جمعه‌سیاه بازار نفت‌خام پیروزی موقتی را برای کشور مصرف‌کننده به ارمغان آورد و قیمت شاخص‌‌های عمده طلای‌سیاه سقوطی بی‌سابقه از آوریل ۲۰۲۰ را تحربه کردند.در این میان عامل اصلی سقوط بهای طلای‌سیاه، گزارش‌‌‌هایی درباره سویه جدید کرونا در آفریقای‌جنوبی بود که وحشت را به بازار بازگرداند.

همچنین فشار کشورهای مصرف‌کننده به رهبری آمریکا و تلاش برای آزادسازی ذخایر استراتژیک نیز روند نزولی نفت را تشدید کرد. در چنین شرایطی، فشار آمریکا بر اوپک و متحدانش برای افزایش تولید که برخلاف اراده تولیدکنندگان است، می‌تواند به افزایش تنش‌‌ها در بازار نفت منجر شود. اوپک‌پلاس در آستانه نشست تعیین‌کننده‌‌اش در پنج‌شنبه، باید تصمیم بگیرد که به ارزیابی‌‌ها از مازاد عرضه و نگرانی از کاهش قیمت‌ها توجه کند یا به فشار کاخ‌سفید و کشورهای مصرف‌کننده.

چنین تصمیمی از سوی اوپک‌پلاس می‌تواند شکل بازار شکننده نفت در هفته‌ها و ماه‌های آینده را شکل دهد.

در این وضعیت دو سناریو وجود دارد. اگر سویه جدید به اندازه‌‌ای که تصور می‌شود تهاجمی نباشد، می‌توان انتظار داشت که قیمت‌های نفت احتمالا افت چشمگیری را در روزهای آینده نداشته باشند که بیشتر به سود کشورهای تولیدکننده نفت است، اما درصورتی‌که سویه جدید بسیار تهاجمی و به واکسن مقاوم باشد، آنگاه بازار نفت‌خام از وجود هر نیروی پیروزی تهی می‌شود و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان همگی به بازندگان این بازی تبدیل می‌شوند.

در پایان معاملات روز جمعه، شاخص نفتی وست‌تگزاس‌اینترمدییت به بهای ۱۵/ ۶۸ دلار در هر بشکه رسید که حاکی از سقوط ۲۴/ ۱۰ دلاری آن است. این کاهش ۱/ ۱۳‌درصدی، شدیدترین سقوط قیمت نفت از‌ماه آوریل تاکنون بود. گفتنی است که وست‌تگزاس‌اینترمدییت ۲/ ۱۰‌درصد کاهش هفتگی داشته است.

همچنین شاخص نفتی برنت نیز با ۵/ ۹ دلار کاهش در بازار لندن، به قیمت ۷۲/ ۷۲ دلار در هر بشکه معاملات خود را به پایان رساند که حاکی از افت ۵۵/ ۱۱‌درصد این شاخص در روز جمعه بود. نفت‌برنت نیز در هفته معاملاتی گذشته ۸۲/ ۷‌درصد کاهش قیمت داشت.

  جمعه سیاه نفت با چاشنی اومیکرون

بهای طلای‌سیاه روز جمعه در بازار نیویورک بیش از ۱۰ دلار در هر بشکه سقوط کرد که بزرگ‌ترین کاهش روزانه قیمت نفت از آوریل ۲۰۲۰ تاکنون بوده است. سرمایه‌‌گذاران و بازیگران بازار نفت از سویه جدید ویروس‌کرونا ترسیده‌‌اند و این امر نگرانی‌‌ها درباره افزایش مازاد عرضه در ۳ ماهه نخست سال ۲۰۲۲ را افزایش داده است. سقوط نفت همزمان بود با سقوط بازارهای جهانی سهام؛ چرا‌که به دلیل ترس از افت رشد اقتصادی و کاهش تقاضا احتمالی در نتیجه سویه جدید کرونا، سرمایه‌‌گذاران نگران هستند. وزیر بهداشت آفریقای‌جنوبی اعلام کرده که سازمان جهانی بهداشت، سویه جدیدی که اومیکرون (Omicron) نامیده شده را نگران‌کننده دانسته است. در نتیجه گسترش این سویه جدید، ایالات‌متحده، کانادا، بریتانیا و کشورهای اروپایی تاکنون سفرها از جنوب آفریقا را محدود کرده‌‌اند.

باب یاوگر، مدیر معاملات آتی انرژی در میزوهو معتقد است که بازار در حال حساب‌کردن بر روی بدترین سناریو ممکن است که باعث از بین رفتن گسترده تقاضا می‌شود.

گفتنی است که بهای شاخص‌‌های اصلی نفت‌خام برای پنجمین هفته متوالی کاهش یافت. این شدیدترین افت آنها از ‌ماه آوریل ۲۰۲۰ تاکنون است که برای اولین‌بار در نتیجه مازاد عرضه ناشی از کرونا و جنگ قیمتی عربستان و روسیه، قیمت نفت‌خام منفی شد.

