حسن روحانی روز پنجشنبه طی سخنانی در مراسم افتتاح طرح‌های وزارت جهاد کشاورزی باز هم مشکلات کشور را به تحریم‌ها گره زد و مدعی شد: «عده‌ای درصد درست می‌کنند و می‌گویند ۳۰ درصد مشکلات برای تحریم است و ۷۰ درصد برای مدیریت است که کاملاً غلط و نادرست است».
اما اظهارات حسن روحانی درباره نقش کم‌رنگ سوءمدیریت در بروز نابه سامانی‌های اقتصادی در دولت وی چقدر به واقعیت نزدیک است؟ برای بررسی صحت این ادعا به دو مورد از موارد متعدد آشفتگی بازارهای کشور می‌پردازیم؛یکی بازار میوه و دیگری بازار مرغ.
از دو ماه قبل که بازار میوه شب عید داغ شد، بسیاری از مردم از قیمت بالای میوه‌های پرمصرفی همچون سیب و پرتقال گلایه داشتند. قیمت یک کیلوگرم پرتقال بالای ده هزار تومان بود و برخی نمونه‌های آن تا 30 هزار تومان هم قیمت می‌خوردند.
گروهی از افراد که متأثر از قیمت‌های بالای میوه، به تماشاگر مغازه‌های تره بار تبدیل شده بودند، میوه را از سبد شب عید خود فاکتور گرفتند و بسیاری دیگر هم از مقدار مصرف خود کاستند.
این وضعیت در شرایطی بوجود آمد که مردم از خود می‌پرسیدند، کشور ما در تولید این میوه‌ها خودکفاست و در بسیاری از موارد صادرات هم دارد، اما چه شده که در اوج زمان تولید و همزمان با اوج مقدار تقاضا، این میوه‌ها برچسب قیمت‌های نجومی می‌خورند؟ و اساساً میوه‌های تولیدی باغداران کشور کجاست که روانه بازار نمی‌شود تا قیمت‌ها شکسته شود؟ مگر تنظیم بازار میوه در دولت متولی ندارد؟
فساد 30 هزار تن پرتقال
حالا پس از گذشت یک ماه، کم‌کم پاسخ این سؤالات آشکار می‌شود. به تازگی رئیس‌اتحادیه بارفروشان تهران اعلام کرده که ۳۰ هزارتن پرتقال در انبارها فاسد شده است.
به گزارش تسنیم، مصطفی دارایی‌نژاد گفت: پرتقال و سیب دیگر مشتری ندارد و بهای هر کیلوگرم پرتقال به پنج تا هفت هزار تومان کاهش یافته است، اما تاریخ مصرف پرتقال تا پایان فروردین بوده و کسانی که هنوز پرتقال در انبار خود دارند، اکثر بارشان فاسد شده است.
وی در اظهاراتی تکان دهنده اضافه کرد: شب عید به دولت هشدار دادیم که میوه‌های تنظیم بازاری را کیلویی ۱۰ تا ۱۲ هزار تومان روانه میدان کنند، اما برخی این هشدار را جدی نگرفتند و برای اینکه این میوه را با نرخ بالاتری بفروشند، سیب و پرتقال را به بازار عرضه نکردند و حالا با گرم شدن هوا هزاران تن پرتقال فاسد شده است.
برخی گزارش‌ها به حضور گسترده دلالان و قبضه کردن بازار از جانب آنها اشاره دارد. هرچند حضور گسترده دلالان در بازار میوه و تره‌بار معضلی اساسی و قدیمی است، اما باید به این نکته هم توجه نمود که تولید سیب و مرکبات در سال گذشته به قدری زیاد بود که دولت در ابتدای پاییز تصمیم داشت برای شب عید ذخیره‌سازی نداشته باشد، اما بنا به دلایلی در آذرماه ذخیره‌سازی میوه را برای شب عید به میزان محدود انجام داد و واردات موز را به صادرات سیب منوط کرد و دی‌ماه نیز مجوز صادرات پرتقال را صادر کرد، اما در کمتر از دو هفته قیمت‌ها سر به فلک کشید و صادرات ممنوع شد.
فرافکنی مسئولان
در این بین برخی مسئولان زیر بار مسئولیت بروز این وضعیت نمی‌روند؛ رئیس اتاق اصناف تهران معتقد است فساد هزاران تن میوه دپو شده در انبارها و سردخانه‌ها ربطی به اقدامات تنظیم بازار میوه ندارد، با این حال، رئیس نظام صنفی کشاورزی می‌گوید با کوتاهی‌های صورت گرفته وزارت صمت مقصر است.
