خبرگزاری آریا-هنوز کسی دقیقا نمی‌داند گره کار مذاکرات وین برای احیای برجام و حل اختلاف بر سر پرونده هسته‌ای ایران و غیره کجاست، اما شاید بتوان عوامل زیر را جز مهم‌ترین عوامل تعلل دولت این کشور دانست.
به گزارش خبرگزاری آریا به نقل از خبرگزاری آناتولی ،زمانی که اولین دور مذاکرات احیای برجام در فروردین امسال (هشت ماه پیش) انجام شد، امیدها جهت احیای این توافق افزایش یافت. گرچه طی شش مرحله مذاکره، به دلیل مذاکرات غیرمستقیم و برخی مشکلات فنی، توافق نهایی به دست نیامد، اما به گفته برخی دیپلمات‌ها، 90 درصد متن توافق، نهایی شده و فقط چند مورد اختلافی که در این نوشتار از آنها به‌عنوان «پرانتز» یاد می‌شود، باقی مانده بود.
 دولت رئیسی خود را متعهد به اجرای «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» (مصوب مجلس اصولگرا) می‌داند. طبق این قانون «رفع کامل تحریم‌ها از جمله هسته‌ای، نظامی، حقوق‌بشری و امثال آن علیه جمهوری اسلامی ایران» باید در دستور کار تیم مذاکره‌کننده باشد. توقعی که با توجه به ماهیت مذاکرات برجام که صرفا در خصوص موضوع هسته‌ای است، نابجا به نظر می‌رسد.
در متن توافق فعلی وین، چند اختلاف یا «پرانتز» هنوز باقی مانده است. یکی از آنها راجع به لغو «قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها» معروف به «قانون کاتسا» و در مورد مسائل تروریستی و حقوق‌ بشری است. در دوران ترامپ، آمریکا نهادهای مالی ایران، از جمله بانک مرکزی این کشور را ذیل «فرمان اجرایی 13224» قرار داد. این دستورالعمل بعد از حوادث یازده سپتامبر امضا شد و هدف آن، ایجاد محدودیت جهت نهادهای مالی حامی تروریسم است. واشنگتن سپاه پاسداران را گروهی تروریستی می‌داند و بانک مرکزی و شرکت ملی نفت ایران را نیز حامی این نهاد نظامی-امنیتی دانسته و مشمول این فرمان کرده است. طبق بند 105 کاتسا، تحریم‌های فرمان 13224 برای مشمولین این قانون نیز «قابل اعمال» است.
دولت بایدن پذیرفته که ایران را از ذیل دستورالعمل 13224 خارج کند، ولی امکان خروج نهادهای مالی از قانون کاتسا را ندارد، چراکه این امر، در اختیار کنگره ایالات متحده است. دولت او مجاز است شمول قانون کاتسا را در بازه‌های 180 روزه معلق کند، اما افراد جدید تیم سیاست خارجی معتقدند این تعلیق اجازه همکاری نهادهای مالی جهان با ایران را نمی‌دهد. درحالی‌که براساس تقدم و تاخر این دو تحریم و وابستگی آنها، به نظر می‌رسد با خروج از شمول دستورالعمل 13224، دیگر تحریم کاتسا بر این نهادها، اعمال نمی‌شود.