همچنین اخبار مربوط به‌سویه جدید کرونا باعث شده تا آشفته‌بازار بین مصرف‌کنندگان معترض به قیمت بالای نفت و کشورهای تولیدکننده تشدید شود. کرگ ارلام، تحلیلگر ارشد بازار در اوانادا می‌گوید: «بزرگ‌ترین ترس موجود در بازار این است که سویه جدید در برابر واکسن‌‌ها مقاوم باشد و این امر برای کشور‌هایی که از مزایای شیوع این سویه و کاهش قیمت نفت بهره‌‌مند شده‌‌اند، به یک شکست تبدیل می‌شود.»البته گفتنی است که با توجه به ‌نامشخص‌بودن بسیاری از ابعاد و توانایی سویه جدید کووید در آفریقای‌جنوبی، وضعیت بازار نفت نیز می‌تواند در صورت آنکه چندان خطرناک یا مقاوم به واکسن تشخیص داده نشود، تغییر کند و دست‌کم از سقوط بیشتر جلوگیری کند.

  جنگ اوپک‌ پلاس و کاخ‌ سفید

همچنین منابع اوپک‌پلاسی روز جمعه به رویترز گفته‌‌اند که اوپک‌پلاس تحولات پیرامون بازار و سویه جدید را زیرنظر دارد. برخی از این منابع ابراز نگرانی کرده‌‌اند که چشم‌‌انداز بازار نفت درست یک هفته پیش از نشست جدید این ائتلاف، بدتر از گذشته شود. این منابع می‌گویند که روسیه، یکی از رهبران اوپک‌پلاس نگرانی درباره سویه جدید کرونا ندارد. گفتنی است که اویل هفته معاملاتی گذشته قیمت نفت افزایش یافت، چرا‌که اوپک‌پلاسی‌‌ها گفتند که ممکن است در واکنش به آزادسازی ذخایر استراتژیک نفت اعضای آژانس بین‌‌المللی انرژی، تولید خود را کاهش دهند.

یک منبع اوپک به خبر‌گزاری رویترز گفته که گزارش ارزیابی کارشناسان اوپک نشان می‌دهد که آزادسازی ذخایر استراتژیک در ماه‌های آتی باعث افزایش عرضه خواهد شد. حالا در چنین شرایطی مساله دورنمای نشست روز ۲ دسامبر و اقدام اعضای این ائتلاف برای کنترل بازار نفت، کلیدی‌‌تر از هر زمانی خواهد بود.

 تاماس وارگا، تحلیلگر  PVM در این‌باره می‌گوید: «ارزیابی اولیه اوپک از آزادسازی هماهنگ ذخایر استراتژیک و ظهور ناگهانی سویه جدید کرونا، نگرانی‌‌های جدی در مورد رشد اقتصادی و تعادل بازار نفت در ماه‌های آینده ایجاد کرده است.»

ژولیانه گایگر، تحلیلگر اویل‌پرایس معتقد است که اختلاف مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان حالا در بازار به گرهگاه کلیدی رسیده که از یک‌سو عربستان‌سعودی هیچ دلیل خوبی برای پیروی از خواسته‌های جو بایدن نمی‌‌بیند و از سوی دیگر دولت آمریکا با سیاست فشار به‌دنبال افزایش عرضه اوپک‌پلاس است. گایگر معتقد است که عربستان‌سعودی و روسیه نگاه بلندمدتی به بازار دارند. جدای از دیدگاه بلندمدت عربستان، افزایش چشمگیر بهای طلای‌سیاه و عدم‌کاهش تقاضا در نتیجه رشد قیمت‌ها باعث شده که عربستان و متحدانش هیچ انگیزه جدی برای توجه به خواسته‌های کاخ‌سفید نشان ندهند.

حالا بعد از سقوط شگفت‌انگیز قیمت نفت در روز جمعه، تصمیم‌گیری درباره روند تولید در میان اعضای اوپک‌پلاس با تردیدهای جدی مواجه خواهد شد. اوپک‌پلاسی‌‌ها از یک‌سو برای افزایش تولید از سوی مصرف‌کنندگان به رهبری کاخ‌سفید تحت‌فشار هستند؛ اما از سوی دیگر سقوط قیمت‌ها و احتمال گسترش مازاد عرضه در ماه‌های آینده، آنان را به سمت کاهش تولید احتمالی سوق می‌دهد.

به‌نظر می‌رسد همان‌گونه که عربستان‌سعودی در گذشته هشدار داده بود، کووید-۱۹ عنصر ناشناخته‌‌ای را به بازار اضافه می‌کند و نباید درباره افزایش تولید خیلی عجول بود، وگرنه کل بازار در خطر قرار می‌گیرد.

البته گایگر معتقد است که پیروز این رقابت میان کاخ‌سفید و اوپک‌پلاس، بایدن خواهد بود. او می‌گوید فارغ از تصمیم اوپک‌پلاسی‌‌ها درباره تولید، هم‌اکنون بایدن یک پیروزی به‌دست آورده و در نهایت به دلیل سویه جدید کووید و محدودیت‌‌های سفری آن این کاخ‌سفید است که به اهداف خود می‌رسد. به هر روی مشخص است که جلسه بعدی اوپک‌پلاس تحت‌الشعاع اختلافات مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان است.

اوپک و متحدانش چه به دلیل نگرانی از کاهش تقاضا و چه در پاسخ به آزادسازی ذخایر استراتژیک نفتی تصمیم بگیرند تولید خود را کاهش دهند، بازار این اقدام را تلافی‌جویانه در نظر خواهد گرفت. هرچند تردید زیادی وجود ندارد که کاهش قیمت ۱۰‌درصدی برنت اوپک‌پلاس را وادار می‌کند تا حداقل افزایش تولید خود را متوقف کند یا حتی تولیدش را کاهش دهد.