عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه شرط روزه داری سالمند، به وضعیت جسمی او برمی‌گردد، بیان کرد: با توجه به اینکه سالمندان به لحاظ جسمی در وضعیت شکننده‌تری نسبت به جوانان و میانسالان قرار دارند، بنابراین لازم است بیشتر از خودشان مراقبت کنند.
لیلا صادق مقدم افزود: متخصصان بر این باورند که روزه برای افراد ۶۰ ساله به بالا در صورت سلامتی و موافقت پزشک، ممنوعیتی ندارد ولی در مورد سایر سالمندانی که بنا به دلایلی دارو مصرف می‌کنند، باید تحت نظر و مشورت پزشک باشد.
وی با تاکید بر اینکه سالمندانی که تحت درمان دارویی قرار دارند باید با پزشک خود مشورت کنند، گفت: سالمندان باید توجه داشته باشند از هر پزشکی در این زمینه مشورت نگیرند، چراکه فقط پزشک اختصاصی سالمند با اطلاع از جزئیات وضعیت فیزیکی فرد، می‌تواند متناسب با شرایط سالمند، برنامه روزه داری و وعده‌های مصرف دارو را برای او مشخص و تعیین کند.
این متخصص سالمندشناسی ادامه داد: مطالعات نشان می‌دهد هیچ ممنوعیتی برای روزه در افراد سالم وجود ندارد ولی سالمندان کم وزن یا مبتلا به انواع بیماری‌های مزمن، هیپوگلیسمی (قند خون پایین) و هایپرگلیسمی (قند خون بالا)، دیابت، فشار خون، بیماری‌های تیرویید و انواع بیماری‌های اعصاب و روان نیز باید با کسب اجازه از پزشک باشد.
صادق مقدم با بیان اینکه در صورت وجود مشکلات ادراری، کلیوی و سابقه سنگ‌سازی بهتر است در مورد روزه‌گرفتن احتیاط شود، تصریح کرد: در بیماران دارای پرفشاری خون و مشکلات قلبی حتماً باید با پزشک مشورت شود، زیرا معمولاً با چنین سابقه‌ای با توجه به لزوم مصرف داروی سر وقت، روزه‌داری ممنوع است.
توصیه‌های لازم به سالمندان برای روزه داری
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد، سالمندان را به انجام آزمایش قبل از روزه‌داری توصیه و اظهار کرد: افراد از ۶۰ سالگی به بعد، باید سالی یک بار آزمایش بدهند و اگر در مواقع دیگر سال از انجام این کار غفلت می‌کنند، حتماً قبل از ماه رمضان و روزه‌داری باید با انجام آزمایش، از وضع سلامت خود، قند، چربی و … مطلع شوند؛ انجام این کار به معنای منع آنها برای روزه‌داری نیست، بلکه امکان گرفتن روزه با توجه به شرایط آنهاست.
صادق مقدم، تغذیه را یکی از مهمترین مسائل این گروه سنی عنوان و اظهار کرد: معمولاً با افزایش سن، نیاز به انرژی و تمایل به مصرف غذا کمتر می‌شود و اگر به دلیل روزه‌داری، انتخاب و دریافت غذا درست صورت نگیرد، مواد مغذی ضروری کمتر از حد مطلوب دریافت می‌شود که ممکن است موجب ضعیف شدن و بیماری سالمند شود.
دریافت کافی مایعات در سالمندان مهم و ضروری است
وی، کنترل آب و الکترولیت را از نکات مهم درباره روزه‌داری سالمندان عنوان و اظهار کرد: با توجه به اینکه در سالمندان میزان احساس تشنگی، کمتر و دفع مواد زائد و سموم آهسته‌تر انجام می‌شود، دریافت کافی مایعات در سالمندان مهم و ضروری است.
متخصص سالمندشناسی با بیان اینکه باید در این سنین مایعات بیشتری (۶ تا ۸ لیوان آب، مصرف سوپ رقیق، آب میوه، شیر یا دوغ) نوشیده شود، تصریح کرد: مصرف برخی داروها از عوامل ایجاد کم‌آبی در سالمندان است که در این مورد باید با پزشک مشورت شود.
صادق مقدم خاطرنشان کرد: سالمندان حتماً باید بین سحر و افطار، مایعات را به اشکال مختلف همچون مصرف میوه، آبمیوه، هندوانه، غذاهای خورشتی، آب و هر چیزی که آبدار است، مصرف کنند تا مایعات بدن تأمین شود.
توصیه‌های افطار و سحر برای سالمندانی که ممنوعیتی برای روزه داری ندارند
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد با اشاره به اینکه این سالمندان باید روزه خود را با یک فنجان نوشیدنی گرم افطار کنند، گفت: برای افطار باید از غذاهای سبک مانند نان و حلوا، نان و پنیر و سبزی و یا غذای مایع مثل فرنی، سوپ، شله زرد، آش و… استفاده شود و از غذاخوردن تا سرحد سیری بپرهیزند.
صادق مقدم با بیان اینکه مصرف این غذاها باید فقط به قدر آمادگی معده برای غذای اصلی باشد، گفت: باید ضمن پرهیز از خوردن افطار و غذای اصلی بلافاصله پشت سر هم. دست‌کم یک ساعت بین آنها فاصله باشد و نوشیدن مایعات (چای، آب و…) نیز بعد از خوردن افطاری انجام شود.