یکی دیگر از «پرانتزها»، مربوط به رفع تحریم تسلیحاتی ایران است. براساس متن «قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل»، پنج سال پس از تاریخ پذیرش برجام، «تحریم‌های تسلیحات متعارف ایران» لغو خواهد شد. دولت ترامپ در مهرماه 99 تلاش کرد از طریق شورای امنیت مانع لغو این تحریم شود، اما موفق نشد و بصورت یکجانبه با امضای «فرمان اجرایی 13949»، ایران را تحت تحریم تسلیحات متعارف قرار داد. تهران اصرار دارد که این تحریم باید براساس برجام لغو شود، اما دولت بایدن تمایلی به این اقدام ندارد، چون معتقد است ایران با ارسال سلاح برای گروه‌های نیابتی در یمن و سوریه و عراق، منافع آمریکا و متحدانش را تهدید می‌کند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی احیای برجام، لغو همین تحریم است. از آنجا که جو بایدن در داخل ایالات متحده آمریکا دچار بحران‌های زیادی است و نیاز به حمایت کنگره این کشور دارد، به نظر نمی‌رسد اراده‌ای جهت لغو این تحریم وجود داشته باشد، چراکه لغو این تحریم، احتمالا با مخالفت شدید سناتورهای جمهوری‌خواه و حتی دموکرات‌های تندرو، مثل «چاک شومر» و «باب منندز» مواجه خواهد شد. در چنین شرایطی، دولت سیدابراهیم رئیسی قادر به اجرای قانون مصوب مجلس ایران نیست، چرا که تحریم‌های تسلیحاتی این کشور همچنان باقی خواهد ماند.
 تجربه خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها باعث شده است تا این توافق جذابیتش برای نظام، مردم و اقتصاد تا حد زیادی از دست برود. از این رو، رئیسی و تیمش رفع تحریم‌ها را اولویت اول خود نمی‌دانند. فلذا، بردارهای سیاست خارجی دولت سیزدهم ایران به سمت احیای برجام همگرایی ندارد. به همین دلیل هنوز چارچوب و سطح مذاکرات و نفرات مذاکره‌کننده در دولت رئیسی به جمع‌بندی نرسیده است. طی این مدت بارها برخی نمایندگان و فعالان سیاسی گفته‌اند که ادامه مذاکرات زیر نظر شورای امنیت ملی خواهد بود، اما سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام کرده است که فعالیت تیم قبلی استمرار خواهد یافت. این درحالی است که تاکتیک تیم قبلی وزارت امور خارجه با اهداف این دولت همخوانی ندارد.
 از دیدگاه دولت رئیسی، با آمدن بایدن، ساختار تحریم‌های آمریکا در حال اضمحلال است. از این رو، بیش از این نمی‌تواند تحریمی را بر ایران اعمال کند، مضافا بر اینکه تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران تکمیل شده و افزایش تحریم، تاثیری مضاعف نخواهد داشت. براساس تفکر حاکم بر دولت رئیسی، هیچکدام از طرف‌های غربی تمایل به تشدید فضا ندارند. لذا، امکان احیای تحریم‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا نیز وجود ندارد. آنها همچنین معقتقدند که با حمایت کشورهایی مانند هند، چین و روسیه می‌توان در درازمدت تحریم‌های آمریکا را نیز «خنثی» کرد.
اعضای دولت سیدابراهیم رئیسی باور دارند که می‌توان بدون رفع تحریم‌ها و با اتکا به توان داخلی می‌تواند اقتصاد ایران را کنترل کرد. بنابراین، جهت رفع کسری بودجه به فروش اموال دولتی، فروش اوراق قرضه و درآمد مالیاتی اتکا کرده و متعقدند که می‌توان بدون گره زدن سفره مردم به برجام، اقتصاد کشورشان را سامان داد.
 عدم تعهد دولت آمریکا به دولت ایران جهت برگشت مجدد تحریم‌ها یکی از دیگر موارد تعلل دولت رئیسی است. تیم سیاست خارجی ایران نمی‌خواهد به همان بلایی دچار شود که دولت روحانی شد. یکی از انتقادات مهم به دولت او عدم اخذ تضمین کافی از آمریکا بود. درصورتی‌که اساسا چنین درخواستی در حقوق بین‌المللی، معنایی ندارد. حال با توجه به موقعیت شکننده بایدن در آمریکا و احتمال پیروزی یک جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری آتی یا فتح مجدد سنا توسط جمهوری‌خواهان در سال 2022، دولت رئیسی ترجیح می‌دهد توافق نکند تا اینکه توافقی کند که همان انتقادات خودشان به برجام، به آن وارد باشد.

