بازار؛ گروه بین الملل: تور پنج روزه ماه گذشته «جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران به پنج کشور آسیای میانه با هدف یادآوری اهمیت کشورش به عنوان ترانزیت اصلی و خروجی تجارت برای منطقه انجام شد.

سفر ظریف ضمن تلاش برای مقابله با محدودیت های تحمیل شده توسط امریکا در سال های طولانی تحریم، حاکی از نشانه های کافی در مورد اینکه تهران می خواهد نقش ترانزیت را برای اتصال کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه به آب های بین المللی نشان دهد، بود.

متاسفانه باید گفت تأثیر ایران در آسیای میانه به اندازه کافی قابل توجه نیست. طی سالهای گذشت ، نه تنها چندین پروژه موجود ایرانی در این منطقه محدود شده بلکه تجارت نیز به حداقل رسیده است و این مهم منجر به کاهش نفوذ سیاسی تهران در منطقه می شود. طبق گفته کارشناسان یک مانع اساسی در توسعه روابط ایران با کشورهای آسیای میانه در سالهای گذشته به غیر از تحریم ها، رویکرد دولت رئیس جمهور حسن روحانی بود که آسیای میانه را در اولویت سیاست خارجی خود قرار نداد.

روسیه ترجیح می دهد ابتکار عمل یک کمربند یک جاده چین، برای جلب سرمایه گذاری های زیربنایی و جستجوی سهم قابل توجهی در قالب حمل و نقل از تجارت از چین به اروپا و بالعکس ، از قلمرو خود عبور کند

باید گفت کشورهای آسیای مرکزی علیرغم اشتراکات فرهنگی-تاریخی با ایران، در دایره اول سیاست خارجی تهران قرار ندارند زیرا منطقه آسیای مرکزی محیط بازیگری روسیه محسوب می‌شود و این کشور به‌طور کلی تمایل چندانی جهت ایفای نقش سایر بازیگران در آن ندارد.

از سوی دیگر کشورهای آسیای مرکزی از منظر اقتصادی چندان توانمند نیستند و لذا نیازمند کشورهایی با امکانات اقتصادی و سرمایه‌گذاری بالا هستند که ایران با توجه به اقتصاد نفتی و موضوع تحریم خصوصاً در سال‌های اخیر در چنین دسته‌بندی قرار ندارد.

از طرفی روسیه ترجیح می دهد ابتکار عمل «یک کمربند یک جاده» چین، برای جلب سرمایه گذاری های زیربنایی و جستجوی سهم قابل توجهی در قالب حمل و نقل از تجارت از چین به اروپا و بالعکس، از قلمرو خود عبور کند.

انتظار دیگر روسیه این است که کالاهای چینی که از قزاقستان وارد اروپا می شوند باید به جای مسیر جنوبی با استفاده از مسیر شمالی از قلمرو آن عبور کنند.

برای رسیدن کالاهای چینی به اروپا دو مسیر ریلی در حال بهره برداری است. یکی از طریق پل اوراسیا است که از طریق روسیه از شمال دریای خزر می گذرد. مسیر جایگزین آن از طریق ایران از جنوب دریای خزر می گذرد و همین امر باعث می شود مسکو و تهران در ارائه حمل و نقل با یکدیگر رقابت کنند.

ایران قصد دارد از طریق آسیای میانه از طریق زمینی با چین ارتباط برقرار کند

در این سفر ظریف علی رغم مواجهه با مشکلات اقتصادی، یادآوری کرد که همسایگان برای کشور وی در اولویت هستند و چشم اندازهای همکاری اقتصادی ، توسعه روابط تجاری و گزینه های پیشرفت پروژه های توسعه جدید را بررسی کرد.

وزیر خارجه ایران در تاشکند در مورد چشم انداز استفاده موثر از بنادر ایران و توسعه کریدور حمل و نقل ازبکستان، ترکمنستان، ایران - عمان بحث و تبادل نظر کرد. مسائل مربوط به حمل و نقل و پروژه های لجستیکی بخش اصلی بحث های وزیر خارجه ایران بود زیرا ایران قصد دارد از طریق آسیای میانه از طریق زمینی با چین ارتباط برقرار کند.

ایران فرصت های زیادی را از نظر ثبات منطقه ای و خلع سلاح هسته ای با کشورهای آسیای میانه در اختیار دارد

در تاشکند، موضوع ساخت خط آهن چین-قرقیزستان-ازبکستان که برای ایران ضروری است نیز مورد بحث قرار گرفت. ایران از آنجا که این مسیر کریدور ازبکستان-افغانستان-ایران را بهم متصل می کند، به آن علاقه نشان داده است.

بخشی از این پروژه شهرهای مزارشریف و هرات افغانستان را به بندر چابهار ایران متصل می کند. ظریف در بیشکک، پایتخت قرقیزستان، بر تمایل ایران برای همکاری همه جانبه در زمینه های مختلف، از جمله کشاورزی، تولید دارو، ساخت نیروگاه های برق آبی کوچک و متوسط و از سرگیری پروازهای بین دو کشور تأکید کرد. وی همچنین به میزبانان خود در آسیای میانه گفت ایران فرصت های زیادی را از نظر ثبات منطقه ای و خلع سلاح هسته ای با کشورهای آسیای میانه در اختیار دارد.

باید گفت تمرکز آسیای‌میانه بر بنادر ایران به‌رغم تحریم‌های شدید ایالات‌متحده به‌ویژه با توجه به مشکلات در گسترش بندر گوادر پاکستان که با حمایت چینی‌ها در فاصله ۷۰ کیلومتری از چابهار در حال توسعه است و یک جواهر در تاج «کمربند و جاده» به‌شمار می‌رود و در کریدور اقتصادی چین و پاکستان مرکزیت دارد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

به همین دلیل ظریف در این بازدید آمادگی ایران را برای ارتقا همکاری در زمینه های تسهیل و گسترش تجارت، گسترش مسیرهای حمل و نقل، تقویت گردشگری و استفاده از ظرفیت های فناوری و انسانی، به ویژه جوانان ابراز داشت. در طول سفر، توافق شد که ظرفیت های موجود برای گسترش همه جانبه روابط نیز محقق شود.