قاسم نوده فراهانی، رئیس اتاق اصناف تهران درخصوص دپو برخی میوه‌ها و وجود میوه مازاد بر نیاز بازار در سردخانه‌ها و انبارها گفته است: وزارت صمت مسئولیت فروش میوه تولید شده را ندارد و موضوعی که به ستاد تنظیم بازار در این خصوص مربوط است بحث خرید و تامین برخی اقلام، از جمله میوه برای تنظیم بازار و جلوگیری از افزایش نامتعارف قیمت‌هاست. بنابراین اینکه این حجم از میوه در انبارها و سردخانه‌ها دپو شده است، ربطی به وزارت صمت و تنظیم بازار میوه شب عید ندارد.
از سوی دیگر رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی در ارتباط تصویری با یک برنامه گفت‌وگوی سیما درباره تعیین تکلیف سیب در بازار گفت: وظیفه همه دستگاه‌هایی که در موضوع تنظیم بازار و عرضه محصولات کشاورزی هستند کاملاً مشخص است. درسال 91 قانون، وظایف را کاملاً در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار داد اما در سال 97 این قانون به وزارت صمت واگذار شد.
محمد شفیع ملک‌زاده تأکید کرد: با توجه به اینکه تنظیم بازار و عرضه محصولات کشاورزی اعم از میدان میوه و تره بار، بازارچه‌ها و همچنین خرده‌فروشی‌ها در اختیار وزارت صمت است با کوتاهی‌های صورت گرفته وزارت صمت مقصر است و وزارت جهاد کشاورزی تنها وظیفه تولید را دارد.
وی همچنین درباره راهکار حل مشکل بازار سیب توضیح داد: دخالت بی‌مورد در قیمت‌گذاری موجب افزایش قیمت میوه شب عید شد و الان این میوه‌ها بی‌مشتری مانده‌اند و درحال فاسد شدن هستند از این رو لازم است افرادی که این میوه‌ها را انبار کردند قیمت را کاهش دهند و عرضه کنند البته صادرات هم باید تسهیل شود تا بتوانیم بخشی از این میوه‌ها را قبل از اینکه فاسد شوند به کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان و سایر کشورهای دیگر صادر کنیم.
ماجرای مرغ و راهکار رئیس‌جمهور
یکی دیگر از اقلام پرمصرف خانواده‌های طبقه متوسط و ضعیف، مرغ است که طی هفته‌های گذشته ماجرای افزایش شدید قیمت آن و تصاویر تأسف بار صف‌های طولانی برای خرید مرغ با نرخ مصوب با روح و روان جامعه بازی کرد.
رئیس‌جمهور در سخنان اخیر خود به این موضوع اشاره کرد و مانند بسیاری دیگر از مشکلات، آشفتگی بازار این کالا را هم به گردن تحریم انداخت و گفت: «عده‌ای می‌گفتند تحریم چه ربطی به مرغ دارد. ما کامل به مردم توضیح دادیم که می‌خواستند در این زمینه اخلال ایجاد شود و اصلاً مرغ در کشور تولید نشود. نهاده‌هایی هم که ما وارد می‌کنیم از طریق ارز و سیستم بانکی است و خرید و واردات این نهاده‌ها با مشکلات فراوانی همراه بود و مردم باید بدانند تحریم‌های ظالمانه و ضد انسانی ترامپ که تا امروز هم ادامه دارد، در همه‌جا تأثیرگذار بوده است. مردم باید بدانند تحریم حتی برای تولید مرغ و تخم‌مرغ و پرورش دام چه تأثیراتی می‌گذارد. تحریم ممکن است در واکسن، کود و بذر و خیلی چیزها تأثیر بگذارد.»
روحانی یک راهکار هم ارائه کرد و افزود که اگر «عادت مردم از گوشت قرمز و مرغ به سمت آبزیان حرکت کند، تحول بزرگی است». این اظهارات روحانی با واکنش مردم مواجه گردید و کاربران فضای مجازی بلافاصله قیمت‌های نجومی آبزیانی همچون ماهی و میگو را منتشر کردند و گفتند ظاهرا رئیس‌جمهور از این قیمت‌ها خبر ندارد که به جایگزینی آبزیان با مرغ در سبد خانوار توصیه می‌کند.
جوجه کُشی و قاچاق جوجه
در این بین یکی از بهانه‌ها برای افزایش قیمت گوشت مرغ، کمبود جوجه‌ریزی عنوان شده است، در حالی که به نظر می‌رسد اتفاقات دیگری که پشت پرده می‌افتد، در این به هم ریختگی اثر داشته است.
