یاسر مختاری
روز گذشته سراسر ایران از وضعیت قرمز کرونایی خارج شد و تعداد شهرهای نارنجی نیز به 22 شهر کاهش پیدا کرد، با این حال خبر واریانتی در در جمهوری بوتسوانا در آفریقای جنوبی منجر به برخی نگرانی‌ها در جهان و به ویژه ایران که در روزهای اخیر به یک ثبات نسبی به لحاظ شناسایی موارد جدید بیماری، بستری و مرگ رسیده، شده است.
بر اساس اعلام وزارت بهداشت، روز گذشته 4 هزار و 384 بیماری جدید مبتلا به کرونا در کشور شناسایی شدند که 720 نفر از این افراد بستری شدند. از سوی دیگر ۸۶ بیمار کووید۱۹ جان خود را از دست دادند. این در حالی است که سه هزار و ۳۷۲ نفر از بیماران مبتلا به کووید۱۹ در بخش‌های مراقبت ویژه بیمارستان‌ها تحت مراقبت قرار دارند.
خروج همه شهرهای کشور از وضعیت قرمز کرونا
با عبور از خیز پنجم کرونا و واکسیناسیون گسترده، همه شهرهای ایران پس از گذشت ۲۸۹ روز از وضعیت قرمز کرونا خارج شدند.
به گزارش سپید به نقل از تسنیم، با عبور از خیز پنجم کرونا و واکسیناسیون گسترده، همه شهرهای ایران پس از گذشت 289 روز از وضعیت قرمز کرونا خارج شدند و در حال حاضر 22 شهرستان نارنجی، 207 شهرستان زرد و 219 شهرستان آبی هستند. آخرین بار در 24 بهمن 99 و در آستانه شروع خیز چهارم هیچ شهری در ایران قرمز نبود.
کدام شهرها در وضعیت نارنجی قرار دارند؟
شهرستان‌هایی که در وضعیت نارنجی قرار دارند شامل اشنویه، پیرانشهر (آذربایجان غربی)، چرداول (ایلام)، بیرجند، طبس، فردوس (خراسان جنوبی)، بردسکن، گناباد (خراسان رضوی)، طارم (زنجان)، دامغان، شاهرود (سمنان)، زابل (سیستان و بلوچستان)، ممسنی (فارس)، زرند، سیرجان، شهربابک (کرمان)، کهگیلویه (کهگیلویه و بویر احمد)، پلدختر (لرستان)، بافق، بهاباد، خاتم، مهریز (یزد) است.
وزارت بهداشت به افرادی که هنوز نسبت به تزریق واکسن کرونا اقدام نکرده‌اند، هشدار داده است که سویه‌ی جدیدی از ویروس کرونا با سرعت فراگیری بسیار بالاتر از سویه‌های قبلی از آفریقای جنوبی در حال انتشار به سایر کشورها است.
اگرچه روند بستری بیماران مبتلا به کرونا نزولی است اما ادامه مراقبت‌ها و رعایت پروتکل‌های بهداشتی شامل استفاده از ماسک، شست‌وشوی مداوم دست‌ها و رعایت فاصله اجتماعی برای جلوگیری از خیز ششم کرونا ضروری است.
آخرین آمار واکسیناسیون کرونا در ایران
تاکنون 57 میلیون و 248 هزار و 13 نفر دوز اول، 46 میلیون و 115 هزار و 125 نفر دوز دوم و 921 هزار و 440 نفر، دوز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به 104 میلیون و 284 هزار و 578 دوز رسید.
آمار واکسیناسیون نظام آموزشی کشور در جدول بالا آمده است. بر این اساس تا یکم آذرماه بیش از 90 درصد معلمان مدارس کشور واکسن کرونا دریافت کرده‌اند.
جدول صفحه بعد نیز میزان پوشش واکسیناسیون کرونا در دانش‌آموزان پایه هفتم تا دوازدهم کشور را به تفکیک استان‌ها نشان می‌دهد.
موج نگرانی
پژوهشگران آفریقای جنوبی اعلام کرده‌اند سویه جدیدی از ویروس کرونا که به تازگی در این کشور شناسایی و موجب نگرانی شده است به دلیل جهش‌های زیاد، می‌تواند اثربخشی واکسن‌های موجود برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید۱۹ را با چالش مواجه کند.
