میرزابیگی رئیس کل سازمان نظام پرستاری: از دولت و وزارتخانه می‌خواهیم بستر قراردادهای ۸۹ روزه را جمع کرده و برخورد کنند
یاسر مختاری
پس از سال‌ها که از تشکیل معاونت پرستاری وزارت بهداشت می‌گذرد، بالاخره این معاونت و سازمان نظام پرستاری نشست خبری مشترکی را روز دوشنبه 15 آذرماه به مناسبت روز پرستار برگزار کردند و چالش‌های روز پرستاری همچون تعرفه‌ خدمات پرستاری، تغییر وضعیت استخدامی، آمار شهدای پرستار در جریان مقابله با کرونا، کمبود نیروی پرستار و ... را تشریح کردند.
عباس عبادی، معاون پرستاری وزیر بهداشت، در این نشست‌ با تاکید بر نقش مشارکت مردم در رسیدن به اهداف نظام سلامت، اظهار کرد: «اگر در هر حوزه به ویژه حوزه سلامت نتوانیم از مشارکت مردم استفاده کنیم، ممکن است به اهداف از پیش تعیین شده نرسیم. بنابراین، کار ما به عنوان یک کار تیمی، به اعتلای وطن و سلامتی مردم کمک می‌کند. امیدواریم در دولت جدید از همراهی مردم در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با سلامت و آشنایی با حقوقشان، بیشتر بهره ببریم. بدون شک آگاهی بخشی و مشارکت آنان در بهبود شاخص‌های مرتبط با حوزه سلامت موثر است.»
وی افزود: «امیدواریم بتوانیم طی روزها و ماه‌های پیش‌رو، رویکرد نظام سلامت را تغییر دهیم‌؛ به اذعان گذشتگان و متخصصان حاضر، ما نظام سلامت را گران کنترل می‌کنیم که شاید بخشی از آن به مدیریت منابع انسانی باز می‌گردد. تاکید بر استفاده از تکنولوژی‌های هایتِک و شاید توزیع نامناسب این موضوع سبب افزایش قیمت‌ها شده است‌. همکاران پرستار ما با توجه به دوره‌‌های آموزشی خود این مهارت، دانش و امکان برایشان میسر است که نقش‌آفرینی بیشتری در توسعه سلامت مردم داشته باشند.»
عبادی یادآور شد: «در حال حاضر این نقد به خود ما وارد است که ما تنها از بخش اندکی از توانایی‌های همکاران پرستارمان استفاده می‌کنیم، درحالی که اگر از بیمارستان گذر کنیم و در کنار مردم باشیم و در حوزه پیشگیری و توانبخشی قدرت بیشتری از خود نشان دهیم، نیاز به این تعداد تخت بستری نخواهیم داشت، چون پیشگیری کردیم. در دو دهه آینده با چالش «پیری جمعیت» مواجه می‌شویم که یکی از راهکارهای برون رفت از این موضوع، توجه به سایر نقش‌های حرفه پرستاری است.»
آمار قطعی پرستاران شهید
عبادی درخصوص تعیین مصداق شهدای مدافع سلامت در حوزه پرستاری، عنوان کرد: «آماری که به شکل قطعی از شهدای پرستاری تعیین مصداق شدند، تعداد ۶۶ نفر پرونده شهادتشان قطعی شده است‌. همکارانی که در دوران کووید۱۹ مرحوم می‌شوند و بحث شهادت برایشان مطرح می‌شود، یک فرایندی برایشان پیش‌بینی می‌شود که مصادیق آن در کمیته انجام می‌شود. علت تفاوت آمار ارائه شده از سوی ما و سازمان نظام پرستاری، طولانی شدن پروسه تعیین مصادیق شهدا است که این انتقاد وارد است.»
