خردادماه سال99 بود که خبر خوش نام‌نویسی برای کامیون‌های وارداتی سه ساله ساخت اروپایی منتشر شد، این در حالی بود که سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای برای ثبت‌نام این کامیون‌ها شرایط بسیار ویژه‌ای را تعیین کرده بود. به گزارش باشگاه خبرنگاران‌جوان، براساس این گزارش در این طرح نوسازی چهار گروه می‌توانستند در طرح خودرو‌های وارداتی سه ساله اروپایی ثبت‌نام کنند که عبارت است از؛ چهار گروه تولیدکنندگان داخلی ناوگان با سهمیه 1000 دستگاه برای هر یک، شرکت‌های حمل‌ونقل بزرگ‌مقیاس با مجوز واردات 100 دستگاه کامیون برای هر شرکت، شرکت‌های واردکننده دارای مجوز از وزارت «صمت» با سهمیه 10دستگاه برای هر شرکت و مالکان حقیقی و حقوقی کامیون‌های فرسوده واجد شرایط و متقاضی واردات که می‌توانستند در این طرح مشارکت کنند. بر این اساس خودرو‌هایی که در قالب این طرح وارد می‌شوند، حتماً باید خدمات پس از فروش آن‌ها در کشور مد نظر قرار گیرد و درخصوص منشأ ارز نیز تأییدیه بانک‌مرکزی الزامی‌است. اما به نظر می‌رسد بعد از گذشت 13 ماه، هنوز  اجرای این طرح به صورت کامل به مرحله اجرایی نرسیده است. پنج هزار دستگاه کامیون وارداتی سه ساله اروپایی تعداد تعداد دوهزار و 31 دستگاه ثبت سفارش شده که از این میان تعداد 200 دستگاه ترخیص شده است. البته ماجرای ترخیص کامیون‌های سه ساله اروپایی این روز‌ها باعث ایجاد اختلاف بین گمرک و وزارت راه‌وشهرسازی شده به طوری‌که محمد اسلامی؛ وزیر راه‌وشهرسازی درباره قانون واردات کامیون‌های دست‌دوم سه سال ساخت، چندی پیش اعلام کرد که امیدوار هستیم که دستگاه‌های مربوطه اجازه دهند ترخیص یک هزار و 500 کامیونی که یک سال است در گمرک هستند، بیش از این تأخیر نداشته باشد و مردم طبق اختیار قانونی که به قانون‌گذار اعطاء شده، بتوانند این کامیون‌ها را ترخیص و از آن‌ها استفاده کنند.

