حاجی بیگی: میزان درخواست خون از طرف بیمارستان‌ها ۳۰ تا ۴۰ درصد نسبت به ماه قبل افزایش داشته است
این روزها در برخی نقاط کشور و بخصوص در تهران با کاهش ذخایر خونی مواجه هستیم. نکته قابل تامل اینجاست که سازمان انتقال خون اعلام کرده که میزان درخواست خون از طرف بیمارستان‌ها ۳۰ تا ۴۰ درصد نسبت به ماه قبل افزایش داشته است.
درواقع کاهش ذخایر خونی به دلیل کاهش اهدای خون در فصول سرد و افزایش درخواست خون از سوی مرکز درمانی به دو چالش همزمان تبدیل شده است. همچنین باید در نظر داشت که به طور کلی در دوران کرونا با کاهش ذخایر خونی مواجه شدیم. حال سرمای هوا هم به چالشی مضاعف در مسیر اهدای خون بدل شده است. اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در این خصوص می‌تواند سطح اهدای خون در فصول سرد را هم افزایش دهد تا مراکز درمانی در دوران کرونا با کمبود ذخایر خونی مواجه نشوند.
بشیر حاجی بیگی، سخنگوی سازمان انتقال خون ایران هم با اشاره به کاهش ذخیره خونی استان تهران، علت آن را مراجعه کمتر هموطنان به مراکز انتقال خون در فصل پاییز و زمستان عنوان کرد و گفت «همه ساله هموطنان در فصل سرما کمتر به مراکز اهدای خون مراجعه می‌کنند.»
وی افزود: «در عین حال ۱۷ درصد از ۱۰۰ درصد خون اهدایی کل کشور در تهران اهدا می‌شود، ولی ۲۵ درصد خون‌های اهدایی کشور در تهران مصرف می‌شود.»
سخنگوی سازمان انتقال خون ایران تصریح کرد: «با فروکش کردن پیک پنجم کرونا میزان عمل‌های جراحی در تهران افزایش یافته است. همچنین میزان درخواست خون از طرف بیمارستان‌ها ۳۰ تا ۴۰ درصد نسبت به ماه قبل افزایش داشته است.»
حاجی بیگی افزود: «سالانه دو میلیون واحد خون در کشور اهدا می‌شود که ۳۵۰ هزار واحد خون متعلق به استان تهران است.» وی ادامه داد: «استان‌های تهران، فارس و خراسان رضوی، رتبه‌های اول تا سوم را در اهدای خون دارند.» به گفته سخنگوی سازمان انتقال خون ایران، «استان‌های مازندران، آذربایجان شرقی و اصفهان دارای رتبه‌های چهارم تا ششم در اهدای خون هستند.»
نیاز به اهدای مستمر خون در دوران کرونا
در شرایطی که بارها اهدای خون در دوران کرونا به شدت افت کرد، مردم با اقدامی جهادی و با اهدای خون به شکل گسترده، موفق شدند کمبود ذخایر خونی در بسیاری از بیمارستان‌های کشور را جبران کنند. این بار هم انتظار می‌رود که مردم با اقدامی جهادی، این بحران پیش آمده را نیز مرتفع کنند.
بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی سازمان انتقال خون، کرونا ربطی به اهدای خون و انتقال خون ندارد، چون کرونا یک بیماری تنفسی است و تمامی پروتکل‌های بهداشتی در مراکز اهدای خون رعایت می‌شود. همچنین با اهدای پلاسما، سیستم ایمنی پایین نخواهد آمد، به این دلیل که آنتی‌بادی به صورت مداوم در بدن ساخته می‌شود. بهبود یافتگان کرونا می‌توانند ۲۸ روز بعد از بهبودی به مراکز انتقال خون برای اهدای پلاسما مراجعه کنند. در حال حاضر به تمامی گروه‌های خونی نیاز وجود دارد. مردم باید توجه داشته باشند که بهترین وقت برای اهدای پلاسما در سه ماه اول پس از بهبودی است.
بشیر حاجی بیگی، سخنگوی سازمان انتقال خون هم ضمن تقدیر از داوطلبان اهدای خون که در سخت‌ترین روزهای بحران کرونا در مراکز اهدای خون کل کشور حضور یافتند، خاطرنشان کرد: «شیوع کرونا که ماه‌ها است کشور را درگیر و موجب کاستن از مراجعه داوطلبان اهدای خون به مراکز شده است، شباهتی به بحران‌های مقطعی مثل زلزله، سیل و یا آتش سوزی‌های وسیع ندارد. بنابراین از داوطلبان نوع دوست اهدای خون خواستاریم که به صورت مستمر با سازمان انتقال خون همراه باشند.»
