بازار؛ گروه استان‌ها: بارندگی شدید سال‌های گذشته در گلستان نوید این را می‌داد که سال‌های پرباران‌تری پیش رو است و برخی مسئولان و نمایندگان هم با استناد به آمار این بارندگی‌ها خواستار آزادسازی کشت محصولات پرآبی مثل شالی در استان شدند.
اما اکنون در حالی که روزهای آخر بهار را سپری می‌کنیم هشدارهای مسئولان و کارشناسان تاکید دارد، گلستان دومین سال خشک را طی ۴۵ سال اخیر پشت سر می‌گذارد.
موضوعی که تاثیرات آن همان ابتدای خرداد ماه در مصرف آب شرب و بخش کشاورزی نمایان شد و تابستان آغاز نشده، شاهد قطعی مکرر آب و خسارت به بخش کشاورزی هستیم.
در رابطه آخرین وضعیت بارندگی گلستان با مدیرکل هواشناسی گلستان گفتگو کردیم و وی با تاکید بر این که در ۶ ماهه ابتدای سال زراعی جاری خشکسالی بسیار شدید تا متوسط در استان گلستان حاکم است، اظهار کرد: از ابتدای سال زراعی تاکنون میانگین بارش استان ۱۹۶. ۹ میلی متر بود که نسبت به متوسط دوره آماری ۳۹ درصد (معادل ۱۲۷ میلی متر) و در مقایسه با سال گذشته ۳۲ درصد (معادل ۹۲ میلی متر) کاهش داشته است.
کاهش بارندگی و افزایش دما در گلستان
نوربخش داداشی با بیان این که بیشترین کاهش بارش در شهرستان‌های غربی و ساحلی استان رخ داده، افزود: مجموع بارش در این شهرستان‌ها از ابتدای سال زراعی تاکنون ۵۵ درصد نسبت به متوسط دوره آماری کاهش را نشان می‌دهد.
مدیرکل هواشناسی گلستان بیان کرد: در ماه‌های آبان و بهمن خشکسالی بسیار شدید در استان اتفاق افتاده و در بقیه ماه‌ها خشکسالی خفیف تا خشکسالی متوسط در استان حاکم بوده بنابراین اثرات منفی این رویداد بر منابع آب و کشاورزی استان هم اکنون خود را نمایان کرده است.
داداشی از افزایش دمای هوا در بهار به نسبت سال گذشته خبرداد و گفت: در زمستان هم شاهد کاهش بارندگی بودیم و باران بهاری هم نتوانست این کاهش را جبران کند.
یکی از ملموسترین آثار کم آبی سال جاری قطعی آب شرب مردم در نقاط مختلف استان و اعلام جدول زمان‌بندی برای قطع آب در شهرهایی مثل گرگان است. این مساله در حالی رخ داده که به گفته مسئولان ذی ربط تابستان سختتری پیش روی مردم استان است.
منابع لازم برای تامین آب شرب گلستان فراهم نیست
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گلستان در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: گلستان از هیچ سدی برای تامین آب شرب بهره‌مند نیست و از سوی دیگر استانی است که پایه آن کشاورزی است.
بهزاد هرمزی با بیان این که حدود ۹۰ درصد از آب در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود، گفت: تقریبا یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون مترمکعب منابع آب زیرزمینی ماست و همین مقدار هم منابع آب تجدید پذیر داریم که از بخش آب‌های جاری و تجدیدپذیر هیچ بهره‌ای در بخش شرب نبرده‌ایم.
وی بیان کرد: از آب‌های زیرزمینی حدود ۳۵ هزار حلقه چاه حفر شده و از این تعداد فقط ۶۰۰ عدد برای آب شرب است و عملا منابع کافی را در تامین آب شرب نداریم.
هرمزی با بیان این که سال جاری بحران خشکسالی داریم، افزود: امسال کاهش باران داشتیم و کشاورزان هم در شرایط کم آبی چاه‌های خود را روشن کرده اند.
وی از وجود بیش از ۱۱ هزار چاه غیر مجاز در استان خبرداد و گفت: این موارد باعث شده دبی آب شرب به حداقل ممکن برسد و مخازن ما خالی شود.
۷۴ روستای گلستان با تانکر آبرسانی می شود که ۱۵۰ روستا در تابستان به دلیل مصرف بخش کشاورزی و دام داری به این عدد اضافه می شود
مدیرعامل آب و فاضلاب گلستان با بیان این که حل بحران آب را باید در بخش کشاورزی جست و جو کرد، افزود: با این حال در بخش فرهنگی برای کاهش سرانه مصرف آب و بهبود زیرساخت‌ها تلاش‌های بسیاری شده با این حال سهم هشت درصدی این بخش حتی اگر به مصرف صفر هم برسد بازهم در کل موضوع تاثیر چندانی ندارد.
وی همچنین از وجود ۷۴ روستای فاقد آب شرب در استان خبرداد و گفت: این روستاها با تانکر آب رسانی می شوند اما در تابستان به دلیل افزایش مصرف روستاها که عموما در بخش کشاورزی و دامداری است ۱۵۰ روستا به این تعداد اضافه می شود.
