جواد حیران نیا؛ بازار: مذاکرات وین در حال انجام است و بر اساس اخبار نگارش متن توافق در حال انجام است.

اما طرفین ترجیح داده اند در سکوت خبری کار را پیش ببرند. این موضوع باعث موضع گیری «سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز قرار گرفت و گفت: گفت‌وگوها در وین چون وارد فاز نگارش در حوزه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها شده است و همچنین کارگروه سوم که کارش به صورت آرام‌تری پیگیری می‌شود. با دقایق و جزییات مختلفی روبرو است و این سیالیت و جزییات اجازه نمی‌دهد که در فضای عمومی وارد اعلان شویم، چون گفت‌وگوها در حال جریان است و هر روز به نتیجه متفاوتی می‌رسد.

اظهارات خطیب زاده در حالی است که پیش از او «عباس عراقچی» رئیس تیم مذاکره کننده ایران اظهار داشته بود: آمریکایی‌ها تا الان اعلام آمادگی کرده‌اند که بخش بزرگی از تحریم‌ها را بردارند، البته از نظر ما هنوز کامل نیست و به همین دلیل مذاکرات ادامه می‌یابد تا وقتی به همه خواسته‌های خودمان در این زمینه برسیم. اگر خواسته‌های ما تامین شود، جمهوری اسلامی ایران نیز کاملا جدی است که به اجرای کامل برجام مجددا برگردد و این اراده جمهوری اسلامی ایران است که اتخاذ شده و هیچ ارتباطی هم با مسائل دیگر در تهران ندارد، با امر انتخابات که طبیعتا موضوع مهمی در کشور است، هیچ ارتباطی ندارد.

عراقچی عنوان کرده بود مذاکرات تعطیلی و آخر هفته نخواهد داشت و افزود: در سطح گروه‌های کاری مذاکرات ادامه می‌یابد و کارشناسان ما اگر لازم باشند شبانه‌روز کار خواهند کرد.

از سوی دیگر سخنگوی کاخ سفید نیز همان روز  در اظهاراتی تأکید کرد تحریم‌ها تنها در صورت «بازگشت» ایران به تعهداتش در برجام قابل رفع است.

از سوی دیگر، «کریس مورفی» نماینده مجلس سنای آمریکا در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «جنگ‌طلبان علیه ایران می‌گویند اگر ما برای ورود مجدد به برجام هر کدام از تحریم‌های غیراقتصادی ترامپ علیه ایران را برداریم؛ آسمان به زمین می‌رسد. اما به یاد داشته باشید آمریکا از تحریم‌های ترامپ هیچ چیزی به دست نیاورد. در واقع، رفتار ایران بدتر شد. آن تحریم‌ها هیچ اثر عملی نداشتند.»

بن بست مذاکرات در جایی است که قبلا نیز پیش بینی می شد؛ یعنی تحریمهای هسته ای که توسط ترامپ عنوانش به غیر هسته ای تغییر یافته است.

دلیل این بن بست این است که رفع این تحریمها مستلزم مصوبه کنگره است و شخص رئیس جمهور آمریکا در صورتی که اراده لازم را داشته باشد تنها می تواند این تحریمها (تحریمهایی با عناوین تروریسم، حقوق بشر، سلاح کشتار جمعی) را تعلیق کند و نه لغو.

در حال حاضر هم بایدن به خاطر شرایط حاکم بر ساختار سیاسی امریکا متعاقب انتخابات ریاست جمهوری و شکاف میان دو حزب جمهوری خواه و دموکرات تمایل ندارد باعث افزایش این شکاف شود و اختلافات را بیشتر کند.

از سوی دیگر دولت بایدن مایل نیست به عنوان دولتی معرفی شود که مقابل ایران کوتاه آمده باشد و لذا امتیاز دادن آن به راحتی نخواهد بود.

از سوی دیگر برجام مخالفان قدرتمندی نیز نزد دموکراتها دارد. برای نمونه «باب منندز» رئیس کمیته روابط خارجی سنای امریکا از مخالفان این توافق است. سنایی که در آن 50 درصد آراء متعلق به دموکراتهاست و 50 درصد در اختیار جمهوری خواهان. بر این اساس، رأی خود «منندز» برای پیش بردن برنامه های بایدن بسیار مهم و حیاتی است. ضمن اینکه «منندز» سناتور با نفوذی است و توان همراه سازی سایر مخالفان برجام را نیز دارد.

در همین راستا روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز طی گزارشی نوشته است علی‌رغم هدف مشترک ایران و آمریکا برای احیای برجام از طریق بازگشت به تعهدات، برداشت متفاوت دو طرف از بازگشت به تعهدات باعث کند شدن روند گفت‌وگوها در وین شده است. تصمیم‌گیری درباره این که چه تحریم‌هایی برداشته شود، به لحاظ سیاسی برای دو کشور حساس است. به عنوان مثال، در رده زرد، ایران اصرار دارد که تحریم دوره ترامپ علیه بانک مرکزی تحت برچسب تروریسم باید برداشته شود زیرا به تجارت آسیب می‌زند. اما برداشتن عنوان تروریستی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای واشنگتن مسئله‌ای پیچیده‌تر خواهد بود.

سکوت خبری وین در حالی است که به پایان ضرب الاجل توافق ایران و آژانس در خصوص تعلیق اجرای پروتکل الحاقی نیز نزدیک می شویم.

«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در مذاکرات نیز در اظهاراتی با اشاره به موعد توافق ایران و آژانس، بر حساسیت این تاریخ تاکید کرده و گفته است، خوب است که همه شرکت‌کنندگان در این گفت‌وگوها این موضوع را درک کنند.

باید توجه داشت پایان این توافق آخر اردیبهشت است و رسیدن توافق تا آن زمان ممکن است حاصل نشود. یا حداقل صرفا توافقی اصولی و اولیه تا آن زمان حاصل شود.

البته ایران توافق اولیه را رد کرده و سعید خطیب زاده در پاسخ به سؤالی درباره توافق مقدماتی ایران و ۱+۴ عنوان کرده است که گفت‌وگوها ادامه دارد. توافق اولیه وجود ندارد و هیچ توافقی صورت نمی‌گیرد مگر اینکه درباره همه چیز توافق صورت گرفته باشد.

با توجه به لحن این موضع گیری به نظر می رسد اگر توافق همه جانبه نیز صورت نگیرد توافق ایران با آژانس تمدید می شود و تا آخر اردیبهشت نیز توافقی اصولی حاصل می شود تا راه برای ادامه مذاکرات تا حصول توافق نهایی هموار باشد.