شفقنا- نشست سالیانه شورای سران دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای بناست ۲۵ و ۲۶ شهریورماه ۱۴۰۰ در پایتخت تاجیکستان برگزار شود و ایران نیز به عنوان عضو ناظر در این اجلاس حضور خواهد داشت.

به گزارش شفقنا، این دوره ی اجلاس شانگهای از چند منظر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است، یکی احتمال عضویت دائم ایران و دیگری تصمیم گیری درباره افغانستان.

چرا عضویت در سازمان شانگهای مهم است؟

ایران سالهاست به دنبال عضویت دائم در سازمان شانگهای است و پس از اظهار نظر دبیر شورای عالی امنیت ملی که اخیرا گفته بود «موانع سیاسی برای عضویت ایران در پیمان شانگهای برداشته شده و با طی تشریفات فنی، عضویت ایران نهایی خواهد شد.» و همچنین روزنامه روسی نوشته بود: «بزودی تعداد اعضای سازمان همکاری شانگهای به ۹ عضو می رسد و در اجلاس دوشنبه، سران کشورها باید آغاز پذیرفتن ایران در این سازمان را اعلام کنند.» امید ایران در این زمینه بیشتر شده است. به هر حال ظهر جمعه(۲۶ شهریورماه) مشخص می شود که ایران به عضویت دائم رسیده است یا خیر.

سازمان شانگهای از سال ۲۰۰۰ با محوریت چین و کشورهای آسیای مرکزی شکل گرفت و مبنای اصلی کارش هم ثبات کشورهای استقلال یافته بود. بحث تروریست، افراط گرایی، جدایی طلبی و انقلاب های رنگین جزو دستور کارهای فوری این اجلاس بود و به نوعی باعث شد که ثبات امنیتی و سیاسی به آسیای مرکزی بازگردد. اما با توجه به رشد اقتصادی که چین و روسیه داشت، به مرور ابعاد اقتصادی این سازمان به صورت گسترده ای افزایش پیدا کرد و در ۲۰ سال اخیر که سازمان شانگهای شکل گرفته، تمایل برای عضویت ناظر و دائم در این سازمان به شدت افزایش پیدا کرده است.

شروط کشورها برای طالبان در اجلاس شانگهای

نکته دیگری که اجلاس شانگهای را دارای اهمیتی دو چندان کرده، بررسی تحولات افغانستان است که مورد توجه جدی کشورهای حاضر در این اجلاس قرار خواهد گرفت تا سیاستی هماهنگی میان کشورهای منطقه و همسایگان شکل بگیرد؛ به نوعی آینده امنیتی منطقه حتی مسایل مختلف در رابطه با آینده حکومت در افغانستان به این اجلاس برمی گردد.

نماینده ای از طالبان در این اجلاس حضور نخواهند داشت و بناست اجلاس مشترک بین شانگهای و سازمان امنیت دسته جمعی تشکیل شود، این سازمان محوریتش با روسیه است و این دو قطب یعنی چین و روسیه می خواهند به دستور کار مشترکی در این حوزه برسند که اگر به جمع بندی برسند و اختلافات احتمالی به سرانجامی برسد، اثر مهمی دارد و حتی می تواند گام اول شناسایی یا عدم شناسایی طالبان محسوب شود و شروط رسمی شناختن حکومت طالبان در این اجلاس مشخص گردد.

اگر این اجماع بتواند در این مجموعه شکل بگیرد به نوعی دستور کار خود را بر دنیا نیز تحمیل خواهد کرد چون این کشورها هستند که به صورت مستقیم با این مساله مواجهه هستند و کسانی که دور از منطقه هستند نمی توانند چندان خلاف آن عمل کنند.

برنامه های ایران در اجلاس شانگهای

اجلاس شانگهای اواخر تابستان برگزار می شود و انتخابات ایران اواخر بهار است به همین دلیل یکی از سفرهایی که روسای جمهور کشورمان در ابتدای دولت خود دارند، همین سفر است لذا ملاقات و مذاکرات دو جانبه در دستور کار رییس جمهور جدید ایران نیز می باشد.

حجت الاسلام و المسلمین سیدابراهیم رئیسی بناست به عنوان رییس جمهور ایران در این اجلاس به سخنرانی بپردازد. پس از آن دیدارهای دو جانبه نیز در دستور کار دولت جدید است که گویا دیدار با مقامات روسیه و ترکمنستان از مهم ترین این دیدارهای دو جانبه برنامه ریزی شده بود که البته پوتین رییس جمهوری روسیه اعلام کرده که به ‌دلیل ابتلای یکی از اطرافیانش به بیماری کووید ‌ـ‌۱۹ مجبور به قرنطینه شده و نمی‌تواند در نشست‌های سران آتی در دوشنبه حضور فیزیکی داشته باشد و به صورت مجازی در این اجلاس شرکت خواهد داشت.

در کنار شرکت در این اجلاس بین المللی و منطقه ای سفر دو جانبه به تاجیکستان نیز در روز شنبه انجام خواهد شد. با توجه به اینکه روابط ایران و تاجیکستان چندان مطلوب نیست، در این سفر امید است که روابط با تاجیکستان تحول مثبت پیدا کند.

اقداماتی که در چارچوب دیپلماسی فرهنگی ایران برنامه ریزی شده، احتمالاً سخنرانی رییس جمهور در دانشگاه و حضور در رویدادهای فرهنگی و صحبت با مردم تاجیکستان خواهد بود. ما هر چه بتوانیم پیوند بیشتری با مردم تاجیکستان که هم زبان با ایرانیان هستند، تقویت کنیم در چارچوب دیپلماسی فرهنگی بُرد بزرگی برای کشور محسوب می شود.

در کنار قرار داد توافق ۲۵ ساله ایران و چین، حرکتی که ایران در شانگهای انجام می دهد می تواند بر معادلات آسیایی و ژئوپلتیک اقتصادی شکل گیری در حوزه اوراسیا اثرگذار باشد.

تمایل کشورهای غربی مخالفت با نزدیکی فزاینده ایران با این سازمان هاست و هر چه ایران بتواند نقش فعال تری ایفا کند و وضعیت خود را بهبود ببخشد، به نوعی پروژه منزوی کردن ایران در عرصه بین المللی با شکست مواجه می شود و این بُرد بزرگی برای کشور است.

ایران از ابتدای شکل گیری سازمان های شانگهای دنبال نقش آفرینی فعال در این سازمان بوده، اما به دلیل وجود مشکلاتی از اختلافات دو جانبه گرفته تا مسایل بین المللی این اتفاق نیافتاده و امید است که در این تحولات تغییری ایجاد شود.

در این سفر وزرایی رییس جمهور را همراهی می کنند که سندی برای توافق و امضا کردن دارند؛ بناست وزیر دادگستری، وزیر امور خارجه، وزیر نیرو، وزیر کار و همچنین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همراه رییس جمهور به تاجیکستان سفر کنند.