به گزارش اقتصادآنلاین، دهه 90 در حالی به پایان رسید که بررسی متغیرهای اقتصادی نشان می‌دهد اقتصاد ایران در این مدت شرایط بسیار پر نوسانی را پشت سر گذاشته‌است. رشد بالای نقدینگی، تورم و جهش نرخ ارز در کنار رشد اقتصادی پایین مشخصه اصلی اقتصاد ایران در دهه 90 است. اقتصادآنلاین با حضور جمعی از اقتصاددان موافق و مخالف عملکرد بانک مرکزی، پنجشنبه 19 فروردین 1400 ساعت 21 در کلاب اقتصاد آنلاین و با حضور دکتر عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی به بررسی عملکرد این بانک در چند سال اخیر پرداخت.
مشروح سخنان همتی در این گفت و گو به شرح زیر است:
رییس کل بانک‌مرکزی در کلاب‌هاوس اقتصادآنلاین گفت: تصمیم اینکه من سفیر چین شوم گرفته شده بود و من ده روز سفیر چین بودم ولی برای اجلاس سفرا به تهران برگشتم و همان روز دوم رییس جمهور بنده رو خواستند و برای شرایط ارزی مشورت خواستند و ایشان پیشنهاد پذیرش مسئولیت بانک مرکزی را به من دادند.
می‌دانستم پذیرش مسئولیت بانک‌مرکزی چقدر سخت است/ پیچ اصلی مشکلات را رد کردیم
وی افزود: برای من اهمیتی نداشت که چین یا ایران باشم تنها خدمت به مردم مدنظر بود و می‌دانستم چه مسئولیت سختی است. اما خوشحالم که سختی این ۳۲ماه را پذیرفتم و می‌دانم مردم چقدر سختی کشیدند و تحریم چقدر سخت است.
همتی ادامه داد: فشاری که به کشور وارد شد در این ۳۲ماه، می‌توانست مشکلاتی جدی‌تری برای کشور ایجاد کند که با کمک مردم و پشتیبانی مقام معظم رهبری و همکاری مجموعه دولت، پیچ اصلی مشکل را رد کنیم.
رییس کل بانک مرکزی گفت: امیدواریم تا وقتی در خدمت مردم هستیم فشار و آرامش را برای مردم بیاوریم.
مشکل بازار ارز از افزایش قیمت بنزین شروع شد/ سال ۹۹ اتفاقات وحشتناکی برای بازار ارز رخ داد
رییس بانک مرکزی با اشاره به این که در اواخر سال ۹۸ و ۹۹ اتفاقاتی افتاد که کار مدیریت ارز را مشکل کرد گفت: مشکل ما از افزایش قیمت بنزین شروع شد و نمودار قیمت ارز نشان می‌دهد که شرایط خوبی در کشور ایجاد نکرد و همه را متاثر کرد.
وی ادامه داد: اواخر سال ۹۸ هم بحث لیست سیاه اف ای تی اق شوک دیگری را وارد کرد. من که توانستم نرخ ارز را برای یکسال ۱۱تا۱۳هزارتومان حفظ کنم با نرخ ۱۵هزارتومان مواجه شدم.
همتی افزود: در سال ۹۹ اتفاقات خیلی بدی افتاد از جمله کرونا، کاهش شدید قیمت نفت جهانی، قطع صادرات به دلیل کرونا، کاهش شدید قیمت بنزین و کاهش تقاضا برای محصولات پتروشیمی و فولاد. به این دلایل ارزی وارد کشور نشد و صادرات نفت ما در اردیبهشت و خرداد به حداقل خود رسید و همه این‌ها شوکی را به بازار ارز وارد کرد.
به گفته همتی تشدید کاهش تعهدات جمهوری اسلامی در رابطه برجام، تصویب قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام، درخواست فعال شدن مکانیسم ماشه و مهم‌تر از همه تحریم ثانویه ۱۸بانک‌کشور که در سطح بین‌الملل به بازار ارز ما ضربه وارد کرد.
همتی با اشاره به این که من تمام تلاشم را کردم و در اذهان از دلار ۴۵هزار تا۶۰تومانی صحبت می‌کردند و همه این‌ها به انتظارات تورمی دامن زد و هدفگذاری تورمی ما را با مشکل مواجه کرد ادامه داد: هدفگذاری تورمی به این معنا نیست که حتما به آن برسیم بلکه باید به آن نزدیک شویم که نزدیک هم شدیم. ما اوراق فروختیم و با آن کسری بودجه و تشدید تورم را کنترل کردیم.