او تاکید کرد: «هر اهداکننده خون پس از اهدا دست کم تا سه ماه بعد امکان اهدای خون نخواهد داشت. فرآورده‌های خون اهدایی نیز مانند پلاکت تنها سه روز قابلیت نگهداری در کیسه‌های خون را دارد. بنابراین اهداکنندگان خون ضروری است همواره متناسب با میزان مصرف روزانه بیمارستان‌ها با سازمان انتقال خون ایران همراه باشند.»
همچنین وی خاطرنشان کرد: «در برخی استان‌های جنوبی و شمالی کشور به دلیل وجود عزیزان تالاسمی، میزان مصرف خون که نیاز همیشگی آنهاست، بیشتر از دیگر نقاط کشور است. بر همین اساس حدود ۲۰ درصد از خون‌های اهدایی در کشور به مصرف بیماران تالاسمی می‌رسد.»
سخنگوی سازمان انتقال خون با بیان اینکه فقط ۱۰ درصد از مردم کشور دارای گروه خونی منفی هستند، تصریح کرد: «نیاز به گروه‌های خونی منفی در مراکز اهدای خون بیشتر احساس می‌شود.»
حاجی بیگی گفت: «در برخی استان‌ها بیماران نیازمند به خون کم‌شمارتر هستند و از این رو نیاز کمتری به خون و فرآورده‌های خونی دارند. این در حالی است که می‌توانند خون و فرآورده‌های خونی مازاد بر مصرف استان را متناسب با زیرساخت‌های موجود خود تولید کنند و به استان‌هایی که نیاز بیشتری به خون دارند یاری برسانند.»
سخنگوی سازمان انتقال خون خاطرنشان کرد: «در روزهایی که کشور با اوج شیوع کرونا مواجه بود، به دلیل وضع قوانین محدودیت عبور و مرور از آمار مراجعه کنندگان به مراکز انتقال خون کاسته شد. در این شرایط شبکه ملی خون‌رسانی، نقش مهمی را در تامین ذخایر خون استان‌های تالاسمی‌خیز همچون سیستان و بلوچستان دارد.»
همچنین محمدرضا مهدی زاده، مدیرکل انتقال خون استان تهران هم تاکید کرد: «در حال حاضر تقریبا موج پنجم کرونا را پشت سر گذاشته ایم و واکسیناسیون علیه کرونا هم سرعت گرفته است. از سوی دیگر، کرونا تا حدی تحت کنترل درآمده است. بنابراین لازم است مردم و اهدا‌کنندگان از همه گروه‌های خونی بخصوص گروه خون O و بازهم گروه خونی O منفی برای اهدای خون اقدام کنند. درخواست داریم که مردم برای اهدای خون اقدام کنند و مانند همیشه حامی انتقال خون و نجات دهنده جان بیماران باشند.»
مدیرکل انتقال خون استان تهران خاطرنشان کرد: «اهداکنندگان خون که واکسن کرونا دریافت کرده‌اند، توجه داشته باشند که فقط افرادی که واکسن اسپوتنیک و آسترازنکا تزریق کرده‌اند، تا ۱۴ روز از اهدای خون معاف هستند، اما افرادی که انواع دیگر واکسن نظیر سینوفارم و برکت را دریافت کرده‌اند، معافیت اهدای خون ندارند. بنابراین این افراد با خیال راحت خون اهدا کنند. با وجود کاهش سطح ذخایر خون در استان تهران در حال حاضر خون مورد نیاز بیماران هموفیلی و تالاسمی صد درصد تامین می‌شود. همچنین تمام نیاز ۱۶۷ بیمارستان و مرکز درمانی مستقر در استان تهران نیز تامین می‌شود.»
وی تصریح کرد: «نیاز به خون همیشگی است. جان برخی از بیماران مانند تالاسمی و سرطانی به خون وابسته است و آنها از مصرف کنندگان همیشگی خون محسوب می‌شوند. از سوی دیگر، برخی از فرآورده‌های خون مانند پلاکت خون، عمر کوتاه سه روزه دارد. حوادث و سوانح نیز که همیشه اتفاق می‌افتد. بنابراین درخواست داریم اهداکنندگان خون برای اهدای خون اقدام کنند و با اهدای یک واحد خون خود نجات بخش جان سه نفر باشند.»
وی عنوان کرد: «اهدا کنندگان در تهران با مراجعه به نشانی https://tehran.ibto.ir می‌توانند نزدیک‌ترین محل انتقال خون به خود را انتخاب و برای اهدای خون اقدام کنند. اهداکنندگان خون باید توجه داشته باشند که مراکز انتقال خون، مرکز درمانی نیست که بیماران برای مداوای خود مراجعه کنند. بنابراین جایی برای نگرانی از اینکه امکان ابتلا به برخی بیماری‌ها یا کرونا وجود داشته باشد نیست. از سوی دیگر، تاکنون هیچ گزارشی از ابتلا به کرونا به دلیل اهدای خون وجود نداشته است. همچنین در همه جهان و همین‌طور در ایران اهداکنندگان خون همیشه از سالم‌ترین افراد هستند و از سلامتی خود مراقبت‌های خاص دارند. بنابراین اهداکنندگان با اطمینان خاطر برای اهدای خون مراجعه کنند.»
