۵۲ میلیون تومان برآورد شده است.
در لایحه بودجه پیشنهادی سال ۱۴۰۱ برای وزارت بهداشت، سهم تامین دارو و واکسن نیز رقمی بالغ بر ۱۶ هزار و ۴۲۳ میلیارد و ۴۳۶ میلیون تومان پیش‌بینی شده است.
بودجه برنامه تکمیل پرونده الکترونیک سلامت، نظام ارجاع و اجرای پزشک خانواده هم هزار و ۳۹۸ میلیارد و ۷۳۶ میلیون تومان خواهد بود.
ارز 4200 تومانی دارو حذف شد
یکی از اتفاقات جنجالی بودجه سال آینده حذف کامل ارز جهانگیری است. حالا برخلاف کشمکش فراوانی که درباره ارز 4200 تومانی واردات دارو شکل گرفته بود، ارز ترجیحی به طور کامل از بودجه سال آینده خداحافظی کرد.
در واقع نکته مهم لایحه بودجه سال 1401 آن است که سرانجام دولت تصمیم گرفت بدون استثنا ارز 4200 تومانی تمامی کالاها و از جمله دارو را هم حذف کند. طبق لایحه بودجه، ارز 4200 تومانی از برنامه مالی سال آینده حذف شده‌ است و در بودجه سال آینده قرار نیست بر واردات دارو و سایر کالاهای اساسی ارز ترجیحی اختصاص پیدا کند و در ازای آن یارانه 130 هزار میلیارد تومانی برای مصرف‌کننده این اقلام جای ارز 4200 تومانی را می‌گیرد.
تغییرات تازه در مقررات بیمه تامین اجتماعی
همچنین در لایحه بودجه سال آینده و در صورت تصویب در مجلس شورای اسلامی، از سال آینده شاهد تغییراتی در پرداخت حق بیمه و معافیت‌های بیمه‌ای برخی کارگاه‌ها و اقشار خاص در تامین اجتماعی خواهیم بود. در تبصره ۱۷ ماده واحده لایحه بودجه سال آینده به موضوع «رفاه و سلامت» اشاره شده است.
در بند "و" تبصره ۱۷ ماده واحده آمده است که در راستای اجرای ماده (۲۹) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) و بند (ت) ماده (۲) قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر ساماندهی و پایداری صندوق‌های بیمه‌ای و بازنشستگی و کاهش وابستگی آنها به بودجه عمومی، ساماندهی معافیتهای بیمه‌ای، ساماندهی اقشار تحت پوشش بیمه‌ای مشمول کمک دولت، از ابتدای سال ۱۴۰۱پیشنهاداتی ارائه می‌شود.
دولت در این بندهای پیشنهادی اعلام کرده که کارگاه‌های مشمول قانون معافیت از پرداخت سهم بیمه کارفرمایانی که حداکثر پنج نفر کارگر دارند مصوب ۱۳۶۱ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن که پنج سال و کمتر از آن مشمول معافیت مذکور بوده‌اند کماکان مشمول معافیت ۲۰ درصدی مندرج در قانون مذکور خواهند بود و برای سنوات بیش از پنج سال، سه درصد از معافیت بیمه‌ای فوق در سال ۱۴۰۱ کسر می‌شود.
همچنین معافیت بیمه‌ای اقشار خاص دهک‌های 5 تا 7 به صورت پلکانی حذف می‌شود و معافیت‌های دهک‌های درآمد 8 و بالاتر به صورت کامل حذف خواهد شد. بر اساس ماده واحده مربوط به بودجه‌های رفاه و سلاممت، معافیت‌های کامل بیمه‌ای در خصوص بیمه‌شدگان بدون کارفرما در سازمان تامین اجتماعی از جمله مشمولان قانون بیمه‌های اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه دار (کددار) مصوب ۱۳۸۸، بند (ض) تبصره (۱۴) قانون بودجه سال ۱۳۸۶ کل کشور و بند (ب) ماده (۷) قانون هدفمند کردن یارانه‌ها منوط به ارزیابی آزمون وسع توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و قرار گرفتن در چهار دهک اول در آمدی است.
بیمه شدگان قرار گرفته در دهک‌های پنجم تا هفتم در آمدی، به ازای هر دهک سه درصد از معافیت بیمه ای موجود کسر و دهک‌های هشت و بالاتر مشمول معافیتهای بیمه‌ای نخواهند بود.
تخصیص ۲۰ درصد از عوارض آلایندگی به صندوق ملی محیط زیست
یکی دیگر از بندهای مربوط به بودجه رفاه و سلامت مربوط به ردیف‌های درآمدی ناشی از عوارض آلایندگی هوا است که بر اساس لایحه بودجه سال آینده، ۲۰ درصد از عوارض آلایندگی به صندوق ملی محیط زیست برای کاهش آلودگی‌های زیست محیطی اختصاص خواهد داشت.
در بند (ز) تبصره ۶ ماده واحده این قانون که مربوط به «عوارض و مالیات» است، عوارض آلایندگی مورد توجه قرا گرفته است.
بر اساس این بند 20 درصد از منابع حاصل از عوارض آلایندگی موضوع عوارض سبز ماده (۲۷) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال ۱۴۰۰ (نحوه مصرف آن در ماده ۴۰ قانون مذکور به سازمان حفاظت محیط زیست و صندوق ملی محیط زیست اختصاص خواهد داشت تا پس از مبادله موافقتنامه با سازمان برنامه و بودجه کشور بر اساس ماده (۵) اساسنامه صندوق مذکور صرف اعطای تسهیلات و حمایت‌های مالی برای کاهش آلودگی‌های زیست محیطی و جلوگیری از تخریب محیط زیست در همان شهرستان شود.