صاحب‌خبر - گروه تاریخ – عملیات غرورآفرین آزادسازی خرمشهر، فرایندی فوری و کوتاه‎مدت نبود؛ طرحی بود که در کوره تجربیات سرداران بزرگ ایران آبدیده شد و با نثار خون پاک جوانان مؤمن و شجاع این مرز و بوم به نتیجه رسید. ما عموماً عادت کرده‌ایم که در بررسی‌های تاریخی، آغاز عملیات آزادسازی خرمشهر، موسوم به عملیات «بیت‌المقدس» را به صورت انفرادی و در قالب تنها عامل تأثیرگذار در این فتح بزرگ به شمار آوریم و روزهای بین دهم اردیبهشت تا چهارم خرداد 1361 را به عنوان ایام رقم خوردن این پیروزی محسوب کنیم؛ درحالی‎که واقعیت چیز دیگری است. پیش از آغاز عملیات «بیت‌المقدس»، حدود یک‎ماه قبل از آن، فرایند آزادسازی خرمشهر با عملیات ظفرمندانه «فتح‌المبین» آغاز شده‌بود؛ از دوم تا دهم فروردین‌ماه 1361. بنابراین، در بررسی آمار مربوط به آزادسازی خرمشهر، رواست که نگاهی ترکیبی به ارقام هر دو عملیات بیندازیم و مجموع آن‌ها را به عنوان هزینه و دستاورد این فتح منظور داریم. حماسه آزادسازی خرمشهر، پس از 578 روز اشغال آن توسط دشمن بعثی(از 4 آبان 1359) اتفاق افتاد و برگی زرین را در تاریخ ایران رقم زد. در ادامه این مطلب و به مناسبت سالروز آزادسازی خرمشهر، با هم به مرور اطلاعات آماری و تلفیقی دو عملیات «بیت‌المقدس» و «فتح‌المبین» می‌پردازیم که در نهایت به آزادسازی خرمشهر انجامید؛ اما پیش از آن، اطلاعات مختصری درباره هر دو عملیات را با هم مرور می‌کنیم: عملیات «فتح‌المبین»: بین روزهای دوم تا دهم فروردین 1361 انجام شد؛ در این عملیات 35 گردان از ارتش و 100 گردان از سپاه پاسداران حضور داشتند. هدف عملیات آزادسازی دوهزار و 500 کیلومتر از اراضی اشغال‎شده در شمال خوزستان و دورکردن نیروهای دشمن از دزفول و شوش بود. در گام نخست، نیروهای زرهی ارتش با فرماندهی شهید سپهبد صیاد شیرازی، خطوط دشمن را در هم شکستند و در پی آن، نیروی زمینی سپاه‌پاسداران، با همکاری نیروهای بسیج و در قالب تاکتیک «یورش موج انسانی» و در گروه‌های هزارنفره، بعثی‌ها را وادار به عقب‌نشینی کردند. به این ترتیب، دشمن استعداد نظامی خود را در شمال منطقه عملیاتی خوزستان از دست داد. صدام شخصاً دستور عقب‌نشینی را صادر کرد. این عملیات، با دستیابی نیروهای ایرانی به اهدافشان، با پیروزی کامل آن‎ها به پایان رسید. عملیات «بیت‌المقدس»: بین روزهای دهم اردیبهشت تا چهارم خرداد 1361 انجام شد؛ هدف این عملیات که آن را در چهار مرحله طراحی کرده‌بودند و در آن نیروهای ارتش و سپاه به صورت مشترک حضور داشتند، آزادسازی اراضی اشغالی در منطقه بین رود‌های کرخه کور، کارون، اروند و هورالهویزه و در نهایت، آزادسازی خرمشهر بود. در ابتدای کار، نیروهای ایرانی توانستند بر جاده خرمشهر به اهواز مسلط شوند و نیروهای عراق را به سمت خرمشهر عقب برانند. تا پیش از رسیدن پیشقراولان سپاه ایران به خرمشهر، نیروهای دشمن بیش از 10 پاتک سنگین را برای توقف عملیات اجرا کردند که همه