اختصاص زمان کافی برای افطار و شام
وی با تاکید بر اختصاص زمان کافی برای افطار و شام، اظهار کرد: سالمندان باید افطار و شام را حداقل به فاصله یک ساعت جداگانه مصرف کنند تا سیستم گوارش آنها یکباره دچار پرکاری موقتی نشود.
وی با توصیه به پرهیز از تند خوردن، عدم خوردن بیش از حد مواد قندی از قبیل زولبیا و بامیه، مصرف میوه یکی دو ساعت بعد از شام و خودداری از خوردن و نوشیدن فراوان با وجود گرسنگی و تشنگی شدید، تاکید کرد: خوردن و نوشیدن بیش از حد در فاصله زمانی افطار تا خواب جز افزایش وزن و چاقی هیچ تأثیری بر قوای شما برای روز بعد نخواهد داشت؛ همچنین مصرف ماست، سالاد و سبزی و نیز تنقلاتی از قبیل کشمش، انجیر خشک و برگه زردآلو در این فاصله زمانی بسیار مفید و ضروری است
پرهیز از روزه بدون سحری
صادق مقدم روزه بدون سحری را نامناسب دانست و ضمن پرهیز از پرخوری، بر اعتدال در مصرف مواد قندی و نشاسته‌دار تاکید کرد.
وی افزود: پرهیز از مصرف مواد غذایی سرخ شده، پرادویه، چرب و شیرین، استفاده از مواد حاوی فیبر مثل میوه و سبزیجات و مصرف مرغ، ماهی، حبوبات و مغزها برای تأمین پروتئین مورد نیاز را از مهمترین توصیه‌ها برای برنامه غذایی سحر و افطار عنوان کرد.
افزایش یبوست در سالمندی
متخصص سالمندشناسی با اشاره به افزایش یبوست در سالمندی، تصریح کرد: استفاده از سبزیجات و میوه‌های تازه در برنامه سحر و افطار، مصرف غذاهای کم چرب و ترجیحاً آب‌پز و کبابی، نوشیدن ۴ تا ۸ لیوان مایعات و مصرف نان سبوس‌دار، نخود فرنگی، لوبیا سبز و نوشیدن آب‌آلو یا آب برگه که موجب تسهیل در نظم حرکات روده‌ها می‌شود، از مهمترین توصیه‌های غذایی در این زمینه است.
مدت زمان ورزش‌های روزانه در هنگام روزه‌داری
صادق مقدم با بیان اینکه مدت زمان ورزش‌های روزانه در هنگام روزه‌داری باید به حداقل برسد، انجام فعالیت ورزشی مثل یک پیاده روی ساده به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه یک ساعت پس از افطار را توصیه کرد و افزود: علاوه بر افزایش مصرف ماهی و خشکبار، استفاده از لبنیات به صورت ساده یا ترکیب در غذا (سوپ، فرنی و…) باید در برنامه سحر و افطار گنجانده شود.
وی با تاکید بر پرهیز از عجله کردن در زمان خوردن سحری، گفت: بهتر است غذای سبکی به عنوان سحری انتخاب شود و به جای خوردن غذای چرب و سنگین، از غذاهای ساده مانند شیر، خرما، پنیر، گردو، تخم‌مرغ، سبزی و نان استفاده شود.
صادق مقدم با بیان اینکه چای پررنگ، قهوه و کاکائو به علت دفع بیشتر آب از بدن در ایام روزه داری توصیه نمی‌گردد، گفت: سرگیجه ناشی از افت فشار خون و کاهش قند خون در سالمندان می‌تواند منجر به سقوط و زمین خوردن گردد، لذا نیاز به مراقبت بیشتری دارند و مصرف کربوهیدرات‌های دیر جذب مثل برنج، غلات و سیب زمینی در وعده غذایی سحر به حفظ قند در طول روز کمک می‌کند.
لزوم استراحت بیشتر سالمندان در ایام روزه‌داری
وی بر لزوم استراحت بیشتر سالمندان در ایام روزه‌داری تاکید کرد و افزود: میزان فعالیت‌های سالمندان در زمان روزه‌داری نباید به اندازه قبل باشد تا الزام نیاز به کالری در آنها کمتر شود و روزه‌داری به آنها آسیب نزند و دچار افت فشار خون نشوند.
وی با اشاره به اینکه کمبود خواب در زمان یک ماه می‌تواند صدمات جبران ناپذیری به سلامت فرد بزند، افزود: سالمندان روزه‌دار باید حتماً در طول روز بخوابند تا دچار کمبود خواب نشوند.
کاهش بیش از حد قندخون؛ خطرناک‌ترین عارضه روزه‌داری در بیماران دیابتی
صادق مقدم، کاهش بیش از حد قندخون را خطرناک‌ترین عارضه روزه‌داری در بیماران دیابتی عنوان و خاطرنشان کرد: در صورتی که قند خون آنها به کمتر از ۵۰ رسید و یا علائم کاهش شدید قند مانند گیجی، عدم تمرکز، رنگ پریدگی، تعریق شدید، لرزش اندام‌ها، اختلال دید و سیاهی رفتن چشم داشتند، باید روزه خود را افطار کنند.