وزارت اقتصاد مقصر کم‌فروشی اوراق
رییس بانک مرکزی در کلاب‌هاوس اقتصادآنلاین گفت: ما هم اصرار به فروش اوراق داشتیم ولی باید دلیل کم فروشی را از دوستان وزارت اقتصاد بپرسیم چون فرصت بسیار خوبی بود.
همتی ادامه داد: تنها از طریق کارگزاری بانک‌مرکزی ۱۲۵هزارمیلیارد تومان اوراق فروختیم که به تنهایی ۳۵واحد درصد از افزایش نقدینگی جلوگیری کرد. هرچند دیر اقدام کردیم اما فرصت خوبی بود و سعی کردیم از آن خوب استفاده کنیم.
بانک‌مرکزی هیچ دخالتی در تعیین نرخ ارز نمی‌کند/ اگر نظر من ملاک بود حتماً FATF را تایید می‌کردم
رییس کل‌بانک‌مرکزی گفت: دخالت بانک‌مرکزی در بازار ارز و تعیین نرخ را به طور قطعی رد می‌کنم و بانک‌مرکزی برای ثبات دخالت می‌کند و من اعتقادی به سرکوب نرخ ارز ندارم و نرخ ارز در بازار ثانویه تعیین می‌شود.
همتی ادامه داد: دو سوم تامین واردات ما در کل کشور را صادرات غیرنفتی تامین می‌کند و ما هیچ‌وقت صادرات را سرکوب نکردیم.
وی با اشاره به این که: ما ۲۵۰نفر داشتیم که صادرکننده واقعی نبودند و قانون هم گفته این‌ها را بررسی کنیم و ۶.۵میلیارد دلار ارز را به کشور وارد نکردند گفت: بعدا فهمیدیم نه آدرس درست داشتند و نه کارت بازرگانی درستی داشتند و از بین این ۲۵۰نفر، ۷۰نفر را خود قوه قضاییه اعلام کرد که از افراد بسیار تهی‌دست کارت بازرگانی گرفته بودند و ۳۰نفرشان هم الان دستگیر هستند.
همتی پیرامون پیوستن بهFATF گفت: اگر از من پرسیده بودند حتما FATF را تایید می‌کردم ولی من صاحب نظر نیستم و جای دیگر باید تصمیم بگیرند.
جزییات کنترل قمار و پولشویی
رییس بانک مرکزی گفت: سامانه‌های ما در بحث پولشویی و قمار بسیار خوب عمل می‌کنند و به زودی اطلاعات خوبی درباره اقداماتی که در این زمینه صورت گرفته به مردم اعلام می‌کنم.
وی با اشاره به این که روزی ۱۵۰میلیون تراکنش شتابی و ۱۰۰میلیون شاپرک داریم با مبالغ بالا گفت: روزی ۴۰هزارمیلیاردتومان پول تراکنش می‌شود و این نشان می‌دهد کنترل بسیار سخت است.
همتی ادامه داد: با سیستمی تمام قمارها و پولشویی را رصد می‌کنیم و به مراجع ذی ربط گزارش می‌کنیم. امروز به همه پایانه‌های فروش دسترسی دارد و ۲.۵میلیون پایانه فروش را باطل کردیم و ۷میلیون را به سازمان امور مالیاتی دادیم.
وی افزود: متاسفانه برخی شعب بانک‌ها به پولشویی کمک می‌کردند و دستگیری‌هایی انجام شد. می‌توانم بگویم نسبت به سال گذشته ۵برابر کنترل ما بیشتر شده است.
برخی قدرت زیادی دارند و فشار زیادی هم بر من وارد می‌کنند/ وضعمان خوب است و بهتر می‌شود
رییس کل بانک مرکزی گفت: از فشارهایی که روی من بود خبر ندارید و سال ۹۹ بدترین سال از لحاظ فشار روی من بود. برخی افراد قدرت زیادی دارند و فشار زیادی هم بر من وارد می‌کنن که من مقاومت می‌کنم.
وی ادامه داد: من بازارسازم و وقتی بازار ساز، ارزشش محدود شود چگونه می‌تواند بازار را مدیریت کند. وضعمان خوب است و مطمئن هستم که بهتر می‌شود.
