ایمان ربیعی

 روز چهارم آبان را می‌توان روز شوک بنزینی برای افکار عمومی ایران لقب داد. از نیمه روز بود که دریافت بنزین در جایگاه‌های سوختگیری با اختلال مواجه شد تا شایعات به سرعت فضای عمومی را درنوردد.

 در حالی که قطع پیاپی خدمات‌رسانی در جایگاه‌های سوختگیری فرضیه حمله سایبری را در میان مسئولان قوت بخشیده بود، برخی خبر از افزایش قیمت بنزین می‌دادند و معتقد بودند نبود امکان استفاده از کارت‌های بانکی به تصمیم برای گران شدن بنزین بازمی‌گردد.

نکته مهم تلاقی قطع فروش بنزین با بحث‎های گسترده اعلامی در برخی رسانه‌های نزدیک به دولت در خصوص ضرورت حذف ارز 4200 تومانی و مانور بر یارانه پنهان بود. همه این‌ها دست به دست هم داد تا شایعه افزایش قیمت بنزین در این غافلگیری عجیب دهان به دهان بچرخد.

زخم بنزین بر تن آبان

 آبان ماه سال 1398 بود که قیت بنزین در تصمیمی اعلام نشده برای افکار عمومی دستخوش افزایش شد و زنجیره‌ای از حوادث تلخ، روح و جان ایران را آزرد. افزایش قیمت بنزین که با اعتراضاتی در شهرهای مختلف ایران همراه شد، خاطره تلخی است که هنوز از ذهن شهروندان ایرانی پاک نشده است. حالا در دومین سالگرد وقوع این حوادث تلخ، قطع سوخت‌‌رسانی در جایگاه‌ها سبب شد بار دیگر شایعه افزایش قیمت بنزین مطرح شود و همین مساله موجی از نگرانی‌ها را به همراه داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد سال گذشته نیز در روزهای پایانی مهرماه سازمان بنادر و کشتیرانی با حمله سایبری روبرو شد.  

 خبرگزاری اصولگرای فارس دیروز در گزارشی اتفاق رخ داده برای پمپ‌بنزین‌ها را به حوادث آبان ماه سال 1398 مرتبط دانست و در گزارشی اعلام کرد: «از ساعاتی قبل اختلال در سیستم پمپ‌بنزین‌ها موجب سرگردانی مردم شد. این موضوع همزمان با تدارک گسترده رسانه‌های ضدانقلاب درمورد حوادث آبان ۹۸ احتمال حمله سایبری را تقویت می‌کند؛ اگرچه هنوز مسئولان مربوطه در این باره اظهارنظری نکرده‌اند.»

 از سوی دیگر نورنیوز، رسانه منتسب به شورای عالی امنیت ملی اختلال ایجاد شده در سامانه سوخت‌گیری در پمپ‌بنزین‌ها که از ساعاتی قبل موجب بروز مشکل در روند سوخت‌گیری خودروها شده بود را ناشی از حمله سایبری دانست.

اما و اگر درباره حمله سایبری به پمپ‌بنزین‌ها ادامه داشت که وزیر کشور در پاسخ به سئوالات متعدد خبرنگاران از تایید و تکذیب این خبر خودداری کرده و به گفتن جملاتی کلی بسنده کرد. احمد وحیدی گفت: این مشکل فنی بوده و ان‌شاء‌الله به سرعت برطرف خواهد شد.

وزیر کشور تاکید کرد: هیچ قصدی در اضافه کردن قیمت بنزین نیست و همه سهمیه‌ها محفوظ است.

وحیدی گفت: همکاران ما در وزارت نفت به سرعت این مشکل را برطرف خواهند کرد و کار به‌طور طبیعی ادامه پیدا خواهد کرد.

آنچه وزیر کشور بدان استناد کرد دقیقا همان نکته‌ای بود که محور نگرانی‌های افکار عمومی تلقی می‌شد. گفته می‌شد سهمیه سوخت 1500 تومانی در کارت‌ها از بین رفته و در نتیجه از این پس سهمیه‌ها آزاد خواهد شد. در عین حال در برخی پمپ بنزین‌ها امکان خرید بنزین با نرخ آزاد یعنی سه هزار تومان وجود داشت و همین امر سبب تقویت این شایعه شد. محسن منصوری، استاندار تهران نیز در اظهاراتی تاکید کرد: هر چند فروش بنزین با کارت سوخت دچار مشکل نرم‌افزاری شده، اما اکنون فروش بنزین آزاد به صورت نقدی در جایگاه های سوخت انجام می‌شود.