براساس آمارهای اعلام شده از سوی آبفا گلستان بخش عمده مصرف آب گلستان در بخش کشاورزی است و به عبارت دقیقتر حدود ۸۹ درصد در بخش کشاورزی، حدود هشت درصد در بخش شهری و روستایی و حدود سه درصد هم در بخش صنعتی و شیلات مصرف می‌شود.
خشکسالی به کشاورزی خسارت زد
اقتصاد استان برپایه کشاورزی است اما این بخش با اقلیم استان سازگار نیست. مصرف آب در بخش کشاورزی در حالی است که کشت شالی در آن علی رغم ممنوعیت انجام می‌شود و چاه‌های غیرمجاز بسیاری هم در حال تخلیه آب‌های زیرزمینی هستند.
با این حال نوروزی، دبیر مجمع نمایندگان گلستان با تاکید بر لزوم کشت شالی در گلستان خواستار رفع ممنوعیت کشت این محصول شده بود. موضوعی که حالا برای کشاورزان هم دردسر ایجاد کرده و خسارت‌های زیادی به آنان‌زده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان در نشستی که با رسانه‌ها داشت با اشاره به کاهش ۳۶ درصدی بارندگی در استان که باعث کاهش آبدهی رودخانه‌ها و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی شده است، به کشاورزان توصیه کرده بود برای پایدار بودن کشاورزی در استان کشت محصولات پر آب طلب مانند شالی را کاهش دهند.
به گفته مختار مهاجر با توجه به شرایط خشکسالی در پاییز و سرمای شدید در زمستان به محصولات کشاورزی آسیب وارد شده است.
یک سوم سطح زیر کشت کشاورزی گلستان به دلیل خشکسالی برداشت نشد و با چالش تامین گندم رو به رو هستیم
استاندار گلستان هم در همین رابطه گفته بود که از ۵۲۰ هزار هکتار سطح زیر کشت گندم، جو، کلزا، ذرت و چغندرقند یک سوم به دلیل خشکسالی برداشت نشده اند که به واسطه وزارت خانه‌های جهادکشاورزی و کشور، از هیات دولت تلاش می‌کنیم خسارات وارده جبران شود.
به گفته هادی حق‌شناس، با توجه به کاهشی بودن برداشت محصولات کشاورزی کارخانجات آرد با مشکل مواجه خواهد شد که تلاش می‌کنیم از طریق وزارت صمت امکان واردات گندم و رفع مشکل کارخانه‌های آرد را فراهم کنیم.
گلستان خود را با کم‌آبی سازگار کند
مدیرعامل شرکت آب منطقه گلستان درباره بحران کم آبی به خبرنگار بازار گفت: استان گلستان در مجموع استان کم بارانی است و باید در بخش کشاورزی و بقیه بخش‌ها سازگاری با کم آبی پیدا کند.
سید محسن حسینی با بیان این که سطح آب زیرزمینی گلستان حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب کاهش داشته است، افزود: حدود ۳۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی دارای چاه ما امسال فاقد آب هستند.
وی خواستار ممنوعیت کشت محصولات پرآب مثل شالی و آتش زدن بقایای کشاورزی شد و گفت: دو سال ترسالی موجب شد کشاورزان استان به صورت بی‌رویه به کشت برنج بپردازند وهمین موضوع به چالش آب در استان دامن زد.
حسینی داشتن الگوی کشت مناسب با اقلیم استان و شرایط حاضر را برای کشاورزان ضروری دانست و بیان کرد: از سد بوستان تا دریا، حدود ۴۰ هزار هکتار اراضی در شبکه‌های سدها و حاشیه رودخانه‌ها داریم که سالیانه با آب این سدها آبیاری می‌شود، اما امسال به دلیل خشکسالی تنها حدود ۲۰ هزار هکتار آبیاری انجام شد.
وی ممنوعیت کشت شالی با آب چاه را خواستار شد و ادامه داد: درکارگروه سازگاری با کم آبی استان استان که ریاستش با استانداری و دبیری آب منطقه‌ای است، مصوب شد با توجه به اینکه در سال آبی جاری با معظل خشکسالی رو به رو هستیم، کشت شالی و سایر محصولات پر آب طلب به شکل غرقابی ممنوع است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای گلستان افزود: کشت برنج به صورت غرقابی در هر هکتار بین ۱۲ تا ۱۸ هزار هکتار آب نیاز دارد ولی در خشکه کاری برنج این مقدار به به ۷ تا ۸ هزار متر مکعب می‌رسد.
حسینی یادآور شد: اردیبهشت ماه سال جاری حدود ۲۹ درصد ظرفیت مخازن استان پرآب است که در مدت مشابه سال گذشته حدود ۸۱ درصد سدهای گلستان پرآب بود.
با تمام این چالش‌ها جهاد کشاورزی گلستان نه تنها واکنش درخوری به مدیریت مصرف آب کشاورزی ندارد بلکه تنها به کشاورزان توصیه کرده محصول پرآب نکارند و به جای آن به سمت ذرت یا سر محصولات بروند.