آخرین بار که ژنرال مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش با دونالد ترامپ صحبت کرد، سوم ژانویه ۲۰۲۱ بود. موضوع این دیدار که بعدازظهر روز یکشنبه در کاخ‌سفید اتفاق افتاد، برنامه هسته‌ای ایران بود. میلی طی چند ماه متوالی در تلاشی هشداردهنده به دنبال اطمینان از درگیرنشدن نظامی ترامپ با ایران بود که بخشی از مبارزات انتخاباتی برای لغو نتایج انتخابات۲۰۲۰ و ماندن در قدرت بود. او می‌ترسید ترامپ برای حمله به منافع ایران اصرار ورزد؛ اصراری که می‌توانست جنگی تمام‌عیار به راه بیندازد.

میلی به همکارانش گفت برای دوره بعد از انتخابات سوم نوامبر دو سناریوی کابوس‌وار وجود دارد: یکی اینکه ترامپ برای جلوگیری از انتقال مشروع و قانونی قدرت در خیابان‌های آمریکا از ارتش استفاده کند و دیگری ایجاد بحران خارجی که ایران را نیز در برمی‌گرفت. این موضوع در آن زمان عمومی نشد، ولی میلی معتقد بود کشور به درگیری با ایران بسیار نزدیک شده بود. به گفته میلی این دوره خطرناک پس از انتخابات عمدتا به دلیل دروغ بزرگ هیتلری ترامپ بود که انتخابات از او دزدیده شده است؛ میلی می‌ترسید این همان لحظه رایشتاگ ترامپ باشد که مانند آنچه هیتلر در سال۱۹۳۳ انجام داد، بحرانی ایجاد کند، سپس کشور را از آن نجات دهد.

میلی از اواخر سال۲۰۲۰ برای جلوگیری از وقوع چنین نتیجه‌ای و به امید اینکه کشور را به‌سلامت به مراسم تحلیف بایدن برساند، به‌طور مداوم ساعت۸ صبح با مارک مدوز، رئیس ستاد کاخ‌سفید و مارک پمپئو، وزیر امورخارجه، جلسات تلفنی داشت. رئیس ستاد مشترک که یک ژنرال چهارستاره تنومند ارتش است و در سال ۲۰۱۹ به این پست گماشته شد، از این جلسات به‌منزله تماس تلفنی برای نشاندن هواپیمایی یاد می‌کند که هر دو موتور آن از کار افتاده است و در شرایط بحرانی قرار دارد: وظیفه ما این است که این هواپیما را به‌سلامت بنشانیم و انتقال قدرت بیستم ژانویه صلح‌آمیز انجام شود.  این تقابل عجیب میان عالی‌ترین مقام نظامی کشور و فرمانده کل قوا در سال ۲۰۲۰ شکل گرفت. میلی قبل از انتخابات طرحی برای مدیریت دوره خطرناک منتهی به مراسم تحلیف طرح‌ریزی و چهار هدف را مشخص کرد: اول، اطمینان از اینکه آمریکا بی‌دلیل به جنگی خارجی وارد نمی‌شود؛ دوم، اطمینان از اینکه سربازان آمریکایی با هدف نگه‌داشتن ترامپ در قدرت در خیابان‌های آمریکا بر ضد مردم آمریکا به کار گرفته نمی‌شوند؛ سوم، حفظ یکپارچگی ارتش و آخرین هدف، حفظ درستی و امانت خودش. او هنوز هم در گفت‌وگو با دیگران به این اهداف اشاره می‌کند.

با آشکار شدن بحران با ترامپ، بزرگ‌ترین ترس میلی درباره نپذیرفتن شکست از سوی رئیس‌جمهور به حقیقت پیوست، به‌طوری‌که میلی بارها به‌طور خصوصی با روسای مشترک دیدار کرد و به آنها گفت اطمینان حاصل کنند که هیچ فرمان غیرقانونی از سوی ترامپ صادر نمی‌شود و چنین فرمان‌هایی را بدون تماس گرفتن با او اجرا نکنند؛ انعکاس صدای آگاهانه‌ای از روزهای پایانی ریچارد نیکسون، زمانی که وزیر دفاع نیکسون، جیمز شلزینگر، به ارتش هشدار داد هیچ فرمانی را از کاخ‌سفید برای حمله هسته‌ای بدون چک‌کردن با او یا مشاور امنیت ملی، هنری کیسینجر، اجرا نکنند.