 موانع احیای برجام به روایت پایگاه خبری آمریکایی
 پایگاه خبری "بیزینس اینسایدر" در گزارشی به آخرین تحولات مرتبط با مساله احیای برجام پرداخته و در عین حال موانع قابل توجهی را که در این مسیر وجود دارند، مورد اشاره قرار داده است. 
بیزینس اینسایدر در این رابطه می نویسد: «هفته گذشته، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران "علی باقری کنی" اعلام کرد که ایران از تاریخ 29 نوامبر سال جاری میلادی، مذاکرات هسته ای با غرب جهت احیای برجام را از سر خواهد گرفت. این در حالی است که بیش از چهار ماه از آخرین دور از مذاکرات هسته ای ایران و طرف های بین‌المللی برجام در وین می گذرد. 
هنوز ایران و آمریکا در مورد مسائل کلیدی با یکدیگر اختلاف نظر دارند که از جمله آن ها می‌توان به اینکه: کدام کشور ابتدا باید باید به تعهدات برجامی خود بازگردد؟، مساله لغو تحریم ها علیه ایران، بازرسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران، اعطای تضمین های طولانی مدت جهت حراست از ماهیت توافق برجام، و همچنین ادعاهای آمریکا جهت انجام مذاکرات گسترده تر با ایران در مورد مسائلی ورای توافق برجام(نظیر توان موشکی و نفوذ منطقه ای ایران) اشاره کرد. 
ایران در رابطه با این موضوع که چه کشوری باید ابتدا به توافق برجام بازگردد، موضعی کاملا محکم و ثابت دارد. تهران خواهان آن است که واشنگتن نخستین گام را بردارد و تمامی تحریم هایی را که علیه ایران از سال 2018 میلادی وضع شده اند، لغو کند. هنگامی که لغو تحریم ها از منظر ایران راستی آزمایی شود، ایران نیز اعلام کرده که بار دیگر به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت. این موضعِ ایران ناشی از درسی است که این کشور در چهارچوب توافق برجام آن را فراگرفته است. ایران بلافاصله پس از انعقاد برجام، به تعهدات خود عمل کرد با این حال با گذشت زمان متوجه شد که طرف های غربی در عمل به تعهدات خود و لغو تحریم ها علیه این کشور، به درستی عمل نمی کنند. امری که حامل آسیب هایی جدی برای ایران بوده است. 
دومین مانع بر سر راه احیای توافق برجام، مساله ارائه تضمین های لازم در این رابطه است. تهران قویا مایل است تا در برابر هرگونه خروج احتمالی مجدد دولت آمریکا از چهارچوب توافق برجام، موانعی را ایجاد کند تا از بروز شوک های جدید در آینده به اقتصاد خود جلوگیری کند. از این رو، قویا از دولت بایدن درخواست دارد تا تضمین‌های لازم مبنی بر اینکه هیچ دولت دیگری در آمریکا، در آینده از توافق برجام خارج نخواهد شد را به ایران ارائه کند. 
با این حال، دولت بایدن اعلام کرده که قادر نیست به جایِ دولت های آتی آمریکا در این رابطه تضمینی بدهد. عجیب آنکه حتی اخیرا برخی منابع خبری گزارش داده اند که دولت بایدن از دادنِ این تعهد که در دوران حضور خود در قدرت نیز از نقض توافق برجام خودداری خواهد کرد هم طفره رفته است(حتی به فرضِ تبعیت ایران از مفاد توافق برجام). این مساله در نوع خود نقشی جدی در بن بستِ ایجاد شده کنونی در رابطه با احیای توافق برجام بازی می کند. 
در عین حال باید توجه داشت که برنامه هسته ای ایران به نحو قابل ملاحظه ای رشد و پیشرفت کرده است.پس از انجام خرابکاری در تاسیسات اتمی نطنزِ ایران در ماه آپریل، تهران سطح غنی سازی خود را به بیش از 60 درصد رساند.