تبدیل وضعیت استخدامی نیروی پرستار
وی همچنین درخصوص وضعیت تبدیل قرارداد پرستاران، تصریح کرد: «نسبت تخت به پرستار دارای دو بخش پرستاران حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای است. یک تخت به ازای پرستار حرفه‌ای ۱.۸ است و در مجموع، یک تخت به ازای ۲.۵ نفر است‌. آنچه در شرایط موجود مهیا شده، نصف این عدد است و اکنون میانگین کشوری تخت به پرستار حدود ۰.۹ است و در برخی مناطق کمتر هم است.»
عبادی با بیان اینکه اگر همه کارکنان حوزه نظام سلامت با رابط‌های استخدامی متفاوت اعم از رسمی، قراردادی و .. را بتوانیم تبدیل وضعیت کنیم، بازهم با عدد استاندارد تفاوت وجود دارد، گفت: «در بسته حمایتی آماده شده وزارت بهداشت که شامل ۶ بند است، یکی از بندها این بود که همه همکارانی که در حوزه کرونا داوطلبانه کنار مردم ماندند را با دو هدف رفع کمبود و حرمت نهادن به کسانی که کنار مردم خود ایستادند، تبدیل وضعیت کنیم.»
وی افزود: «البته سازمان‌‌های خارج از وزارتخاته که تصمیم‌گیر هستند موانع قانونی مانند آزمون استخدامی را برای پرستاران مطرح می‌کنند که در حال پیگیری بوده و نظام پرستاری هم کنار ما است و امیدواریم به یک زبان و درک مشترک برسیم. همکاران خارج از وزارت بهداشت باید اهمیت موضوعات مرتبط به سلامت و پرستاری را درک کنند، زیرا بی توجهی به حوزه سلامت بی توجهی به خود و خانواده‌شان است؛ شاید بتوان از برخی اقلام حیاتی چشم پوشی کرد؛ اما حوزه سلامت چنین نیست. نظام سلامت حقوق اولیه شهروندی است.»
معاون وزیر بهداشت با بیان اینکه در حال حاضر تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، فوق العاده خاص با ضریب ۳ و تبدیل وضعیت و... را پیگیری می‌کنیم، گفت: «باید همت کنیم و پیگیر امور باشیم، اما بخش دوم مربوط به خارج از وزارت بهداشت است که امیدواریم پیگیری صورت گیرد. پرستاران ظرفیت زیادی دارند و باید از تمام این ظرفیت‌ها استفاده شود.»
وی همچنین در رابطه با جلسه معاونت پرستاری وزارت بهداشت با ریاست جمهوری، تصریح کرد: «در این جلسه شورای عالی بیمه، سازمان اداری استخدامی، نظام پرستاری حضور داشتند، اما متاسفانه نماینده سازمان برنامه و بودجه حضور نداشت. در جلسه چالش‌ها مطرح شد، اما چون نماینده برنامه و بودجه نبود، کسی نبود تا برای اعتبار خاص حوزه تعرفه‌گذاری صحبت کند. البته همکاران سازمان استخدامی هم به موانع قانونی اشاره کردند. مقرر شد خلاصه مذاکرات به اطلاع معاون اول ریاست جمهوری برسد و تا قبل از روز پرستار دستور ویژه بگیریم. وقتی از مدافعان سلامت صحبت می‌کنیم، از انسان‌های جان برکفی می‌گوییم که از سلامت انسان‌ها دفاع کردند.»
معاون پرستاری وزارت بهداشت با بیان اینکه مدل تدوین بودجه امسال با مدل‌های قبلی متفاوت است، گفت: «سازمان برنامه و بودجه اعتبارات را به شکل گلوبال می‌دهد. اعتبارات N ریال و باز توزیع منابع در وزارت بهداشت صورت می‌گیرد. بنابراین کل بودجه گلوبال است و تعرفه‌گذاری در قبال این بودجه خواهد بود.»
