اقتصادآنلاین - موسی حسن وند؛ مذاکرات در وین در جریان است و طرفین تلاش می کنند بر خواست‌های خود برای رسیدن به منافع حداکثری پافشاری کنند. اما جدای از خواست های هر کشور که براساس منافع آن کشور مشخص شده، همه طرف های مذاکره بر رسیدن به یک توافق اتفاق نظر دارند.
بیرون از وین چه خبر است؟
خارج از گود مذاکره گروه‌ها و کشورهایی هم هستند که برای نرسیدن اعضای وین به یک توافق تلاش میکنند. این تلاش، از حمایت مالی از رسانه های همسو تا اقدامات نظامی را شامل می شود و اتفاقا اینها هم به دنبال یک هدف مشترک هستند و آن عدم هر گونه توافقی با ایران است.
ریشه منازعه
پس از انقلاب ایران و تسخیر سفارت آمریکا، تا امروز مقامات واشنگتن تلاش کرده اند تا به هر نحوی ایران را دچار آسیبهای مختلف کنند. ترومای سفارت در خاطره جمعی آمریکایی ها، آنقدر بزرگ هست که بر سر دشمنی با ایران هیچ اختلاف نظری بین مقامات ایالات متحده وجود نداشته باشد. اما روی کار آمدن اوباما باعث شد این اختلاف نظر بین احزاب تبدیل به یک شکاف جدی شود. اوباما با پذیرش برخی واقعیت های حاکم در منطقه تلاش کرد ایران را از طریق سازمان‌های بین‌المللی پای میز مذاکره بکشاند. البته پیش از آن تحریمهایی را بر ایران اعمال کرد که هیچ کدام از روسای جمهور قبلی حتی به آن نزدیک هم نشده بودند. اما با پایان دوره اوباما قطب مخالف او از دست راستی ترین بخش حزب جمهوری خواه روی کار آمد و طبعا مهم ترین کاری که انجام داد بر هم زدن توافق با ایران بود. اما با وجود تلاش های زیاد و اعمال فشاری طاقت فرسا بر ایران در همه جهات، نتوانست به توافقی بهتر با ایران دست یابد. البته یک عامل بسیار مهم را نباید نادیده گرفت و آن نقش اسرائیل در مناسبات سیاسی آمریکاست. این نقش آنقدر پررنگ هست که بتوان علت مخالفت اسرائیل با برجام را از درون آن فهمید. در واقع هر توافقی که روابط ایران و آمریکا را از وضعیت مخاصمه به همکاری سوق دهد، برای اسرائیل که موجودیت خود را از طرف ایران در خطر می بیند اساسا مطلوب نیست. برای همین مقامات این رژیم بارها پیدا و پنهان آمریکا را تشویق به حمله نظامی به ایران کرده یا خود راسا تصمیمات خود را برای حمله نظامی به ایران مطرح کرده اند.
در همین مذاکرات احیای برجام سفرها و دیدارهای زیادی بین مقامات اسرائیل و آمریکا انجام شده و مقامات واشنگتن تلاش کرده اند خیال اسرائیل را از بابت ایران راحت کنند، اما در نهایت این رژیم احتمالا بزرگترین اخلال‌گر هر معاهده بین ایران هسته‌ای و جهان خواهد ماند. البته درون این رژیم هم دیدگاههای متفاوتی وجود دارد. تندروها اصرار دارند که اسرائیل باید با این توافق مخالفت کند و حتی آماده اقدام یکجانبه علیه برنامه هسته‌ای ایران باشد. بخشی دیگر هم معتقدند که اسرائیل توان مقابله با جامعه بین المللی را ندارد و صرفا باید اخلال‌گر برنامه ایران باشد چرا که توان نابود کردن صنعت هسته ای ایران، لااقل برای اسرائیل دیگر وجود ندارد.
همه مخالفان برجام اسرائیلی نیستند
واقعیت این است که جمهوری خواهان هم یکپارچه روبروی بایدن ایستاده‌اند که هر توافقی را از بین ببرند. آنها که در زمان حضور در کاخ سفید جز بر هم زدن توافق، کارتی برای بازی کردن نداشتند حالا برای بر هم زدن مذاکرات هر کاری انجام می دهند. ترامپ در راس این گروه از هر کاری برای تخریب مذاکرات فروگذار نمی کند. او اخیرا اعلام کرده که خروج از برجام، به دلیل روابطش با اسرائیل شکل گرفته است. ترامپ مدعی شده که اگر این کار را نمی‌کرد، اسرائیل شاید تا الان نابود شده بود. دونالد ترامپ، توافق هسته‌ای را فاجعه‌ای دانست که در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شده و اکنون درصورت بازگشت دولت جو بایدن به آن، اسرائیل در معرض خطری بسیار جدی‌تر قرار می‌گیرد. یک ماه پیش هم مایک پنس معاون ترامپ، با حضور در مراسم گروهک تروریستی منافقین در واشنگتن گفته بود "حمایت بایدن از توافق هسته‌ای ایران، برای آمریکا خطرناک است." مایک پمپئو وزیر خارجه دولت ترامپ هم هنوز در حال مبارزه علیه توافق هسته ای است. او مدتی پیش در توییتر گفته بود "بازرسان بین‌المللی تاکید می‌کند که ایران دروغ گفته و همچنان درخصوص برنامه هسته‌ای خود دروغ می‌گوید و هیچوقت به توافق هسته‌ای اوباما پایبند نبوده است. چرا بایدن می‌گذارد مذاکره‌کنندگان ضعیفش به وین بروند تا با ایران به توافق برسند؟"
البته توان جمهوری‌خواهان برای اجماع سازی علیه ایران، خارج از آمریکا به قوت دو سال پیش نیست. مثلا عربستان و امارات حاضر نیستند همان نقش سال‌های گذشته را برای آنها ایفا کنند. لحن مقامات سعودی نیز در مقطع کنونی بر حمایت نسبی از شکل‌گیری توافق و کاهش سطح تنش‌ها متمرکز شده است. همچنین این کشور ماه‌هاست که در مذاکره پایان تخاصم با ایران به سر می‌برد. امارات هم به عنوان یکی از مسیرهای مبادلاتی ایران، بکلی با سیاست های پیشین خود فاصله گرفته است. ارتباط با سوریه و حضور پررنگ در ایران می‌تواند پالسی مثبت برای تعاملات منطقه ای باشد. حتی فضاسازی رسانه‌ای با شبکه‌های فارسی‌زبان و حضور پررنگ در شبکه‌های اجتماعی نیز تا حد زیادی فروکش کرده است که شاید این یکی را بتوان از قبل محدود شدن ریخت و پاش‌ها دانست.
تلاش برای یک استراتژی مشخص
پرونده هسته ای ایران همچنان در کشاکش طرفین متنازع با خواسته های حداکثری است. خواسته هایی که می تواند هر کدام از طرف ها را از نقطه تعادل برای توافق، به نقطه افراط تحریم و جنگ سوق دهد و این هدفی است که مخالفین برجام در حال تلاش برای آن هستند. به نظر می رسد اتخاذ استراتژی طولانی مدت و صحیح برای رسیدن به یک توافق از طرف همه اعضای مشارکت کننده برجام و پایبندی به آن برای رسیدن به اهداف مهم‌تر بتواند تا حد زیادی ابزارهای دشمنان توافق را از بین ببرد. باید دید روزهای آینده این بازی پیچیده چطور ادامه خواهد یافت.
نظر شما