یاسر مختاری
در حالی واکسیناسیون کشور در فاز دوم خود همچنان ادامه دارد که کندی روند آن به ویژه در برخی از گروه‌ها انتقاداتی را به دنبال داشته است. بسیاری از کارشناسان بر این موضوع تاکید دارند که هر چه زودتر باید افراد در معرض خطر مانند جامعه معلولان را واکسینه کرد.
احساس بی‌عدالتی در میان معلولان
به گزارش سپید، بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت ۱۰ تا ۱۵ درصد جمعیت در کشورها و کلان شهرها افراد دارای معلولیت هستند، البته این آمار انواع معلولیت‌های خفیف تا شدید را در برمی گیرد. در ایران افراد دارای معلولیت پس از تایید در کمیسیون سازمان بهزیستی و دریافت کارت معلولیت، معلول تلقی می‌شوند به همین دلیل درصد آمار معلولان در ایران پایین‌تر و حدود یک میلیون و پانصد هزار نفر است که شدت معلولیت در هریک از این افراد متفاوت است به گفته سازمان بهزیستی ۳۱ هزار و ۱۸۰ نفر از این افراد واکسن دریافت کرده‌اند. با این حال درصد بسیار بزرگی از آنان در معرض خطر کرونا قرار دارند. اگرچه تزریق واکسن در کشور بر اساس سند ملی واکسیناسیون انجام می‌شود اما برخی اعتقاد دارند که این سند عمده معلولین را در طبقه‌بندی سنی لحاظ کرده است که این موضوع نمی‌تواند عادلانه باشد.
زینب نصیری، مدیرکل سلامت شهرداری تهران در این راستا اظهار کرد: «فرایندی که افراد دارای معلولیت در طبقه‌بندی‌های سنی واکسینه شوند عادلانه نیست و این افراد باید به دلیل شرایط خاص به صورت ویژه مورد توجه قرار گیرند.»
وی افزود: «در سند ملی واکسیناسیون، طبقه بندی مناسبی برای انجام واکسیناسیون گروه‌های مختلف انجام شده که این طبقه بندی بر اساس گروه‌های سنی است. در همین فرایند پیش‌بینی شده که بیماران خاص نیز واکسینه شوند. یکی از گروه‌هایی که در سند واکسیناسیون به آنها توجه نشده و با توجه به شرایط خاصی که دارند باید درباره آنها استثنا قائل شد، افراد دارای معلولیت هستند.»
نصیری ادامه داد: «افرادی که دارای معلولیت ذهنی هستند و خانواده های آنها در این مدتی که کرونا شایع شده مشکلات بسیاری داشتند، خصوصا کودکانی که دارای معلولیت ذهنی، اوتیسم و اختلالات شناختی هستند نمی‌توانند پروتکل‌های بهداشتی را مانند سایر افراد جامعه یاد بگیرند و شاید امکان استفاده از ماسک و تحمل آن برای کودکان اوتیسم یا گروه‌های مختلف ذهنی مساله پیچیده‌ای باشد. بنابراین لازم است که در سند ملی واکسیناسیون به صورت خاص مورد توجه قرار بگیرند. همچنین افراد دارای معلولیت جسمی حرکتی و نابینایان به خاطر محدودیت‌هایی که برای تردد در شهر دارند از ابزارهای کمکی مانند ویلچر، واکر و عصا استفاده می کنند که خود این ابزار نیز می تواند آلودگی را با خود به داخل منازل ببرد. ضمن اینکه بسیاری از این افراد توامان دچار بیماریهای دیگر هستند و سیستم ایمنی ضعیف تری دارند و ممکن است در معرض بیماریهای مختلف قرار بگیرند. بنابراین گروههایی که دارای معلولیت هستند باید به صورت مجزا در اولویت‌های واکسیناسیون قرار بگیرند.»
نصیری ادامه داد: «در سند واکسیناسیون صرفا افراد دارای معلولیتی که در مراکز نگهداری، زندگی می‌شوند مورد توجه قرار می‌گیرند در حالی که بخش عمده‌ای از افراد دارای معلولیت در خانه های خود هستند و عدم واکسیناسیون باعث می‌شود که بیش از گذشته در خانه بمانند و نتوانند شرایط عادی زندگی خود را طی کنند و یا اینکه وقتی از خانه خارج می‌شوند در معرض بیماری قرار بگیرند.»
همانگونه که در ابتدای این گزارش عنوان شد، تعداد معدودی از جامعه معلولین کشور در این مدت واکسینه شده‌اند که تمامی این افراد هم تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند، با این حال همه معلولین تحت پوشش این سازمان نیز در اولویت‌های سند ملی واکسیناسیون قرار ندارند.
محدودیت‌های ستاد ملی کرونا
این موضوع مورد اشاره مصطفی سراج سخنگوی ستاد کرونا سازمان بهزیستی نیز وجود دارد، سراج در گفت‌وگو با سپید اظهار کرد: «از نظر سازمان بهزیستی تمامی جامعه هدف این سازمان در اولویت واکسیناسیون قرار دارند اما محدودیت‌های ستاد ملی مدیریت کرونا را هم در نظر می‌گیریم.»