بانک‌ها تقریباً دیگر اضافه برداشتی ندارند
رییس کل بانک‌مرکزی با اشاره به این که اضافه برداشت بانک‌ها ۸۰هزارمیلیارد تومان در نیمه دوم ۹۷ بود افزود: الان دیگر تقریبا اضافه برداشتی نداریم.
همتی گفت:ناترازی سیستم بانکی آنقدر شدید بود که زمان می‌برد و حداقل ۶سال دیگر وقت برای اصلاح آن نیاز است. با مجوزی از سران قوا مسئولیت برخی موسسات مالی غیرمجاز را برعهده گرفتم.
از ابتدا مخالف ارز ۴۲۰۰تومانی بودم/ در صورت حذف ارز دولتی معادل آن به مردم یارانه داده می‌شود
رییس کل‌بانک‌مرکزی در کلاب‌هاوس اقتصادآنلاین گفت: من از اول با ارز ۴۲۰۰موافق نبودم ولی ما تابع سیاست دولت هستیم و معلوم بود در توزیع مشکلاتی ایجاد خواهد شد.
وی ادامه داد: ظرف دو سال گذشته رشد کالاهای اساسی خیلی نبود از زمانی که در سال ۹۹ فاصله بین قیمت کالاهای اساسی در بازار با ۴۲۰۰ تومان فاصله افتاد، مشهودتر شد.
همتی با اشاره به این که نگرانیم با پرداخت ارز ۴۲۰۰تومانی شوک دیگری در قیمت‌ها ایجاد شود که باید مدیریت شود گفت: این سیاست در قانون بودجه هم آمده که اگر ارز ۴۲۰۰ برداشته شد، در قالب معیشتی به مردم یارانه داده شود.
مخالف هدایت نقدینگی هستم/ تسهیلات تکلیفی رانت ایجاد می‌کند
رییس کل‌بانک‌مرکزی با تاکید بر این که من هم هدایت نقدینگی را قبول ندارم و هر جا بازدهی بالا باشد نقدینگی به آنجا می‌رود گفت: هدایت نقدینگی در قالب پرداخت تسهیلات رانت ایجاد می‌کند.
وی گفت: تسهیلات تکلیفی برای سیستم بانکی مشکل ایجاد می‌کند. ما سامانه‌ای که برای تسهیلات لازم بود در بانک‌مرکزی تعبیه کردیم ولی هنوز افتتاح رسمی نشده که هر اعتباری که بانک‌ها می‌دهد آنجا ثبت شود. شرکت‌های اعتبارسنجی باید زیاد شود و آماده پذیرش درخواست‌های جدید هستیم.
آمریکا دستور داد صندوق بین‌المللی پول به ما وام ندهد/ اتفاقی در زمینه منابع ما در کرده رخ نداده است
رییس کل بانک‌مرکزی در پاسخ به خبرنگار نیویورک تایمز در کلاب‌هاوس اقتصادآنلاین گفت: هر صحبتی راجع به کره شده را تکذیب می‌کنم و هر چه بدون نظر من و مسئولین بانک‌مرکزی منتشر شود کذب است. حق جمهوری اسلامی است که از منابعش استفاده کند ولی هنوز اتفاقی در این زمینه رخ نداده است.
وی ادامه داد: بانک‌مرکزی ۱۱ میلیارد دلار ارز در سال ۹۹ از منابع خودش تامین کرده است ولی اطلاعاتی مطرح نمی‌کنیم. اگر ۷میلیارددلار آزاد نشود اتفاق بدی برای ما نمی‌افتد و منابع خود را داریم ولی حق ما است.
همتی درباره درخواست وام ایران از صندوق بین المللی گفت: ۶۰سال است عضو صندوق بین‌المللی پول هستیم و ۲دهم میلیارد دلار منابع ما در صندوق بین‌المللی پول است که از آن سایر کشورها استفاده می‌کنند و درخواست وام حق ما است. این وام صندوق مثل قبلی ها شرط و شروط ندارد زیرا به دلیل کرونا است و نرخ آن نزدیک به صفر است.
رییس بانک مرکزی با اشاره به این که یکسال است نامه نوشتم ولی خبردار شدیم در اکتبر سال گذشته امریکا نامه داد که با درخواست وام ایران مخالفت کنید تاکید کرد: قبلا می‌گفتند صندوق بین‌المللی پول مستقل است ولی به من ثابت شد که آمریکا دستور دهد نهادهای بین‌المللی هیچی نیستند.