کامیون‌های دست‌دوم اروپایی بدون ثبت سفارش وارد کشور شدند

این در حالی است که مهرداد جمال‌ارونقی؛ معاون فنی گمرک، با یادآوری اینکه یک‌سری شرایط مربوط به واردکنندگان را وزارت راه‌وشهرسازی از طریق وزارت صمت به گمرک ابلاغ کرده است، گفت: در تاریخ 15مهرماه 1399 مجدداً صورت جلساتی به گمرک ابلاغ شده و کامیون‌هایی تحت ردیف تعرفه‌های مشخص از محل مصوبه مجوز ورود گرفتند و گمرک موظف است همه موارد را چک و کنترل کند و شرایط ترخیص کالا را فراهم کند. ارونقی؛ گفت: این در حالی بود که در تاریخ 24 آبان 99 مجدداً اشاره شده که صرفاً واردات کِشنده تحت تعرفه مشخص و کامیون‌های 10 تن به بالاتر به استناد بند یک تعاریف فلان قابلیت ترخیص را خواهد داشت که این بخشنامه به گمرک ابلاغ شده و ما موظف به اجرای آن هستیم. 16آذرماه سال 99 بخشنامه دیگری از طریق سازمان راهداری به گمرک ابلاغ شده که ترخیص کامیون‌های وارداتی پس از اخذ ثبت سفارش تا اسقاط کردن حداقل یک دستگاه کامیون فرسوده با تأییدیه مکتوب سازمان مذکور مبنی بر اسقاط کامیون توسط واردکننده صورت بگیرد و گمرک باید کنترل‌های لازم را در این باره انجام دهد. او اضافه کرد:‌ در تاریخ دوم دی‌ماه سال گذشته سازمان حفاظت محیط‌زیست با مدیر نوسازی و برنامه‌ریزی ناوگان حمل‌ونقل عمومی‌جاده‌ای مکاتبه‌ای انجام داد و اعلام کرد که ترخیص کامیون‌ها از گمرک منوط به بازرسی فیزیکی و صدور تأییدیه زیست‌محیطی از جانب این سازمان است و ضروری است پس از انجام ثبت سفارش و قبل از ترخیص خودرو‌ها استعلام مربوطه از سازمان محیط‌زیست انجام شود. این مقام مسؤول با بیان اینکه براساس این بخشنامه مجوز صادره تنها به منزله مجوز ثبت سفارش خودرو بوده و بابت ترخیص کامیون‌ها هم باید مجوز ثانویه از محیط‌زیست اخذ شود، اظهار کرد: در تاریخ سوم اسفند 99 مجددا بخشنامه دیگری ابلاغ شده که شرط ترخیص کامیون‌های وارداتی از محل ثبت سفارش صرفاً با سال ساخت 2017 میلادی استعلام و اخذ نظر از سازمان محیط‌زیست الزامی‌است. لزوم تأیید منشأ ارز قبل از ترخیص کامیون‌های مورد نیاز مورد تأکید است که کنترل این موضوع هم به گمرک جمهوری اسلامی‌ایران تفویض شده است. او با یادآوری اینکه 10 اسفند 99 آخرین بخشنامه درباره کامیون‌های دست‌دوم اروپایی به گمرک ابلاغ شد، تصریح کرد: در این بخشنامه اعلام شده که واردات کامیون‌های دست‌دوم منوط به وجود خدمات پس از فروش در کشور است. همچنین تأکید شده که کامیون‌ها با نشان تجاری کشور‌های اروپایی، ژاپن و کره‌جنوبی مجوز واردات دارند. معاون فنی و امور گمرکی گمرک، در ادامه با اشاره به اینکه تمامی‌این موارد از سوی وزارت راه‌وشهرسازی به گمرک تکلیف شده است، گفت: قبل از ترخیص کالا باید این موارد مورد بررسی قرار بگیرند. ارونقی؛ با بیان اینکه بدوا درخصوص ثبت سفارش کامیون‌ها وزارت صمت اقدام می‌کرد و پیش‌نویسی از سوی گمرک تدوین و در اختیار وزیر راه‌وشهرسازی قرار می‌گرفت، اضافه کرد: بر این اساس قرار شد تمامی‌فرآیند ابتدا تا انتهای واردات کامیون به وزارت راه‌وشهرسازی تفویض شود که مورد موافقت رئیس‌جمهور قرار گرفت و کلا فرآیند مذکور به این وزارتخانه تفویض شده است. او با اشاره به اینکه درباره واردات کامیون تقریباً هر ماه یک بخشنامه داشته‌ایم، افزود: در این بخشنامه‌ها تأکید شده که گمرک بررسی‌های لازم را انجام دهد. در ارزیابی فیزیکی کامیون‌ها توسط گمرک یک روزه انجام می‌شود، اما اگر فرض کنیم سه روز زمان می‌برد و ارزش‌گذاری کامیون‌ها هم طی یک فرآیند انجام می‌شود، این کار مستلزم ارائه فهرست قیمت از مبدأ است؛ در این رابطه به دلیل تحریم‌ها گمرک با استفاده از سوابق ارزش کالا را تعیین کرده است. تمامی‌نامه‌هایی که درباره ارزش کامیون‌ها به گمرک واصل شده ظرف کمتر از یک هفته پاسخ داده شده است. این مقام مسؤول تأکید کرد:‌ بنابراین کل فرآیند ارزیابی و تشریفات گمرکی حداکثر یک هفته انجام می‌شود و مجوز سایر سازمان‌هاست که ترخیص کامیون‌ها را تسریع می‌کند. بنده صراحتاً می‌گویم اگر وزارت راه‌وشهرسازی با توجه به اختیاراتی که دارد بدون اخذ مجوز‌های قانونی، مجوز ترخیص کامیون‌ها را بدهد، گمرک تمام کامیون‌ها را ظرف حداکثر 48 ساعت ترخیص می‌کند و در اختیار وزارت راه‌وشهرسازی قرار می‌دهد. معاون فنی و امور گمرکی گمرک، با بیان اینکه هیچ سازمانی در بحث واردات کامیون‌های دست‌دوم به اندازه گمرک با وزارت راه‌وشهرسازی همکاری نکرده است، اظهار کرد: هیچ سازمانی پیش‌نویس مصوبه‌ای که اختیار برای وزارت راه بگیرد که تعیین‌تکلیف‌کننده ثبت سفارش کالا باشد را به دولت ارائه نداده و فقط گمرک بوده که به دلیل عدم رسوب کالا این کار را انجام داده است. ارونقی؛ با اشاره به اینکه گفته می‌شود کالا در گمرک مانده است، اضافه کرد:‌ هنوز کالایی به گمرک اظهار نشده است. کالا در انبار مناطق ویژه، مناطق آزاد یا انبار تحویل گیرنده است، متأسفانه عوام گمرک را مقصر می‌دانند و می‌گویند کالای ما در گمرک مانده است. به نظر می‌رسد تلقی وزیر راه‌وشهرسازی این است که کالا چه به گمرک اظهار شده باشد، چه نشده باشد منظور این بوده که سازمان‌های دیگر در این فرآیند تأثیرگذار بوده‌اند. در غیر این صورت باید به صراحت اعلام کند که گمرک مقصر است. در این صورت نیز باید پرسیده شود که گمرک چه مسؤولیتی برعهده داشته که آن را انجام نداده یا چه کارشکنی در رابطه با واردات کامیون‌های دست‌دوم، مرتکب شده است. او ادامه داد:‌ مورد دیگر ورود این کامیون‌هاست که عمدتاً از مرز بازرگان صورت گرفته است. علی‌رغم اینکه گمرک طبق مصوبه صریح هیأت وزیران نمی‌تواند اجازه ادامه مسیر این کامیون‌ها را بدون ثبت سفارش بدهد، اما پیشنهاد به وزارت صمت داده به دلیل رسوب کامیون‌ها در مرز‌های غربی کشور اجازه داده شود تا کامیون‌ها بدون ثبت سفارش ادامه مسیر بدهند و به گمرکات داخلی برسند و آنجا دپو شوند و صاحبان کالا تشریفات قانونی را انجام دهند. این پیشنهاد مورد موافقت وزارت صمت قرار گرفته و اکثر کامیون‌ها بدون ثبت سفارش وارد گمرکات شده‌اند. این مقام مسؤول، یادآور شد: اگر گمرک این کار را انجام نمی‌داد تمامی‌1500 کامیون باید آن سمت مرز کشور می‌ماند و مشمول هزینه‌های مربوط به دِمُراژ می‌شدند. اجازه ندادیم این هزینه‌ها به صاحبان کالا تحمیل شود. اگر کامیون در آن طرف مرز می‌ماند سه سال ساخت خود را از دست می‌داد و طبق قانون، گمرک نمی‌توانست مجوز واردات آن‌ها را صادر کند.