جدای از این ها، مساله بازرسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی از تاسیسات هسته ای ایران نیز به یک چالش جدی و اساسی تبدیل شده است. ایران در شرایط کنونی تا حد زیادی سطح دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات اتمی خود را محدد کرده و مثلا اجازه دسترسی بازرسان به تاسیسات تولید سانتریفیوژ "تسا" کرج را نمی دهد. رویکردی که ایران آن را در تقابل با رویه های کشورهای غربی در چهارچوب معادله برجام دنبال می کند و انتظار می رود که در صورت به نتیجه نرسیدنِ رایزنی های دیپلماتیک در آینده نزدیک، خود به چالشی جدی میان ایران و غرب تبدیل شود. 
اضافه بر این، تهران بر این باور است که با توجه به عقب نشینی دولت بایدن از افغانستان و طرح انتقادات گسترده از آن در کنگره آمریکاو همچنین ناتوانی بایدن در تصویب "لایحه زیرساخت ها"یِ مد نظر خود برای آمریکا، شخص رئیس جمهور آمریکا چندان مایل نیست که جهت حراست از توافق برجام دست به سرمایه گذاری سیاسیِ چندانی بزند. درست به دلیل همین موضعِ ضعیف دولت بایدن در آمریکا است که ایران سعی دارد تا جای ممکن از فرصت استفاده کرده و امتیازهای لازم را از آن بگیرد. 
از طرفی باید توجه داشت که علی رغم وعده های گوناگون بایدن مبنی بر اینکه احیای توافق برجام یکی از اولویت‌های اساسی دولت وی است، در عمل یکچنین چیزی را شاهد نبوده ایم و وی بیشترِ تمرکز خود را بر بحران شیوع ویروس کرونا و چالش های راهبردی با چین و مساله افغانستان قرار داده است. همین رویکرد بایدن عملا موجب شده احیای توافق برجام با تاخیر رو به رو شود و حتی با تنش های قابل توجهی نیز همراه گردد. 
بایدن عملا از ترس انتقادات گسترده از وی در کنگره آمریکا، از طرح مشوق های کافی و لازم به ایران جهت احیای برجام خودداری می کند. بایدن حتی از اعطای کمک های انسان دوستانه به ایران در بحبوحه پاندمی ویروس کرونا نیز خودداری کرد. امری که عملا نمودی از تداوم "کارزار فشار حداکثریِ" دولت ترامپ علیه ایران در چهارچوب دولت بایدن بوده است و در نوع خود بر شدت بدبینی ایران به آمریکا افزوده است. 
حتی با اعلام خبر اخیر مبنی بر بازگشت ایران به مذاکرات برجامی، توافق برجام همچنان در خطر فروپاشی است و اگر این مساله محقق شود، امکان اوج گیریِ درگیری های منطقه ای و افزایش سرعت پیشرفتِ برنامه هسته ای ایران کاملا وجود دارد

فایننشال تایمز: احیای مذاکرات هسته‌ای اولویت ایران نیست
یک روزنامه خارجی به نقل از یک منبع نزدیک به دولت جمهوری اسلامی مدعی شده است که برگزاری مذاکرات هسته‌ای اولویت اصلی جمهوری اسلامی ایران نیست.
 روزنامه “فایننشال تایمز”،  به نقل از یک منبع نزدیک به دولت ابراهیم رئیسی، نوشت: برگزاری مذاکرات هسته‌ای اولویت اصلی ما نیست، چون راهبرد جدید جمهوری اسلامی این است که دیگر بر روی مسئله‌ای که یک بار شکست خورده است، سرمایه‌گذاری نکند.