توضیحات همتی درباره بازار سرمایه
رییس کل بانک‌مرکزی در کلاب‌هاوس اقتصادآنلاین گفت: فکر می‌کنم بانک مرکزی و شخص بنده در قضیه بورس مظلوم واقع می‌شویم. اصلاً چرا باید رییس کل بانک‌مرکزی با تغییرات نرخ بهره بین بانکی به بورس ضربه وارد کند یا حمایت کند رییس بانک مرکزی اصلا همچین قدرتی ندارد.
وی گفت: ۷۱هزارمیلیارد تومان در اردیبهشت ۹۹ اضافه ذخیره بانک‌ها نزد بانک‌مرکزی بود و امروز به زیر ۲۰هزارمیلیارد رسیده یعنی تقاضای پول بالا رفته است. من اگر می‌خواستم مقاومت کنم کف نرخ بهره را به روی ۱۸ می‌آوردم.
همتی با اشاره به این که قبول دارم نرخ بهره عامل کنترل تورم است ولی الان شرایط افزایش آن فراهم نیست گفت: من انگیزه‌ای ندارم نرخ بهره را بالا ببرم. اما برخی می‌گویند از این هم پایین‌تر بیاوریم ولی وقتی تورم ۴۰درصد است و نرخ سود بانکی نهایت با تخلف بانک‌ها ۲۰درصد باشد کاهش نرخ بهره امکان پذیر نیست.
وی ادامه داد" بانک‌مرکزی همراه بورس است و کمک می‌کند و الان ۵۰درصد سهم‌های بازار ارزنده هستند حتی با نرخ‌های پایین‌تر ارز.
آینده از آن بازار سرمایه است
همتی تاکید کرد: ما باید ثبات رویه داشته باشیم و سیاست‌ها مثل دامنه نوسان مدام تغییر نکند.معنی ندارد هرکسی که تخصص ندارد در زمینه بازار سرمایه نظر بدهد. نمی‌شود که یک بازار همیشه بازدهی داشته باشد و بقیه بازارها در ضرر باشند. مطمئن باشید یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بانک‌مرکزی بازار سرمایه است. پیش بینی من این است که گشایش‌هایی در بازار سرمایه اتفاق می‌افتد.
رییس کل‌بانک مرکزی گفت: در قضیه بورس ما مظلوم واقع شدیم.
پس از این صحبت همتی، سعید عباسیان، سردبیر اقتصادآنلاین گفت: ما هم مظلوم واقع شدیم زیرا بارها نسبت به رشد بی‌رویه بازار سرمایه هشدار دادیم اما هجمه‌های زیادی علیه ما وارد شد درحالی که ما به فکر ثبات اقتصاد و منافع همه مردم بودیم.
اگر تورم کنترل شود نرخ بهره را پایین می‌آورم/ تصمیمی نمی‌گیرم که بازار سرمایه لطمه‌ای وارد شود
رییس بانک مرکزی گفت: سال ۹۹ به دلیل انتظارات تورمی و انتظار رشد ۱۰۰درصدی نقدینگی، رشد پول به ۸۸درصد در مرداد رسید و پول‌ها سیال شد که نقش مهمی در افزایش نرخ ارز داشت. همچنین باعث شد انتظارات در بازار سهام هم بالا برود و آن زمان برخی سهم‌ها با ارز ۶۰هزارتومان تحلیل می‌شد.
همتی با تاکید بر این که درباره نرخ بهره تصمیمی نگرفتیم ولی اگر بتوانم تورم را کنترل کنم نرخ بهره را پایین می‌آورم افزود: نذاشتم نرخ بهره بین بانکی از ۲۰درصد بالا برود و حتی شب عید عملیات شبانه انجام دادم. قول می‌دهم در زمینه نرخ بهره تصمیمی نگیرم به که بازار سهام لطمه‌ای وارد شود.
تاکنون حدود ۱۵ میلیارد دلار واردات در مقابل صادرات انجام شده است
رییس بانک‌مرکزی با اشاره به این که تاکنون حدود ۱۵ میلیارد دلار واردات در مقابل صادرات انجام شده است افزود: روزانه ۳۰۰ الی ۴۰۰ میلیون دلار ارز در سامانه نیما عرضه می‌شود و گردش مالی این سامانه حدود ۸۰میلیارد دلار بوده است.
وی گفت: اینکه کسی ارز نیما را نمی‌خرد من مقصر نیستم. بانک‌مرکزی مانع صادرات و مخالف بخش‌خصوصی نیست و پیش‌بینی می‌کنیم امسال حجم صادرات افزایش پیدا کند.