وزیر راه‌وشهرسازی: صحبت‌های معاون فنی گمرک را قبول ندارم/ کار غیراخلاقی انجام داد

اما محمد اسلامی؛ وزیر راه‌وشهرسازی، درباره همین اظهار نظر معاون فنی گمرک روز گذشته با صراحت اعلام کرد: اینکه نامه من را نخوانید و فقط امضای من را در برنامه زنده نشان دهید، عملاً غیراخلاقی است، ضمن اینکه این موضوع در سطح وزیر است و من باید پاسخ وزیر اقتصاد را بدهم. او افزود: طبق بند3 ماده30 قانون احکام دائمی‌واردات کامیون‌های با عمر سه سال با مشخصات وزارت راه‌وشهرسازی در ازای اسقاط کامیون است. وزیر راه‌وشهرسازی، تأکید کرد: باید 55 هزار دستگاه کامیون با عمر بالای 40 سال از مدار فعالیت خارج شوند. اسلامی؛ با بیان اینکه دو طرح نوسازی ناوگان طبق ضوابط داریم که مردم هم ثبت‌نام کرده‌اند و کسی که بخواهد قوانین را ملاک قرار ندهد کار درستی نکرده است، گفت: تاکنون 200 دستگاه کامیون خارجی ترخیص و پلاک شده است. براساس این گزارش به نظر می‌رسد، قرار نیست تکلیف کامیون‌های کارکرده اروپایی وارداتی به این زودی‌ها مشخص شود، گویا برای بعضی از مسؤولان اصلاً مهم نیست این فرایند طولانی شود، چرا که در نظر نمی‌گیرند که هر چه اجرای این روند به طول انجامد از یک طرف هزینه تمام شده آن هم افزایش می‌یابد و راننده در خرید آن ناتوان‌تر خواهد شد، از طرف دیگر هم این کامیون‌ها و لوازم آن‌ها در طول این دو سال کیفیت و کار آیی خود را از داده یا خواهند داد، رنگ و لوازم و قطعات لاستیکی آن‌ها فرسوده و در حال پوسیدن است، لاستیک زیر چرخ آن‌ها نیز تاریخ مصرفی دارد که به احتمال زیاد به پایان رسیده است، لاستیکی که ارتباط مستقیمی‌با ایمنی و سلامت تردد ناوگان عبوری در جاده‌ها دارد.