تاکنون فیلم‌هایی از زنده به گور کردن تعداد زیادی جوجه منتشر و با واکنش منفی جامعه مواجه شده است. به گزارش خبرگزاری موج، معدوم‌سازی جوجه‌های یک روزه در کشور با واکنش‌های ضد و نقیضی از سوی مسئولان همراه بوده و عواملی همچون کمبود نهاده‌ها، جوجه‌ریزی زیاد، عدم تقاضا برای گوشت مرغ و... عنوان شده و معاون امور دام جهاد کشاورزی نیز آن را عادی قلمداد کرده، این در حالی است که عده‌ای از عدم توازن زنجیره سود می‌برند.
به هر حال، پس از انتشار این تصاویر، افکار عمومی این سؤال را بارها پرسیدند که در شرایطی که کشور با افزایش قیمت مرغ دست به گریبان است، چرا این جوجه‌ها نابود می‌شود؟
هنوز این پرسش پاسخ داده نشده بود که موضوع قاچاق جوجه مطرح شد. در همین رابطه رئیس‌هیئت‌مدیره اتحادیه مرغداران خوزستان با بیان اینکه بخشی از جوجه‌های یک روزه از طریق مرزهای غربی کشور در حال قاچاق است، نسبت به کاهش تولید مرغ در کشور به سبب عدم تامین جوجه یک روزه هشدار داد. محمدحسین زمانی در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: با توجه به سابقه کاری که در حوزه تولید مرغ دارم این روند عادی نیست و دست‌های پنهانی پشت ماجرای کمبود مرغ وجود دارد تا آبروی این کشور و نظام را خدشه‌دار و بر موج نارضایتی مردم سوار شوند. زمانی به عدم توزیع دان توسط دولت اشاره کرد و بیان داشت: دان کامل را فقط به زنجیره‌های کشور می‌دهند و اکنون بیشتر مرغدارهای کشور دان مورد نیاز خود را دریافت نکردند. وی تصریح کرد: بیش از دوهفته است که هیچ دانی در سامانه بازارگاه شارژ نشده و مرغداران در این مدت نیازمند دان هستند چراکه به جوجه نمی‌شود گفت بازارگاه هنوز دان را شارژ نکرده است. رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغداران خوزستان افزود: هنگامی که موضوع را از وزارتخانه پیگیری می‌کنیم می‌گویند دانی موجود نیست.
حالا با این اوضاع آیا نباید پرسید چرا به جای مدیریت این وضعیت، دولت آسمان را به زمین دوخته و پای بهانه‌های مختلفی همچون تحریم را به وسط می‌کشد؟ مگر دولت هشت سال وقت نداشت تا زمینه خودکفایی در کالای راهبردی همچون نهاده‌ها را فراهم نماید؟
آبی که به جوی باز نمی‌گردد
گفتنی است شب عید امسال هم گذشت و بسیاری از مردم که متقاضی خرید میوه‌های مخصوص این فصل بودند، حالا دیگر متمایل به خرید آن نیستند و به زودی به میوه‌های فصل بهار و تابستان روی می‌آورند، دلالان هم سود خود را کسب کرده و بار خود را بسته اند، در این بین با سوءمدیریت، هزاران تن میوه از بین رفت. از سوی دیگر هزاران قطعه جوجه مدفون و یا قاچاق شد و یا صدها تن پیاز کرمانی‌ها به دلیل عدم اجرای طرح الگوی کشت مدفون شد و دیگر به سبد مصرف خانوارها باز نخواهد گشت.
همه این اتفاقات ناراحت‌کننده است، اما بیش از همه شاید اظهارات مسئولان است که به جای حل این ناهماهنگی‌ها و رفع کوتاهی‌ها، به هر دری می‌زنند تا اراده‌های خود برای مذاکره را به مسائلی همچون مشکل مرغ و تخم مرغ و... ربط دهند.
لازم به یادآوری است که اظهارات رئیس‌جمهور در انتقاد از نقش برجسته سوءمدیریت در مشکلات امروز جامعه در شرایطی است که در دوران رقابت‌های انتخاباتی سال 92، در اوج جنگ اقتصادی و تحریم‌های ظالمانه که حتی از پشتوانه سازمان ملل برخوردار بود، حسن روحانی به تلویزیون آمد و گفت: «ریشه همه مشکلات به مدیریت و کارآمدی دولت وقت بازمی‌گردد.» او خواستار شدیدترین برخورد با مسئولان کم کار شد و اظهار کرد: «مسببین وضع اقتصادی موجود باید دادگاهی شوند، خیلی‌ها باید به دادگاه بروند که چرا کاری نکردند؛ اگر دولتی با تدبیر کار می‌کرد، مشکل حل‌وفصل می‌شد».
نظر شما