یاسر مختاری
بازگشایی مدارس همچنان یکی از دغدغه‌های مسئولان کشور و والدین دانش‌آموزان است. در روزهایی که معاون آموزش و پرورش از افزایش دانش‌آموزانی خبر می‌دهد که به دلیل کرونا و تعطیلات ناشی از آن از مدرسه جامانده‌اند، وزیر آموزش و پرورش نیز تاکید می‌کند که امسال دانش‌آموزان و معلمان را به مدرسه می‌کشاند. این در حالیست که پیک پنجم کرونا در کشور شعله شده و روز به روز در حال گسترش به تمامی کشور است و آینده‌ای نیز برای پایان آن نمی‌توان متصور شد.
عزم جزم آموزش و پرورش
به گزارش سپید، وزارت آموزش و پرورش عزم خود را برای بازگشایی مدارس جزم کرده است. محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش می‌گوید: «سال تحصیلی سختی را پشت سر گذاشته‌ایم و درحال آماده شدن برای ورود به یک سال تحصیلی کاملا متفاوت هستیم. معلمان بعد از ماه‌ها ارتباط متفاوتی با دانش آموزان دارند. دانش آموزان را نیز بعد از ماه‌ها دوری از مدرسه می‌خواهیم دوباره مهرماه به مدرسه بیاوریم.»
شرایط مدارس
در همین راستا محسن بیگی مدیرکل تربیت بدنی و سلامت این وزارت‌خانه نیز نحوه بازگشایی مدراس را تشریح کرده و گفت: «نمی‌توانیم به طور دائمی مدارس را تعطیل کنیم. بازگشایی مدارس از مهر ماه ۱۴۰۰ در دستورکار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته است. ستاد ملی کرونا واکسیناسیون معلمان را به مرداد ماه موکول کرده است.»
وی افزود: «تا پایان مرداد ماه باید تمام معلم‌ها و دست‌اندرکاران مدارس (راننده سرویس و غیره) واکسن کرونا دریافت کنند. در حال حاضر وزارت آموزش و پرورش در تعامل با وزارت بهداشت،‌ داده‌های واکسیناسیون را بررسی و احصا می‌کند.»
بیگی با اشاره به این که حدود ۱۰۰ هزار راننده‌ سرویس در ایران مشغول به کار هستند، یادآور شد: «معلم‌های مدارس دولتی و غیرانتفاعی تا به امروز حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر برآورد شده‌اند.»
مدیرکل تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش در خصوص شیوه بازگشایی مدارس، تصریح کرد: «ممکن است در سال تحصیلی جدید بنابر شرایط شیوع ویروس کرونا یک کلاس یا یک مدرسه به طور موقت غیر حضوری شود. برخی از درس‌های مدرسه نیز در سال تحصیلی جدید به طور مطالعه‌ آزاد به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. همچنین بسیاری از فعالیت‌های جانبی داخل مدرسه که احتمال برخورد فیزیکی نزدیک را فراهم می‌کنند، در سال تحصیلی جدید لغو می‌شوند.»
وی تاکید کرد: «تجربه‌ آموزش و پرورش در برگزاری امتحانات سال گذشته نشان داد که بخش عمده‌ای از نگرانی‌های مرتبط با شیوع ویروس کرونا قابل مدیریت است.»
مدیرکل تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش با اشاره به این که مردم به اندازه‌ کافی از خطرات کرونا آگاه هستند، اظهار کرد: «وزارت آموزش و پرورش سعی دارد با تدوین طرح «نظام مراقبت مبتنی بر مدرسه» مدارس مختلف با جمعیت‌های گوناگون را در سال تحصیلی جدید مدیریت کند. همچنین بر اساس دستور وزیر آموزش و پرورش به سازمان نوسازی مدارس، بسیاری از مدارس در حوزه بهداشت محیط و ساختارهای فیزیکی تا ابتدای مهرماه مورد اصلاح قرار می‌گیرند.»