دستگاه‌ها برای واردات کامیون‌های 3 ساله هیچ همکاری و هماهنگی با یکدیگر ندارند

در همین رابطه خان بلوکی؛ مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی کامیون‌داران حمل کالای اساسی در کشور با بیان اینکه متأسفانه برای واردات این کامیون‌های سه ساله اروپایی هیچ دستگاهی هماهنگی لازم را ندارد، گفت: وزارت راه‌وشهرسازی برای واردات این کامیون‌ها یک دستوری می‌دهد، سازمان استاندارد اعلام می‌کند باید قبل از ثبت سفارش این کامیون‌ها من بررسی کنم، گمرک هم دستور دیگری می‌دهد، بانک‌مرکزی اعلام می‌کند باید در ابتدا ثبت سفارش صورت گیرد، بعد من ارز را پرداخت کنم بنابراین در بحث کامیون‌های وارداتی هر دستگاهی یک موضوعی را مطرح می‌کند. او با بیان اینکه مقرر شده بود پنج هزار دستگاه کامیون وارداتی سه ساله اروپایی وارد کشور شوند، افزود: طبق مصوبه 1800 تا دو هزار کامیون اروپایی وارد شده، اما هنوز سه هزار کامیون وارد نشده است. خان‌بلوکی؛ توضیح داد: باید در بحث این کامیون‌ها دولت مصوبه جدیدی ارائه دهد تا مشکلات موجود در این حوزه رفع شود؛ چراکه دولت اعلام کرده بود ارز خرید این کامیون‌ها باید منشأ خارجی داشته باشد، اما به نظر می‌رسد که برخی از این ارز‌ها از داخل ارائه شده که همین باعث برخی از مشکلات در واردات شده است. مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی کامیون‌داران حمل کالای اساسی در کشور، با اشاره به اینکه یکی از اصلی‌ترین مشکلات در واردات این کامیون‌ها آن است که یک قانون درست و برنامه‌ریزی شده برای واردات نداریم، اظهار کرد: طبق قانون باید برای واردات هر کامیون 45 هزار تنی یک کامیون هم تناژ آن اسقاط شود که در همین خصوص اعلام شده سه هزار تن به رانندگان تخفیف داده می‌شود؛ بنابراین باید یک کامیون 41 هزار تنی اسقاط شود، اما سؤال اینجا است که ما در بین کامیون‌ها 41 هزار تنی نداریم! خان‌بلوکی؛ تصریح کرد: باید تمامی‌دستگاه‌ها برای واردات این کامیون‌ها همکاری لازم را انجام دهند تا بتوان آن‌ها را به مرحله اجرایی برسانیم.

گمرک طبق ضوابط قانونی کار خود را انجام می‌دهد

از سوی دیگر احمد کریمی؛ دبیر انجمن صنفی کامیون‌داران، بیان کرد: در بحث کامیون‌های وارداتی، گمرک برای ترخیص این کامیون‌ها طبق قانون و طبق ضوابط برخورد می‌کند و تاکنون هم مشکلی در این بخش از سوی گمرک ایجاد نشده است. کریمی؛ توضیح داد: تاکنون بیش از 200 دستگاه کامیون وارداتی سه ساله اروپایی از گمرک ترخیص و پلاک‌گذاری شده است. از سوی دیگر، تعداد زیادی از این کامیون‌ها به صورت بلاصاحب در مبادی ورودی مرز‌ها و گمرکات در بدترین شرایط ممکن در هوای آزاد، زیر آفتاب، برف و باران و بعضاً بدون نظارت کافی رها شده‌اند، شنیده‌ها حکایت از آن دارد که بعضاً لوازمی‌هم از آن‌ها باز و به سرقت رفته و می‌رود. با توجه به شرایط کشور ایده و طرح واردات کامیون‌های کارکرده اروپایی فی‌نفسه طرح بسیار خوبی بوده است و باید ادامه داشته باشد، البته اگر کامیون نو وارد کشور شود بهتر است، ولی سیاست واردات و اجرایی کردن آن به این شکل و با این افراد غلط بوده و در نهایت هم نتیجه مطلوبی عاید کشور نخواهد شد، سیاستی که خریدار و مصرف‌کننده واقعی یعنی راننده را نادیده گرفته و به بهانه‌های مختلف آن‌ها را از بهره‌مندی از این طرح محروم کرده است. گویا بعضی از مسؤولان نمی‌دانند با این سیاست فقط باب دلالی را برای عده‌ای خاص باز کرده‌اند و راه‌حلی برای رفع مشکلات حمل‌ونقل از طریق واردات این ناوگان در اختیار گروه‌های خاص گذاشته‌اند که هیچ دغدغه و ارتباطی با حمل‌ونقل ندارند مگر در رابطه با دریافت سود تضمینی از رکن اصلی حمل‌ونقل یعنی راننده‌ها!