اهمیت ارائه خدمات سلامت روان برای کارکنان سلامت
عبادی درخصوص تبعات روانشناختی پاندمی کووید 19 و لزوم ارائه خدمات روانشناسی و مشاوره به پرستاران، گفت: «در سال 93 یک بررسی پژوهشی در جامعه عمومی ایران انجام شد و هموطنانی که نیاز به خدمات روانشناسی و مشاوره داشتند، در آن دوره 23 درصد بودند. پژوهش مشابه در دی ماه 99 انجام شد، این عدد در جامعه عمومی افزایش پیدا کرده و به 29 درصد رسیده بود. در همان مطالعه، یک بررسی هم روی کارکنان حوزه سلامت انجام شد که مشخص شد، حوزه سلامت 7 تا 8 درصد بیشتر از میانگین جامعه به خدمات روانشناسی نیاز دارند و این موضوع هم می‌تواند به دلیل فشار کاری سنگین بر دوش آنها باشد.»
وی افزود: «مطالعه‌ای هم در نیمه اول سال جاری در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شد و همکاران حوزه سلامت غربالگری و به سه دسته تقسیم شدند و یک دسته به خدمات نیاز نداشتند، یک دسته به خدمات فوری نیاز داشتند و به متخصصین روانشناس و روانپزشک ارجاع داده شدند و یک گروه نیز با پکیج‌های از قبل آماده شده خدمت دریافت کردند که باید این مطالعات را به سایر دانشگاه‌ها نیز تسری دهیم.»
استاندارد سازی نیروهای پرستار
محمد میرزابیگی، رئیس کل سازمان پرستاری نیز در این نشست، با اشاره به حاکمیتی بودن این سازمان، گفت: «نظام پرستاری بر اساس قانون، مکلف به پیگیری وظایف خود است که اگر این چکیده این قانون را در چهار کلمه خلاصه کنیم، می‌شود مردم، نظام سلامت، پرستاران و فعل مراقبت‌های پرستاری که این چهار محور، بخش‌‌های فعالیت ما هستند.»
وی ادامه داد: «ارائه خدمت با کیفیت و خوب به مردم حائز اهمیت است. اگرچه در دوران کرونا پرستاران عزیز ما جانفشانی کردند و همینجا به روح پاک بالغ بر ۱۵۰ شهید گروه پرستاری که در دوران کرونا جان خود را دست دادند درود می‌‌فرستم، اما همیشه که شرایط بحرانی نیست و باید با استاندارد مشخصی به مردم خدمت ارائه کرد، استانداردها معمولا کفِ انتظارات یک کشور در چارچوب‌هایی رفاه اجتماعی است، اگر در نظر بگیریم که در کشور به ازای هر تخت ۲.۵ پرستار لازم است ( ۱.۸ پرستار دانشگاهی و ۰.۷ نیروی غیرحرفه‌ای)، با این استاندارد فاصله داریم و باید برای تامین استانداردها تلاش کنیم.»
وی بیان کرد: «یکی از نکات مهمی که پیگیری کردیم استانداردسازی تعداد نیروها بود و مجوزهایی نیز با کمک سازمان برنامه گرفتیم؛ تا از حدود ۵۲ هزار مجوز استخدامی، ۴۵ تا ۵۰ درصد مجوز استخدامی گروه پرستاران باشد تا به مردم بهتر خدمت ارائه شود.»
نظام پرداخت پرستاران
وی در ادامه در خصوص نظام پرداخت گفت: «بحث نظام پرداخت همیشه محل تعارض و تضاد و حرف و حدیث بوده است، زیرا چارچوب مشخصی ندارد. باید دست از مقایسه برداریم، باید حق یک پرستار خوب را درنظر بگیریم و چارچوب به گونه‌ای باشد که پرستار و پزشک و... به حق خود برسند. در این زمینه سال قبل مقام معظم رهبری هم ورود کردند و آیین‌نامه تعرفه گذاری در شورای عالی بیمه تصویب شد و در دولت هم تصویب شد و خوشبختانه دولت هم نگاه مثبتی به تعرفه‌ها دارد.»
میرزابیگی تاکید کرد: «عوامل انگیزشی پرستاران و مدافعین سلامت نکته مهمی است. در این زمینه فوق ‌العاده ویژه و افزایش ناشی از فصل دهم قانون خدمات کشوری انجام شد، اما فوق العاده خاص و سختی کار، مسائل بازنشستگی و... در دست پیگیری است.»