شوک بنزینی اخیر، نشان از اهمیت آمادی پدافند غیرعامل برای مقابله با حملات سایبری از این دست را دارد. ایران پیش‎تر نیز طعم تلخ حملات سایبری در این حوزه را چشیده است و حمله‌های سایبری از این دست، می‌تواند زیان‌های گسترده‌ای را متوجه اقتصاد ایران کند، اقتصادی که بیش از یک دهه است که در محاصره اقتصادی قرار دارد

 این تنها وزیر کشور نبود که درصدد ایجاد اطمینان برآمد و تاکید کرد خبری از حذف سهمیه‌ها نیست. در کنار وی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز تصریح کرد: به هیچ عنوان بحث گران کردن حامل‌های انرژی شامل بنزین و نفت و گاز مطرح نیست. مسائلی که در این خصوص مطرح می‌شود فقط شایعه است لذا خواهشمندم مردم عزیز به این شایعه‌ها توجهی نکنند.مصطفی نخعی نیز ایسنا گفت: اختلالی در سامانه هوشمند سوخت به وجود آمده که مسئولان در شرکت ملی پخش و فرآورده‌های نفتی در حال پیگیری آن هستند اما با دستور وزیر نفت امکان سوختگیری در جایگاهها با نرخ ۳ هزار تومان و نفت و گاز با نرخ ۶۰۰ تومان فراهم است و تیم‌های پشتیبان سامانه هوشمند در استان‌ها نسبت به راه‌اندازی سامانه اقدام کرده‌اند.

 به این ترتیب فرضیه حمله سایبری تلویحا مورد تایید برخی از رسانه‌های نزدیک به جریان اصولگرایی قرار رفت اما کسی از تایید یا رد رسم آن خودداری کرد و تا ساعات پایانی شب نیز هیچ فرد یا گروهی این مسئولیت را عهده‌دار نشد.

عصر دیروز اما  شبکه خبر اعلام کرد اختلال ایجاد شده در سامانه سوخت‌گیری در پمپ بنزین‌ها که از ساعاتی قبل موجب بروز مشکل در روند سوخت‌گیری خودروها شده ناشی از حمله سایبری بوده است.

بر اساس گزارش‌های اعلامی در این شبکه خبری جزئیات این حمله سایبری و منشأ آن در دست بررسی است و اطلاعات تکمیلی پس از جمع‌بندی نهایی منتشر خواهد شد.

وقتی پمپ بنزین‌ها تعطیل شد

گزارش میدانی خبرنگار «توسعه ‌ایرانی» نشان از آن دارد که در نیمروز چهارم آبان، پس از وقوع اخلال در سامانه کارت هوشمند، بسیاری از پمپ‌بنزین‌ها در تهران و برخی شهرهای بزرگ تعطیل شده و حتی از عرضه بنزین با قیمت آزاد نیز خودداری شد. همین امر سبب شد برخی شهروندان با هدف خرید بنزین راهی پمپ‌بنزین‌ها شوند. وزارت نفت در اطلاعیه‌ای از شهروندان خواست در پمپ‌بنزین‌ها حضور نیابند و خرید بنزین را با زمان برقاری ارتباط و رفع مشکل موکول کنند .

 عصر دیروز اما به تدریج، پمپ‌بنزین‌ها به مدار بازگشتند و سوخت‌رسانی در برخی جایگاه‌های تهران و شهرهای بزرگ آغاز شد. فهرست جایگاه‌هایی که امکان عرضه سوخت را داشتند نیز منتشر شد . نکته مهم اینجاست که اتفاق رخ داده نشان از اهمیت آمادی پدافند غیرعامل برای مقابله با حملات سایبری از این دست را دارد. ایران پیش‎تر نیز طعم تلخ حملات سایبری در این حوزه را چشیده است .مهر ماه سال گذشته بود که حمله سایبری به برخی سازمان‌های دولتی تایید و شبکه بانکی نیز با اختلال مواجه شد. حمله سایبری به سایت‌های برخی نهادهای دولتی در چنین شرایطی می‌تواند زیان‌های گسترده‌ای را متوجه اقتصاد ایران کند، اقتصادی که بیش از یک دهه است که در محاصره اقتصادی قرار دارد.