وی افزود: «بهزیستی تعداد زیادی مراکز شبانه‌روزی مانند مراکز اقامتی بهبودی حوزه اعتیاد( ماده ۱۵ وماده ۱۶) و صدها مرکز کودکان ونوجوانان فاقد سرپرست دارد و یا حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر معلول تحت پوشش که بیش از 750 هزار نفر آنان معلول شدید و بسیار شدید هستند که تنها حدود 50 هزار نفر آنها در مراکز شبانه‌روزی هستند و ستاد ملی تنها این معلولان حاضر در مراکز شبانه‌روزی را در اولویت واکسیناسیون قرار داده است و سایر افراد در اولویت قرار نگرفتند. علی‌رغم اینکه همه این افراد به دلیل شرایط خاصی که دارند باید در فاز اول قرار می‌گرفتند ما هم این تصمیم را پذیرفتیم اما می‌خواهیم آنچه را مصوب و ابلاغ شده است اجرا شود و امیدواریم سایر افراد تحت پوشش بهزیستی که نام بردم در مراحل بعدی در اولویت قرار بگیرند. صادقانه عرض کنم در این خصوص بهزیستی خویشتن‌داری کرده است تا به‌ ستاد ملی مدیریت کرونا و دست اندرکاران مربوط به اجرای واکسیناسیون کمک شود.»
علی همت محمود نژاد، مدیرعامل انجمن حمایت از معلولان ایران نیز با اشاره به وضعیت نگران کننده معلولانی که توسط خانواده‌ها نگهداری می‌شوند اظهار کرد: «معلولانی که در مراکز نگهداری می‌شوند از سوی سازمان بهزیستی واکسینه شده‌اند، اما برای معلولانی که در خانه و توسط خانواده‌ها نگهداری می‌شوند هنوز هیچ دستورالعمل خاصی ارائه نشده و درخواست ما این است که آنها هم در اسرع وقت به طور رایگان واکسینه شوند.»
سرعت پایین واکسیناسیون
اگرچه عمده این انتقادات به سرعت پایین واکسیناسیون در کشور بازمی‌گردد که موجب شده است تا بسیاری از گروه‌ها همچنان در انتظار واکسن کرونا باشند. به گفته حمید سوری رئیس کمیته اپیدمیولوژی کشوری در روز باید بین 300 تا 400 هزار دوز واکسن کرونا تزریق شود این در حالیست که روزانه 20 تا 30 هزار واکسن تزریق می‌شود به همین دلیل شاید همین سرعت پایین واکسیناسیون موجب شده باشد تا نگرانی‌ها از روند واکسیناسیون جامعه معلولان کشور نیز افزایش پیدا کند. این نگرانی‌ها در زمان تزریق واکسن به بیماران خاص نیز وجود داشت اما به تدریج با سرعت بخشی تزریق واکسن عمده این بیماران واکسن خود را دریافت کردند.
مدل بیماران خاص
یونس عرب مدیرعامل انجمن حمایت از بیماران تالاسمی در این رابطه به سپید گفت: «در اوایل شروع واکسیناسیون در کشور محدودیت‌هایی وجود داشت و نگرانی‌هایی در این رابطه داشتیم با سرعت بخشی واکسیناسیون 12 هزار بیمار تالاسمی واکسن دریافت کردند و روند به خوبی طی شد. اگرچه تبلیغات منفی ضد واکسن موجب شده تا برخی از بیماران خاص خود را از دریافت واکسن محروم کنند و متاسفانه دولت هم پاسخ منطقی به این تبلیغات منفی نمی‌دهد.» عرب یادآور شد: «خوشبختانه تمامی گروه‌های بیماران خاص در یک زنجیره واحد واکسینه شده‌اند و در حال حاضر نگرانی در این رابطه وجود ندارد.»
مهدی شادنوش رییس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزرات بهداشت، چگونگی سرعت بخشی به تزریق واکسن بیماران خاص را چنین تشریح کرد:«بر اساس سند ملی واکسیناسیون هنوز در فاز واکسیناسیون بیماران خاص و صعب‌العلاج قرار نگرفتیم و قرار بود در بخش دوم فاز دوم تزریق واکسن کرونا به این بیماران انجام شود که بعد از واکسیناسیون سالمندان و بیماران سالخورده نوبت به بیماران خاص و صعب‌العلاج می‌رسید، اما با صحبت‌هایی که با کمیته فنی واکسیناسیون انجام شد، با تشریح شرایط خواهش کردیم که بیماران خاص و صعب‌العلاج سهمی از سهم کلی واکسیناسیون کشور داشته باشند. به همین دلیل درصدی از هر محموله واکسنی که در کشور توزیع شد، برای بیماران خاص و صعب‌العلاج اختصاص داده شد.براین اساس تاکنون چیزی حدود ۷۰ هزار بیمار خاص و صعب‌العلاج در کشور علیه کووید-۱۹ برحسب اولویت‌هایی که وجود داشته، واکسینه شدند. به طوری که بیماران دیالیزی، تالاسمی و هموفیلی و... که بیشتر باید به مراکز درمانی مراجعه می‌کردند، در اولویت بودند تا به مرور واکسیناسیون بیماران خاص و صعب‌العلاج کامل شود.» وی گفت: «با در اختیار گرفتن واکسن کرونای کافی به سرعت می‌توان تمام بیماران خاص، صعب‌العلاج و نادر را تحت پوشش واکسیناسیون قرار داد. طبق سامانه وزارت بهداشت ۵۴۰ هزار بیمار نادر و خاص و صعب‌العلاج داریم که ۷۰ هزار نفر از آنها تاکنون واکسن را دریافت کرده‌اند.»
با توجه به گفته‌های شادنوش می‌توان از راهکاری که برای بیماران خاص استفاده شد برای سرعت بخشیدن به واکسیناسیون جامعه معلولان نیز استفاده کرد و هرچه زودتر آنان را نیز واکسینه کرد تا هر گونه احساس بی‌عدالتی از میان برود.