وی با اشاره به اهمیت تدوین مدل جدید مراقبت پرستاری، اظهار کرد: «کرونا، چالش سالمندی و... ثابت کرد که محل خدمت فقط بیمارستان نیست و تک بازیکن هم فقط پزشک نیست و تیم سلامت باید در کنار یکدیگر کار کنند و در سطح جامعه نیز شبکه‌ها و زنجیره‌های نظام سلامت باید بهم وصل شوند که نماد این موضوع را در حوزه پرستاری مراقبت در منزل مشاهده کردیم. تاکنون سلامت یک کالای تک محصولی بود که آن را فقط در بیمارستان‌ها و با قیمت مشخصی تک عرضه کردیم و به مردم حق انتخاب ندادیم، اما اگر زنجیره‌های نظام سلامت را در جامعه به صورت تیمی فعال کنیم، به مردم حق انتخاب داده و حس رقابت را بین بیمارستان‌ها به وجود می‌آوریم تا خدمت کیفی‌تری را به مردم ارائه دهند.»
وی اظهار کرد: «در نظام پرستاری بالغ بر ۱۵۰ جلسه برون سازمانی با سازمان‌های مختلف و بالغ بر ۲۰۰ مکاتبه، داشتیم که به وضع قابل قبول و البته نه رضایت بخش، رسیدیم، زمانی احساس رضایت می‌کنیم که مردم و پرستاران از خدمات ما راضی باشند.»
میرزابیگی ادامه داد: «موضوع مهاجرت پرستاران وجود دارد، اما روند صعود و نزول دارد. سواد و دانش پرستاران ایرانی و اخلاق حرفه‌ای موضوع مهمی است که در ایران به آن به شدت پرداخته می‌شود و کشورهای دنیا هم به دنبال پرستاران ایرانی هستند و برای جلوگیری از این امر باید به دنبال افزایش جذابیت‌های قانونی بود.»
بساط قراردادهای 89 روزه را جمع کنید
وی افزود: «ما اکنون در حوزه استخدام‌ها در یک بخش در حوزه همین کرونا مثلا ۱۰ پرستار داریم که یک کار انجام می‌دهند، اما روابط استخدامی متفاوت دارند. پرستاران جوان تلاش بیشتری هم می‌کنند، اما شرکتی یا ۸۹ روزه هستند. روسای چند دانشگاه در موج اول کرونا گفتند تعدادی داوطلب نیاز دارند و قول حداقل قرارداد یکساله دادند، اما متاسفانه با فروکش موج اول قراردادهای ۸۹ روزه را باب کردند و آنها را خانه‌نشین کردند. از دولت و وزارتخانه می‌خواهیم بستر قرارداد ۸۹ روزه را جمع کرده و حتی برخورد کنند. نباید هیچ قراردادی کمتر از یک سال باشد.»
وی تاکید کرد: «اتفاقاتی که در حوزه فوق العاده ویژه رخ داد تاحدودی حقوق‌ها را افزایش داد و حدود ۵۵ هزار مجوز استخدام نیروها را گرفتیم تا مشکل امنیت شغلی تاحدودی برطرف شود. در سازمان نظام پرستاری وظیفه‌ای جز پیگیری درخواست پرستاران نداریم. تا دوشنبه هفته آینده خبرهای خوشی برای پرستاران خواهیم داشت.»
وی افزود: «در مورد نیروهای شرکتی و طرحی هم مشکلاتی مطرح است که اعلام می‌ شود. مجوزهای استخدامی خوبی هم تاکنون داده شده است. ایده آل ما این است که عددی به پرستاران موجود اضافه شود نه اینکه فقط پرستاران قبلی نوع قراردادشان عوض شود؛ هرچند که این موضوع هم خوب است اما ایده آل نیست‌. آمار پرستار به تخت بین ۰.۴ تا ۱.۲ متفاوت است. هدف از مجوزهای استخدامی افزایش پرستار به تخت است، اما اولویت استخدام با نیروهایی است که در دوران کرونا فعالیت ویژه داشتند.»