این روزنامه همچنین درباره رویکرد جمهوری اسلامی در قبال مذاکرات هسته‌ای به نقل از این منبع عنوان کرد: درخواست مقامات جمهوری اسلامی برای “اخذ ضمانت” از دولت جو بایدن برای جلوگیری از خروج مجدد دولت بعدی ایالات متحده از توافق هسته‌ای، ناشی از نگرانی مقامات جمهوری اسلامی درباره بازگشت احتمالی دونالد ترامپ به قدرت در انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 در آمریکا است.
فایننشال تایمز به نقل از منبع نزدیک به دولت رئیسی افزود: احتمالا ایالات متحده خواسته‌های جمهوری اسلامی را در زمان بازگشت به مذاکرات هسته‌ای بسیار پرهزینه و غیرقابل قبول تلقی خواهد کرد.
جمهوری اسلامی پس از تاخیر چند ماهه، هفته گذشته از آغاز مذاکرات وین برای احیای توافق هسته‌ای موسوم به “برجام” در اواخر ماه جاری خبر داد.

علی باقری:مذاکره جهت دستیابی به ضمانتی برای عدم نقض مجدد یک توافق است 
باقری که به عنوان مذاکره کننده ارشد ایران برای زمینه سازی ادامه مذاکرات وین به اروپا سفر کرده، گفت: یکی از موضوعات در دستور کار گفت وگوها این است تا به تضمین‌هایی دست بیابیم که از تکرار مجدد نقض فاحش یک توافق بین المللی جلوگیری کنیم.
وی با اشاره به تبعات خروج واشنگتن از برجام خاطر نشان کرد: آمریکایی‌ها با نقض برجام و قطعنامه 2231 و تحمیل تحریم علیه ایران صرفا به جمهوری اسلامی خسارت وارد نکرده بلکه به کشورهای دیگر عضو برجام خسارت وارد کردند زیرا آنان تعاملات اقتصادی با ایران داشتند. آمریکایی‌ها همین طور به کشورهای دیگری که با ایران تعاملات اقتصادی داشتند یا می‌خواستند داشته باشند نیز خسارت وارد کردند. همچنین خسارت به یک توافق بین‌المللی وارد شده چون هر توافق بین المللی یک هویت حقوق بین المللی دارد.
معاون سیاسی وزارت خارجه ایران در گفت‌وگو با شبکه خبری پرس‌تی‌وی، تکرار کرد که هدف اصلی این گفت وگو ها از نظر جمهوری اسلامی ایران لغو تحریم‌های غیرقانونی است که توسط دولت ایالات متحده به واسطه نقض فاحش توافق برجام و قطعنامه 2231 علیه ملت ایران اعمال شده است. ما مذاکرات هسته‌ای را در سال 2015 به اتمام رساندیم که نتیجه آن توافق برجام بود آمریکایی ها با خروج شان از برجام هم توافق و هم قطعنامه 2231 را نقض کردند و در پی آن تحریم های گذشته و هم تحریم های جدید را اعمال کردند.
وی تاکید کرد: بازگشت آمریکا از این تحریم‌ها هدف اصلی مذاکرات آینده است. اقدامات هسته‌ای ایران در پاسخ به اقدامات آمریکا برای تحریم غیرقانونی علیه ایران و در چارچوب توافق برجام بود. اقدام آمریکا خلاف حقوق بین الملل و خلاف برجام و قطعنامه 2231 بود ولی اقدام ایران بر اساس متن برجام بوده لذا ابتدا باید در مورد لغو تحریم‌های غیرقانونی تصمیم گرفته شود.
باقری در مورد مذاکرات خود با مقامات تروئیکای اروپایی، اظهار داشت: گفت‌وگوهای خیلی خوبی با مقامات سیاسی سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس در سه روز گذشته داشتم. گفت و گوها در عین حالی که صریح و جدی بود ولی سازنده و رو به جلو بود. ما نگاه خودمان را به طور خیلی صریح و شفاف در مورد چارچوب های لازم در گفت وگوهای پیش رو با آنها گفتیم و نگاهمان را به اشتراک گذاشتیم و انتظاراتمان را از گفت‌وگوهای آینده به آنها اعلام کردیم.