واکسن دانش‌آموزان
علی‌رغم این تدابیر همچنان نگرانی‌های بسیاری برای حضور دانش‌آموزان در مدارس وجود دارد. چرا که هنوز واکسنی برای کودکان وجود ندارد. اگرچه برخی از کشورها اعلام کرده‌اند که در حال تست واکسن بر روی دانش‌آموزان برای حضور امن آنان در مدارس هستند.
در این راستا هفته‌های قبل شرکت گامالیا در روسیه اعلام کرد که واکسنی را به شکل قطره بینی برای افراد 8 تا 17 ساله می‌سازد. شرکت چینی سینوواک نیز واکسیناسیون کودکان 3 ساله به بالا را در دستور کار خود قرار داده است.‌
مسئولان بهداشتی چین هفته گذشته با تزریق واکسن «سینوواک» به کودکان 3 تا ۱۷ ساله موافقت کردند. هرچند هنوز زمان آغاز تزریق واکسن بیماری «کووید ۱۹» به کودکان چینی اعلام نشده است اما انتظار می‌رود که 10 میلیون کودک در این کشور در برابر این بیماری همه‌گیر واکسینه شوند. امارات متحده عربی نیز به عنوان اولین کشور در خاورمیانه کار واکسینه کردن کودکان در برابر ویروس کرونا را آغاز کرده است. واکسینه کردن کودکان تحت نظارت وزارت بهداشت و پیشگیری امارات صورت می‌گیرد و طی آن، کودکان ۳ تا ۱۷ سال واکسینه می‌شوند. تاکنون ۶۷۴ کودک اماراتی واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و این کار با رضایت کامل والدین آن‌ها انجام می‌شود. قرار است در مرحله اول ۹۰۰ کودک اماراتی واکسن کرونا بزنند. این در حالیست که آمار ابتلای کودکان به بیماری کووید ۱۹ در جریان همه‌گیری ویروس کرونا کمتر از بزرگسالان بوده است. علاوه بر این کودکان مبتلا، اغلب علائم خفیف‌تری نسبت به بزرگسالان دارند. با این حال بسیاری از کارشناسان بر این باورند که واکسیناسیون کودکان در برابر کووید ۱۹ برای قطع چرخه انتقال ویروس کرونا در میان انسان‌ها ضروری است. در همین راستا آمریکا، کانادا، سنگاپور و هنگ کنگ با تزریق واکسن فایزر به نوجوانان ۱۲ سال به بالا موافقت کرده‌اند. تایلند هم از تزریق واکسن سینوواک برای کودکان استقبال کرده و احتمال دارد که این کشور هم کودکان را در نوبت واکسیناسیون قرار دهد.
با این حال واکسیناسیون کودکان در چین و دیگر کشورهای جهان با دو چالش اصلی روبرو است. یکی از این چالش‌ها نگرانی‌های مرتبط با واکسیناسیون در برابر کووید ۱۹ است. در حالی که بخش قابل توجهی از بزرگسالان در بسیاری از کشورها هنوز به تزریق واکسن کووید ۱۹ تن نداده‌اند احتمالا تعداد زیادی از والدین نیز در این زمینه رویکردی محتاطانه خواهند داشت.
از سوی دیگر استفاده از اغلب واکسن‌های موجود هنوز برای کودکان و نوجوانان مورد تائید قرار نگرفته است. مجوز استفاده از واکسن‌ها برای بزرگسالان و کودکان اغلب به طور جداگانه صادر می‌شود زیرا واکنش سیستم ایمنی در بدن کودکان با بزرگسالان متفاوت است. تولید‌کنندگان واکسن‌های ایرانی واکسیناسیون نیز قرار است واکسیناسیون کودکان را در برنامه‌های مطالعاتی خود قرار دهند.
