مسئلۀ رجعت به قدری حائز اهمیت است که تمام اهل بیت وحی از آن سخن گفته‌اند طوری که یکی از بیشترین احادیث موضوعی ما به این امر اختصاص دارد؛ نشان به اینکه امام حسین علیه‌السلام در حساس‌ترین رویداد تقابل حق با باطل یعنی در روز عاشورا، آخرین خطبۀ خویش را اختصاص به مسئله مهدویت و رجعت شگفت‌انگیزشان دادند. در این باره امام باقر علیه‌السلام خطبه‌ای را از امام حسین نقل می‌کند که به فرموده حضرت، این خطبه قبل از شهادت امام انجام شد. در این خطبه، اباعبدالله ضمن آنکه خبر از وعدۀ رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره شهادت خود و یارانشان می‌دهند، به ماجرای رجعت و مأموریت آخرالزمانی خویش اشاره کرده، می‌فرماید:
ثُمَّ أَمْکُثُ مَا شَاءَ اللَّهُ فَأَکُونُ أَوَّلَ مَنْ تَنْشَقُ عَنْهُ الْأَرْضُ فَأَخْرُجُ خَرْجَةً یُوَافِقُ ذَلِکَ خَرْجَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ قِیَامَ قَائِمِنَا وَ حَیَاةَ رَسُولِ اللَّهِ ص ثُمَّ لَیَنْزِلَنَّ عَلَیَّ وَفْدٌ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ لَمْ یَنْزِلُوا إِلَى الْأَرْضِ قَطُّ وَ لَیَنْزِلَنَّ إِلَی جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ وَ إِسْرَافِیلُ وَ جُنُودٌ مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ لَیَنْزِلَنَّ مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ وَ أَنَا وَ أَخِی وَ جَمِیعُ مَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَیْهِ فِی حَمُولَات مِنْ حَمُولَاتِ الرَّبِّ خَیْلٍ بُلْق مِنْ نُورٍ لَمْ یَرْکَبْهَا مَخْلُوقٌ ثُمَّ لَیَهُزَّنَّ مُحَمَّدٌ ص لِوَاءَهُ وَ لَیَدْفَعَنَّهُ إِلَى قَائِمِنَا مَعَ سَیْفِه. (الخرائج و الجرائح، قطب راوندی، ج2، ص849 ؛ الإیقاظ من الهجعة بالبرهان على الرجعة، شیخ حرّ عاملی، ص353)
سپس مکث خواهم کرد؛ و اول کسى خواهم بود که زمین برایش شکافته مىشود و خارج خواهم شد (خروج خواهم کرد)، خارج شدنی که موافق آن خارج شدن امیرالمؤمنین و قیام قائم ما و حیات رسولالله است. سپس گروهی از آسمان که نزد خدایند بر من نازل می‌شوند در حالی که هرگز به سوی زمین نازل نشدهاند. و جبرئیل، میکائیل، اسرافیل و لشکریانی از ملائکه بر من نازل خواهند شد. حضرت محمّد و على و من و برادرم و همۀ آن کسانی که خدا بر آنان منت نهاده، در مرکب‌هایی از مرکب‌های پروردگار نازل میشویم، شترانی از نور که تاکنون احدى از خلایق بر آنها سوار نشدهاند. بعد از این، محمّد پرچم خود را به اهتزاز درمیآورد و آن را به همراه شمشیرش به قائم ما می‌دهد.
امام حسین در این فراز از خطبه به چند نکته اشاره دارند:
اول اینکه اولین نفری خواهند بود که عالی‌ترین نوع رجعت یعنی شکافته شدن زمین و برخاستن و نیز بازگشت به دنیا را خواهند داشت.
دوم اینکه این رجعت طی یک دوران خواهد بود که در این دوران همراه با خروج امیر مؤمنان، قیام قائم و حیات رسول خدا خواهد بود.
سوم اینکه ملائکی از آسمان بر امام نازل می‌شوند که تاکنون در دنیا حضور نداشتند.
چهارم اینکه پس از مدتی رسول خدا لوا و شمشیر خویش را تقدیم امام عصر (عج) به عنوان قائم می‌کند.
این سخنان حاکی از آن است که خداوند برنامۀ خویش در راستای برپایی ملک عظیم خویش را توسط ائمه انجام می‌دهد و در این بین، امام حسین نقشی کلیدی ایفا می‌کند. دوم اینکه برای برپایی این تمدن، خداوند راه را برای ملائکه خویش به دنیا باز می‌کند تا در رکاب امام حسین قرار گیرند؛ شاید اینها همان ملائکی هستند که اطراف قبر مطهر حضرت به صورت غبارآلود حضور دارند تا قائم ظهور کند. این روایت مشهور را امام رضا به ابن‌شبیب فرمود.
نکتۀ دیگر اینکه نزدیک به خطبۀ امام حسین را امام صادق در روایتی اینگونه بیان می‌دارد «أَوَّلُ مَنْ تَنْشَقُ الْأَرْضُ عَنْهُ وَ یَرْجِعُ إِلَى الدُّنْیَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ ع، وَ إِنَّ الرَّجْعَةَ لَیْسَتْ بِعَامَّةٍ بَلْ هِیَ خَاصَّةٌ، لَا یَرْجِعُ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِیمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الشِّرْکَ مَحْضاً»؛ اول کسى که از قبر بیرون آید و به دنیا برگردد حسین بن على است و رجعت عمومى نیست، مختص مؤمن خالص و مشرک محض است.
∎
امام حسین در این فراز از خطبه به چند نکته اشاره دارند:
اول اینکه اولین نفری خواهند بود که عالی‌ترین نوع رجعت یعنی شکافته شدن زمین و برخاستن و نیز بازگشت به دنیا را خواهند داشت.
دوم اینکه این رجعت طی یک دوران خواهد بود که در این دوران همراه با خروج امیر مؤمنان، قیام قائم و حیات رسول خدا خواهد بود.
سوم اینکه ملائکی از آسمان بر امام نازل می‌شوند که تاکنون در دنیا حضور نداشتند.
چهارم اینکه پس از مدتی رسول خدا لوا و شمشیر خویش را تقدیم امام عصر (عج) به عنوان قائم می‌کند.
این سخنان حاکی از آن است که خداوند برنامۀ خویش در راستای برپایی ملک عظیم خویش را توسط ائمه انجام می‌دهد و در این بین، امام حسین نقشی کلیدی ایفا می‌کند. دوم اینکه برای برپایی این تمدن، خداوند راه را برای ملائکه خویش به دنیا باز می‌کند تا در رکاب امام حسین قرار گیرند؛ شاید اینها همان ملائکی هستند که اطراف قبر مطهر حضرت به صورت غبارآلود حضور دارند تا قائم ظهور کند. این روایت مشهور را امام رضا به ابن‌شبیب فرمود.
نکتۀ دیگر اینکه نزدیک به خطبۀ امام حسین را امام صادق در روایتی اینگونه بیان می‌دارد «أَوَّلُ مَنْ تَنْشَقُ الْأَرْضُ عَنْهُ وَ یَرْجِعُ إِلَى الدُّنْیَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ ع، وَ إِنَّ الرَّجْعَةَ لَیْسَتْ بِعَامَّةٍ بَلْ هِیَ خَاصَّةٌ، لَا یَرْجِعُ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِیمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الشِّرْکَ مَحْضاً»؛ اول کسى که از قبر بیرون آید و به دنیا برگردد حسین بن على است و رجعت عمومى نیست، مختص مؤمن خالص و مشرک محض است.