به گزارش ایسنا، این سویه جدید دارای جهش‌های زیادی است و می‌تواند عامل افزایش شدید موارد ابتلا در آفریقای جنوبی باشد. گونه تازه شناسایی شده در آفریقای جنوبی فعلا با عنوان B.۱.۱.۵۲۹ مشخص می‌شود، اما بعید نیست سازمان جهانی بهداشت به زودی مانند سویه‌های بتا و دلتا یک نام یونانی برای آن انتخاب کند.
وزیر بهداشت آفریقای جنوبی سویه جدید را «به طور جدی نگران‌کننده» خوانده و احتمال می‌دهد این ویروس عامل افزایش تصاعدی موارد جدید ابتلا در این کشور در هفته‌های اخیر باشد.
وی گفت: «این مساله بسیار توجه ‌برانگیز است که چطور پس از ماه‌ها که شمار موارد ابتلا به نسبت پائین بود در روز‌های گذشته تعداد مبتلایان با سرعت افزایش یافته است.»
بر اساس این گزارش تاکنون مواردی از ابتلا به سویه جدید ویروس کرونا در جمهوری بوتسوانا در جنوب قاره آفریقا و در هنگ‌کنگ در میان مسافرانی بازگشته از آفریقای جنوبی مشاهده شده است.
با افزایش شدید موارد جدید ابتلا در برخی کلان‌شهر‌ها مانند پورتوریا و ژوهانسبورگ، پزشکان و متخصصان در سرتاسر آفریقای جنوبی مشغول بررسی نمونه‌ها شدند تا سرانجام سویه جدید ویروس کرونا را شناسایی کردند.
تا کنون منشاء احتمالی این سویه جدید ناشناخته مانده است و موارد ابتلا به آن تنها در آفریقای جنوبی و مسافران این کشور در مناطق دیگر مشاهده شده است.
به گفته پژوهشگران سویه جدید ویروس کرونا تا کنون دست‌کم ۱۰ جهش داشته است. تعداد جهش‌ها در سویه دلتا که قدرت سرایت بسیار زیادی دارد تا کنون دو مورد و در سویه بتا سه مورد بیشتر نبوده است. با این حال متخصصان احتمال می‌دهند سویه تازه شناسایی شده از قدرت سرایت به مراتب بیشتری نسبت به گونه دلتای ویروس کرونا برخوردار باشد و سیستم دفاعی بدن را شدیدتر به چالش می‌کشد و تضعیف می‌کند.
روز چهارشنبه (۲۴ نوامبر) بیش از هزار و ۲۰۰ مورد جدید ابتلا به کرونا در آفریقای جنوبی شناسایی شده و موارد ابتلا در ابتدای این ماه حدود ۱۰۰ مورد بیشتر نبوده است. سال گذشته سویه بتای ویروس کرونا در آفریقای جنوبی شناسایی شده بود. این کشور با نزدیک به ۶۰ میلیون نفر جمعیت، با ۲ میلیون و ۹۵۰ هزار مبتلا و بیش از ۸۹ هزار و ۶۰۰ قربانی در میان مبتلایان به کووید۱۹ درگیرترین کشور قاره آفریقا با پاندمی کرونا به شمار می‌رود.
جلسه اضطراری سازمان جهانی بهداشت
این در حالی است که سازمان جهانی بهداشت پس از شناسایی این ویروس قرار شده است جلسه‌ای اضطراری تشکیل داد. در این جلسه اعلام شد که این واریانت‌ جهش‌های زیادی را شامل شده که ممکن است بر روی رفتار ویروس تاثیر بگذارد.
همچنین در جلسه امروز سازمان جهانی بهداشت اعلام شد که تحقیقات در مورد این ویروس و اثر آن بر داروها و واکسن‌ها آغاز شده است. اینکه واریانت مورد توجه یا نگران کننده باشد هنوز مشخص نیست. با این حال مهمترین اقدام در جلوگیری از گردش ویروس با واکسیناسیون است.
از سوی دیگر یک متخصص بیماری‌های عفونی و مدیر اجرایی آژانس امنیت سلامت انگلیس در انگلیس در مورد این واریانت جدید گفت: «این مهم‌ترین سویه‌ای است که تا به امروز با آن مواجه شده‌ایم و تحقیقات فوری برای کسب اطلاعات بیشتر درباره قابلیت انتقال، شدت و حساسیت به واکسن این سویه در حال انجام است.»
به گفته هریس، در حال حاضر دانشمندان در حال بررسی این هستند که چه اقدامات بهداشت عمومی می‌تواند در کم کردن تاثیر این سویه جدید موثر باشد.