محمد‌رضا صالحی مدیر کارآزمایی بالینی واکسن کووایران برکت در این رابطه اظهار کرد: «با توجه به این که نتایج اولیه نشان دهنده امن بودن واکسن است، تصمیم‌ گرفتیم که سن ۱۲ تا ۱۸ سال را در مطالعه شرکت قرار دهیم. نه این که این گروه مورد واکسیناسیون عمومی قرار بگیرند.»وی افزود: «اگر در آن مطالعه به این نتیجه برسیم که واکسن برای این گروه سنی بی‌ضرر است، با وزارت بهداشت مکاتبات لازم برای این کار را انجام می‌دهیم. در حال حاضر واکسیناسیون براساس همان اولویت‌بندی وزارت بهداشت انجام می‌شود.»
هفته گذشته کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو نیز از آزمایش واکسن پاستوکووک (واکسن مشترک ایرانی و کوبایی) بر روی اولین دانش آموزش خبر داد.
نگرانی جامعه پزشکی
تمامی اینها در حالیست که کارشناسان نظام سلامت نسبت به بازگشایی بدون برنامه مدارس ابراز نگرانی می‌کنند.
حسین کرمانپور، معاون روابط عمومی و بین‌الملل سازمان نظام پزشکی در این راستا به سپید، گفت: «بازگشایی مدارس در این شرایط یک کار اشتباه است. در دوره پیک کرونا هر گشایشی خطا است اما در دوره مدیریت آن هر گشایشی باید با برنامه باشد. در غیر این صورت مشکلات بسیاری برای کشور به وجود می‌آید. برای مدارس نیز باید برنامه‌ریزی لازم صورت بگیرد اگر پیک در اوج باشد نباید بازگشایی‌ها انجام شوند و اگر بیماری در حال مدیریت بود، آنگاه به فکر بازگشایی آن با برنامه‌ریزی مناسب باشیم.»
حمید سوری رئیس کمیته اپیدمیولوژی کشوری کووید19 نیز در این راستا به سپید گفت: «‌بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها در جایی مانند تهران که مرکز تردد کشوری تمام کشور است، ممکن است بر روی ایاب و ذهاب تاثیر بگذارد لذا شرایط بیماری حادتر شود.» وی افزود: «باید از هم اکنون برای سه ماه دیگر که دانشگاه‌ها و مدارس بازگشایی می‌شوند، برنامه‌ریزی کنیم. اینکه تنها با واکسیناسیون می‌توان از گسترش اپیدمی جلوگیری کرد تفکر درستی نیست. باید مجموعه‌ای از اقدامات را در نظر گرفت، چیزی حدود 15 میلیون خانواده درگیر بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها هستند که شانس ابتلا به بیماری را بالا می‌برد. لذا توصیه من این است که از هم اکنون تمهیداتی در ساختار محیط آموزشی و خوابگاه‌ها فراهم کنند تا بار ناشی از این تغییر را به حداقل برسانند. در حال حاضر شواهدی برای اجرای این تمهیدات نمی‌بینم و امیدوارم آن را به دقیقه آخر موکول نکنیم تا هزینه تاخیر آن را بپردازیم.»
پیش از آن هم علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به نگرانی‌های خود در این مورد خواستار ارائه یک بسته سلامت برای موضوع بازگشایی مدارس شده بود.
علی‌رغم این نگرانی‌ها وزارت آموزش اقدام به نوبت‌گیری سنجش سلامت 360 هزار نوآموز در بدو ورود به دبستان کرده است تا آنها را برای ورود به مدرسه در مهرماه امسال آماده کند. در این شرایط که تقریبا ورود کشور به پیک پنجم کرونا قطعی شده است باید پرسید که آیا تا اول مهرماه که قرار است مدارس بازگشایی شوند این پیک فروخواهد نشست یا اینکه در آن زمان همچنان پیک پنجم در نقطه اوج خود قرار خواهد گرفت؟
تجربه پیک‌های قبلی کرونا نشان داده است که هر پیک دست کم دو ماه یا بیشتر طول می‌کشد و به گفته برخی از کارشناسان اواخر تیرماه تمامی کشور درگیر پیک پنجم خواهد بود بنابراین احتمال دارد که دامنه زمانی این پیک تا اول مهرماه طول بکشد که این موضوع در شرایط بازگشایی مدارس و حتی دانشگاه‌ها می‌تواند نگران کننده باشد.