میلی طی جلسه‌ای با روسای مشترک در دفترش در پنتاگون، به نقل قول معروفی از بنجامین فرانکلین اشاره کرد و گفت همه‌شان باید با هم آویزان شوند. او همچنین برای اعضای نگران کنگره، نانسی پلوسی، سناتور مک کانل و ماموران دولت بایدن نیز این جمله را بیان کرد: ممکن است ترامپ اقدام به کودتا کند، ولی شکست خواهد خورد؛ چراکه او هرگز موفق نمی‌شود ارتش را با خود همراه کند. میلی به آنها گفت: ما به قانون آمریکا وفادار هستیم و قصد نداریم در سیاست دخالت کنیم.

این روایت از پشت‌صحنه‌های کشمکش‌های میان ترامپ و میلی در مورد ایران، از نزدیک به دوهزار مصاحبه با منابع مختلف آمده است که نویسنده مطلب به همراه همسرش با هدف نگارش کتابی در مورد ریاست‌جمهوری ترامپ به پیش برده‌اند و قرار است سال آینده به چاپ برسد. برخی از جزئیات دیگر که در این مطلب درباره فعالیت‌های میلی آمده است نیز در روزهای اخیر توسط نویسندگان دو کتاب جدید درباره ترامپ و سال۲۰۲۰، میشل بندر از وال‌استریت‌ژورنال و فیلیپ پاکر و کارل لیونیگ از واشنگتن‌پست، آشکار شده و به‌طور مستقل توسط نویسنده این مطلب تایید شده است. میلی به‌صورت عمومی این افشاگری‌ها را انجام نداده است.

در بیانیه‌ای که روز پنج‌شنبه و در واکنش به گزارش‌هایی که درباره کتاب راکر و لیونیگ به چاپ رسیده بود، ترامپ اعلام کرد که هرگز تهدید نکرده یا با کسی درباره کودتا در دولت صحبت نکرده است. او گفت: اگر قصد داشتم کودتا کنم ژنرال مارک میلی از آخرین کسانی بود که می‌خواستم این کار را انجام دهد. ترامپ گفت میلی را تنها به این خاطر برای این پست انتخاب کرده است که وزیر دفاع قبلی جیم ماتیس را عصبانی کند که به گفته خودش نمی‌توانسته او را تحمل کند: من اغلب برخلاف نصیحت افرادی که به آنها احترام نمی‌گذارم عمل می‌کنم. رئیس‌جمهور پیشین آمریکا همچنین اضافه کرد: میلی به این دلیل اجازه داده این حرف‌ها منتشر شود تا احترام چپ‌های رادیکال را جلب کند.

 میلی از تابستان۲۰۲۰ همواره در هشدار کامل قرار داشته. اول ماه ژوئن ترامپ از ژنرال به‌عنوان تکیه‌گاه در عکس میدان لافایت استفاده کرد: ترامپ پس از اینکه تظاهرات صلح‌آمیز «زندگی سیاهان اهمیت دارد» با خشونت جمع شد، دقایقی در مسیر پلازا قدم زد و وزیر دفاع مارک اسپر، گروهی از مشاوران او در کاخ‌سفید و میلی که لباس جنگی به تن داشت نیز او را همراهی کردند.

مارک میلی، ایرلندی کاتولیک از بوستون که از ستایش‌کنندگان قانون و سنت غیرسیاسی بودن ارتش است، آن عکس را لحظه تحول خود می‌داند، به‌طوری‌که بعدها آن را دقایقی کوتاه از قضاوت غلط نامید که برای همیشه او را آزار می‌دهد. او قصد داشت استعفا دهد ولی تصمیم گرفت توبه خود را عملی کند. میلی به نیروهایش گفت: من از داخل خواهم جنگید. او هفته‌های بعد برای شرکت در نمایش سیاسی که اصلا در شأن رهبر نیروهای مسلح آمریکا نبود، از مردم عذرخواهی کرد.

