دکتر صلاح‌الدین هرسنی * حسن روحانی در جدید‌ترین اظهارات خود اعلام کرد که «اگر موج جدید از همه‌گیری کرونا شکل بگیرد، انتخابات پیش‌رو باشکوه نخواهد بود.»

آنچه را که روحانی در این باره گفته است، قطعا معطوف به حقیقت و واقعیت است، چراکه این هشدار روحانی نشان می‌دهد که در میانه دوگانه سلامت و انتخابات، سلامت و دور ماندن از گزند کرونا در شرایط کارزار واکسیناسیون، رجحان و اولویت بیشتری دارد. به این ترتیب و از آنجایی که امر سلامت و بهداشت اهمیت فراوانی برای همه افراد جامعه دارد و در شرایطی که تدارکات تئوریک و عملی آن مانند واکسیناسیون برای برگزاری انتخابات به عنوان یک رویداد بزرگ سیاسی فراهم نیست، ممکن است کشور درگیر موج دیگری از همه‌گیری کرونا و بالطبع کاهش نرخ مشارکت در انتخابات پیش‌رو شود.

با همه درستی استدلال روحانی بابت باشکوه نشدن انتخابات، نکته‌ای که بیش از همه محل تردید و حتی مناقشه است این است که این هشدار‌ها و یا همان دلسوزی جناب روحانی کمی دیرهنگام است و شاید با توجه به روند‌های جاری در انتخابات پیش‌رو، به نظر می‌رسد که این‌گونه هشدار‌ها، دلسوزی‌ها و پیش‌بینی‌های جناب روحانی سمت‌وسو‌های دیگری داشته باشد. احتمال این سمت و سو از آنجا قوت می‌گیرد که روحانی با یقین بر اینکه کرونا در اواخر دی ماه ۱۳۹۸ به کشور ورود یافته بود، ذره‌ای از آن دلسوزی‌ها و هشدار‌ها را برای راهپیمایی ۲۲ بهمن و انتخابات مجلس یازدهم در همان سال و از همه مهم‌تر پروتکل‌های کرونایی در نوروز۱۴۰۰ از خود نشان نداد و اگر داده باشد از روی رفع تکلیف بوده است. حالا چگونه است که او همزمان با قرار گرفتن احتمالی کشور در پیک پنجم کرونا، نگران باشکوه نشدن انتخابات پیش‌رو یا همان مشارکت حداقلی است؟ پاسخ به این پرسش، بیش از همه در گروه رمزگشایی از هشدارهای اوست.

در رمزگشایی از این دست از هشدار‌ها، باید گفت که روحانی از رهگذر چنین هشدار‌هایی دو پیام را به جامعه مخابره می‌کند: پیام اول همان مشکلات مربوط به کارزار واکسیناسیون است. به نظر می‌رسد که همه وعده‌های روحانی بابت واکسیناسیون جامعه‌های هدف لااقل تا پایان خرداد ماه و حتی پایان تابستان، مانند اغلب وعده‌های او روی هواست. در شرایط حاضر نیز برخی روایت‌ها بر این نکته دلالت می‌کنند که روند‌های واکسیناسیون روی جوامع هدف، به خوبی پیش نمی‌رود و حتی بر سر اثر‌گذاری نوع واکسن‌ها تردید‌هایی نیز به وجود آمده و حتی برخی عطای واکسن روحانی را به لقایش بخشیدند و از میان راه‌های درمان کرونا، (ایمنی گله‌ای) را بر واکسیناسیون روحانی ترجیح داده‌اند.

 اما پیام دوم هشدار روحانی که به غایت سیاسی است، مهم‌تر از پیام اول اوست و شاید بتوان گفت که نگرانی‌های کنونی روحانی با توجه به سابقه عملکردش در مدیریت بحران کرونا، بیشتر بابت کاهش نرخ مشارکت سیاسی است و خود شخص روحانی و شاید همه نامزد‌های انتخابات و همه کارگزاران نظام سخت می‌دانند که انتخابات ۱۴۰۰ از منظر نرخ مشارکت، چه نوع انتخاباتی است؟ همانگونه که از برخی شواهد و نشانه‌ها پیداست، انتخابات پیش‌رو یک انتخابات پر‌عرضه اما کم‌تقاضاست. از سوی دیگر کارزار‌ها و همچنین کمپین‌هایی بابت (نه) به انتخابات از سوی گروه‌های ناراضی به راه افتاده که به نظر می‌رسد در روز‌های منتهی به انتخابات شدت و حدت بیشتری بگیرد. البته علت اصلی نه قهر طبیعی مشارکت‌کنندگان، بلکه به جهت ورود چهره‌های تکراری و البته ناکاربلد در نامزدی انتخابات پیش‌رو است. در این ارتباط اغلب چهره‌هایی که به عرصه رقابت‌های انتخاباتی ورود پیدا کرده‌اند، همگی فاقد آن برنامه‌ای هستند که کشور محتاج به آن است. تحت این شرایط مردم رغبتی به انتخاب این چهره‌های تکراری و تمایلی به قبول وعده‌های توخالی آنها ندارند به ویژه آنکه رویکرد‌های دولت روحانی به مصداق (از قضا سرکنگبین صفرا فزود) بحران اعتماد‌سازی و تعمیق شکاف مردم و حاکمیت و در نتیجه کاهش نرخ مشارکت سیاسی را تشدید کرده است. به این ترتیب مشخص می‌شود که نگرانی و هشدار‌های روحانی نه مشکل همه‌گیری و قرار گرفتن کشور در پیک پنجم کرونا بلکه بیشتر به جهت کاهش مشارکت سیاسی است که به نظر می‌رسد زودتر از همه متوجه چنین کاهشی از نرخ مشارکت شده است. به عبارت دیگر، نگرانی برای کاهش مشارکت سیاسی علت اصلی و قریب نگرانی و هشدار‌های روحانی است نه علت بعید آن. حالا و اگرچه قهر با صندوق رای و عدم مشارکت سیاسی، روش مناسبی برای اعتراض و بیان نارضایتی‌ها نیست، اما بهتر است که نظام سیاسی با تمهیدات لازم و صلاحیت چهره‌های اصلح، واقعه را پیش از وقوع علاج کند.

* کارشناس مسائل بین‌الملل