هنوز هیچ مورد ابتلایی از این جهش تازه ویروس کرونا در انگلیس گزارش نشده اما نزدیک به ۵۹ مورد ابتلا به این ویروس در آفریقای جنوبی، لسوتو، اسواتینی، بوتسوانا، نامبیا و زیمبابوه در جنوب آفریقا گزارش شده است. بنابر گزارش شبکه خبری بی‌بی سی، این سویه، جهش یافته‌ترین گونه‌ای است که تاکنون دیده شده و کاملا با سویه‌ای که ابتدا در ووهان چین پدیدار شده بود، تفاوت دارد. به گفته مقامات بهداشتی انگلیس، سویه تازه ویروس کرونا، چند جهش مهم دارد که احتمالا دو برابر جهش‌های سویه دلتای این ویروس است و همین امر،‌ قابلیت انتقال آن را افزایش می‌دهد.
یک هشدار زودهنگام
حدود یک ماه قبل، تدروس آدهانوم دبیرکل سازمان جهانی بهداشت در اجلاس گروه 20 از امکان ظهور ویروسی جدید و مهارنشدنی خبر داده بود. وی هشدار داد که ممکن است یک ویروس جدید «در مقطعی» ظهور کند که قابل مهار نباشد
آدهانوم گفت: «این یک قطعیت بیولوژیکی است که در مقطعی، ویروس دیگری ظاهر می‌شود که ما به سادگی نمی‌توانیم آن را مهار کنیم.»
برای اظهار نظر زود است
با این حال طلعت مختاری آزاد، استاد ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با سپید در رابطه با ظهور این واریانت جدید در آفریقای جنوبی و تهدید آن علیه جهان اظهار کرد: « در حال حاضر یک سری تغییرات در گونه بتای این ویروس مشاهده شده است که فعلا سریع‌الانتقال بودن آن مشخص شده است.»
مختاری‌ آزاد با بیان اینکه در حال حاضر این ویروس در ایران گزارش نشده است، گفت: « این ویروس در حال حاضر فقط در آفریقای جنوبی و کشورهای آن منطقه گزارش شده است.»
وی تصریح کرد: «این واریانت جدید از خانواده بتا بوده و با دلتا و زیر مجموعه‌های آن متفاوت است و احتمالا رفتار متفاوتی را نیز خواهد داشت. در واقع روی پروتئین F واریانت بتا که عموما واکسن‌ها را بر روی این پروتئین می‌سازند تغییراتی ایجاد شده است. این موضوع این پرسش را به وجود آورده است که آیا این واریانت ممکن است از پاسخ ایمنی واکسن‌ها فرار کند و اثر گذاری آنها را کم‌رنگ کند یا از بین ببرد به وجود آورده است. با این حال هنوز باید هنوز روی این واریانت مطالعه شود.»
این ویروس‌شناس یادآور شد: «در حال حاضر گزارش‌ها حاکی از این است که سرعت انتقال ویروس در نتیجه این واریانت افزایش پیدا کرده است و هنوز واکسن گریزی آن علی‌رغم تغییرات در پروتئین F به اثبات نرسیده است و این موضوع پس از مطالعات مشخص خواهد شد.»
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه با اشاره خروج کشور از وضعیت قرمز اظهار کرد: «در حال حاضر با توجه بازگشایی‌ها و افزایش مسافرت‌ها نگرانی در مورد برهم خوردن این ثبات وجود دارد، اما اگر مردم همچنان به واکسن زدن خود ادامه داده و کسانی که واکسن تزریق نکرده‌اند نیز هرچه زودتر واکسن خود را دریافت کنند این وضعیت تا توجه به تاثیر واکسیناسیون بیشتر پا برجا خواهد ماند.» ظهور این واریانت جدید در حالی است که به گفته بسیاری از ویروس‌شناسان از جمله علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گسترش واکسیناسیون و دسترسی عادلانه مردم جهان به واکسن تنها راه جلوگیری از ظهور واریانت‌های جدید است.
HIV وا واریانت جدید کرونا
از سوی دیگر هادی کریم‌زاده متخصص ویروس شناسی پزشکی در آلمان نیز گفته است کشورهای با شیوع بالای HIV و نقص ایمنی احتمالا محیط کشت مناسبی برای ویروس‌ها و ایجاد جهش‌های جدید است. وی برای اثبات ادعای خود کشور بوتساونا را مثال زده است که محل تولد واریانت جدید بوده و در 20 سال گذشته بالاترین شیوع HIV را در سطح جهان داشته است.