سوم ماه ژوئن در اتاق توجیهی پنتاگون، اسپر اعلام کرد که با وضع قانون شورش علیه معترضان مخالف بوده و تلاش کرده است غیرسیاسی باقی بماند. مدت کوتاهی پس از گفت‌وگوی اسپر با روزنامه، قرار بود او، میلی و فرانک مکنزی فرمانده سنتکام، در جلسه کاخ‌سفید در افغانستان شرکت کنند. میلی به همکارانش گفت که رئیس‌جمهور به اسپر پرخاش کرده است. ترامپ روزهای پس از شکست انتخابات ۲۰۲۰ اسپر را برکنار کرد.

میلی به دستیارانش گفت او نیز خود را برای اخراج شدن یا حتی محاکمه نظامی آماده کرده است. در جلسه دیگری بعد از سخنرانی میلی، ترامپ درحالی‌که پشت میز خود در دفتر بیضی نشسته بود، می‌خواست بداند که میلی چرا عذرخواهی کرده است؛ طبق روایتی که میلی بعدها آن را تکرار کرد، ترامپ گفت عذرخواهی نشانه ضعف است و همان‌طور که میلی بعدها برای همکارانش تعریف کرد، در جواب ترامپ گفت: نه از جایی که من می‌آیم. میلی گفت که باید تقاضای بخشش کند؛ زیرا سربازی در لباس نظامی بوده است که به وقایع سیاسی تعلق ندارد: انتظار ندارم که شما درک کنید، این آیین ماست، یک وظیفه است. ترامپ در بیانیه‌ای که روز پنج‌شنبه صادر کرد به عصبانیتش از عذرخواهی میلی اشاره کرد: در آن لحظه دیدم که او هیچ شجاعت و مهارتی ندارد، او مطمئنا شخصی نیست که بخواهم با او از کودتا حرف بزنم، من کودتاچی نیستم! نگرانی مداوم میلی این بود که ترامپ کشور را به سمت درگیری نظامی با ایران سوق دهد. او به این مساله به‌عنوان تهدیدی جدی نگاه می‌کرد که بخشی از آن به دلیل شرکت در جلسه‌ای با حضور رئیس‌جمهور در ماه‌های ابتدایی ۲۰۲۰ بود و در آن یکی از مشاوران ترامپ چشم‌انداز عملیات نظامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را در صورتی که ترامپ در انتخابات شکست بخورد، ترسیم می‌کرد. در جلسه دیگری که ترامپ در آن حضور نداشت نیز برخی از مشاوران سیاست خارجی او مجددا از عملیات نظامی علیه ایران پشتیبانی می‌کردند. میلی بعدها گفت زمانی که از آنها علت علاقه زیادشان به حمله به ایران را پرسیدم، معاون رئیس‌جمهور مایک پنس گفت به‌خاطر اینکه آنها شیطان هستند.

در ماه‌های پس از برگزاری انتخابات، درحالی‌که به‌نظر می‌رسید ترامپ برای ماندن در قدرت هر کاری انجام می‌دهد، موضوع ایران بارها در جلسات کاخ‌سفید با رئیس‌جمهور مطرح می‌شد و میلی مرتب با آن مخالفت می‌کرد. رئیس ستاد مشترک عقیده داشت که ترامپ خواهان جنگ نبود، ولی برای پاسخ‌دادن به فتنه‌انگیزی‌ها علیه منابع ایالات‌متحده در منطقه اصرار به حمله موشکی داشت. میلی نیز به‌عنوان مشاور ارشد نظامی رئیس‌جمهور نگران بود که ترامپ به درگیری تمام‌عیار دست بزند؛ درگیری‌ای که توجیه‌پذیر نباشد. ترامپ در حلقه مخالفان ایران محاصره شده بود و با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل روابط نزدیکی داشت که او نیز پس از روشن‌شدن شکست ترامپ در ریاست‌جمهوری او را به اقدام علیه ایران تشویق می‌کرد. میلی می‌گفت اگر این کار را انجام دهید وارد جنگ جهنمی تمام‌عیاری خواهید شد.

 منبع: بلومبرگ