مهدی زاده تاکید کرد: «بعد از شیوع ویروس کرونا، میزان استقبال برای اهدای خون کاهش یافت و تقریبا در این مدت وضعیت ذخیره خون شکننده بوده است. بعد از اینکه میزان واکسیناسیون کرونا در تهران و همین طور در کشور افزایش یافت و همچنین میزان ابتلا و مرگ و میر به دلیل کرونا هم کاهش یافت، شاهد بودیم که میزان اعمال جراحی نیز افزایش یافت. همزمان با افزایش اعمال جراحی، تقاضا برای تامین خون هم افزایش یافته است. از سویی چون میزان اهدای خون نسبت به سال‌های گذشته با کاهش مواجه شده است، شاهد کاهش سطح ذخیره خون هستیم.» وی عنوان کرد: «در پیک‌های کرونایی اعمال جراحی غیر اورژانسی محدود شده بود. در حال حاضر با فروکش کردن کرونا، این جراحی‌ها افزایش یافته است و میزان استقبال برای اهدای خون هم کاهشی است.»
مهدی زاده تصریح کرد: «از سوی دیگر، هرساله با سرد شدن هوا در فصل پاییز و زمستان نیز با کاهش میزان استقبال برای اهدای خون رو برو هستیم. در حال حاضر هم تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، بیماری کرونا و کاهش ترددهای شهری، همه دست به دست هم داده و میزان اهدای خون را کاهش داده است. خواهش ما از مردم و بخصوص اهدا کنندگان مستمر (با سابقه حداقل دو بار اهدای خون در سال) این است که برای اهدای خون اقدام کنند.»
سختی‌های کار در حوزه انتقال خون
اگرچه کادر درمان فعال در مراکز درمان کرونا را باید جهادگران خط مقدم مقابله با پاندمی دانست، اما نقش کادر درمان فعال در مراکز اهدای خون در دوران کرونا هم بسیار حیاتی بود. این گروه از کادر درمان همچنان با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند.
فرهود زعفرانی، مدیرکل سابق فناوری اطلاعات، ارتباطات و تحول اداری سازمان انتقال خون کشور نیز در گفتگو با سپید به بخشی از چالش‌های کاری کارکنان حوزه انتقال خون در دوران کرونا اشاره می‌کند و می‌گوید: «فعالان حوزه انتقال خون، عاشقانه در دوران کرونا به میدان خدمت آمدند و در روزهای سخت پاندمی، میدان خدمت را ترک نکردند. اگرچه تعدادی از آنها نیز به کرونا مبتلا شدند. با این وجود شاهد هستیم که بخش انتقال خون از برخی تسهیلات وزارت بهداشت که به بیمارستان‌ها تعلق می‌گیرد، محروم هستند.»
او تاکید می‌کند: «بودجه سنواتی که در اختیار سازمان انتقال خون قرار می‌گیرد، فقط بخشی از هزینه‌های تامین تجهیزات، ملزومات و فرآیندهای انتقال خون را تامین می‌کند؛ طوری که سازمان انتقال خون با میلیاردها تومان، کسری بودجه مواجه است.»
همچنین زعفرانی با اشاره به وضعیت درآمدی کارکنان بخش انتقال خون، یادآور می‌شود: «برخی از همکاران حوزه انتقال خون، درآمد ثابت دریافت می‌کنند. بخش زیادی از نیروهایمان نیز به شکل قراردادهای خدمت، قراردادهای کارگری و قراردادهای «ضریب کا» در حوزه انتقال خون فعالیت دارند. درآمد آنها متغیر است و حقوق ثابت ندارند. کلا همکاران ما در سازمان انتقال خون، بخصوص پزشکان و متخصصان اگر از سازمان انتقال خون خارج شوند و در طرح‌های وزارت بهداشت مثل پزشک خانواده فعالیت کنند، درآمد بسیار بالاتری دریافت می‌کنند. نباید از خاطر برد که همکاران فعال در حوزه انتقال خون، کارانه هم ندارند، در حالی که اگر مثلا در یک درمانگاه کار می‌کردند، کارانه نیز به آنها تعلق می‌گرفت. به همین دلایل است که معتقدم کارکنان بخش انتقال خون در سراسر کشور، عاشقانه و بدون در اولویت قرار دادن مسائل مالی و رفاهی در این بخش حساس و حیاتی، مشغول به کار هستند.»