آن‎ها با شکست روبه‌رو شد. در سحرگاه روز سوم خرداد، قرارگاه کربلا، مرکز فرماندهی عملیات، فرمان ورود به شهر و پاکسازی آن را صادر کرد. صدام برای حفظ خرمشهر بیش از 40 هزار نیرو را در آن متمرکز کرده‌بود، اما نتوانست در برابر سیل خروشان و قدرتمند رزمندگان اسلام مقاومت کند و به این ترتیب، خرمشهر آزاد شد. آمار نیروهای انسانی: رزمندگان ایرانی در عملیات فتح‌المبین با استعداد 185 هزارنفر و در عملیات بیت‌المقدس با استعداد 130 هزارنفر نیرو حضور داشتند و درمجموع، از وجود 315 هزارنفر در این دو عملیات استفاده شد که البته، تعداد زیادی از آن‌ها، به صورت مشترک در هر دو عملیات حضور داشتند. ارتش بعثی عراق نیز، در عملیات نخست، 160 هزار نیرو را به میدان آورد و برای جلوگیری از پیشروی ایران در عملیات دوم، از 150 هزار نیرو استفاده کرد؛ در مجموع، نیروهای بعثی واردشده به میدان، 310 هزار نفر بودند. باید توجه داشت که در هر دو عملیات انجام گرفته، ایران حالت حمله داشت و طبق قواعد نظامی، باید نیرویی معادل سه برابر نیروهای عراقی را به میدان می‌آورد؛ اما رزمندگان اسلام، با قدرت ایمان و اراده توانستند با یک‎سوم نیروهای موردنیاز، به پیروزی برسند. برای کسب این فتح بزرگ، رزمندگان ایرانی در عملیات فتح‌المبین، 20 هزارشهید و در عملیات بیت‌المقدس، 22 هزار و 500 شهید تقدیم کردند و در مجموع، فتح خرمشهر با نثار خون 42 هزار و 500 شهید رقم خورد. در مقابل، دشمن بعثی نیز، تاوان سنگینی برای تجاوز و اشغالگری پرداخت؛ آن‎ها در عملیات نخست، متحمل 45 هزار کشته و اسیر شدند و در عملیات دوم نیز، مجموع کشته‌شدگان و اسیران دشمن بعثی به 35 هزار و 500 نفر بالغ شد؛ بنابراین، دشمن متجاوز در مجموع، طی این دو عملیات، متحمل تلفات سنگین 80 هزار و 500 نفری شد. این مسئله در کنار آزادسازی خرمشهر، صدام را چنان به خشم آورد که پس از آن شکست مفتضحانه، صلاح قاضی، جواد اسعد شیتنه و محسن عبدا...، سه تن از فرماندهان ارتش بعث در این نبردها را اعدام کرد! آمار ادوات نظامی: در جریان هر دو عملیات فتح‌المبین و بیت‌المقدس، آمار خسارات وارده به ادوات نظامی رزمندگان اسلام، بسیار کمتر از مقداری بود که ارتش بعثی متحمل شد. نیروهای ایران در هر دو نبرد، حدود 200 دستگاه تانک، نفربر، خودروهای سبک و سنگین از دست دادند، در مقابل، ارتش صدام، در هر دو عملیات غرورآفرین فتح‌المبین و بیت‌المقدس، در مجموع 646 دستگاه انواع تانک، نفربر و خودرو زره‌پوش، 42 فروند هواپیما، دو بالگرد، 800 دستگاه خودرو ترابری، 140 قبضه انواع توپ سبک و سنگین و 20 دستگاه لودر و بولدوزر از دست داد و در مجموع، 250 دستگاه انواع تانک و نفربر، 500 دستگاه انواع خودرو ترابری، 185 قبضه انواع توپ سبک و سنگین، 65 خودرو مهندسی، 30 دستگاه جیپ مجهز به توپ 106 میلی‎متری، در کنار 95 هزار قطعه مین، 90 موشک سطح به سطح و 21 سیستم پدافندی سام.6 ، به عنوان غنیمت نصیب رزمندگان اسلام شد.∎​