بر اساس اعلام مرکز آمار و به نقل از درگاه ملی آمار به نشانی www.amar.org.ir، روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل ( زمستان ١٣٩٨) ، ٠.٩ درصد کاهش یافته است. در زمستان ١٣٩٩، به میزان ٤٠.٩ درصد جمعیت ١٥ ساله و بیش‌تر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان١٣٩٨) ١.٥درصد کاهش یافته است.

جمعیت شاغلین ١٥ ساله و بیشتر در این فصل ٢٣ میلیون و ١٣٥ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ٣٠٠ هزار نفر کاهش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در زمستان ١٣٩٩، بخش خدمات با ٥٠.٤ درصد بیش­‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ٣٣.٨ درصد و کشاورزی با ١٥.٨ درصد قرار دارند.

نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ ساله حاکی از آن است که ٢٣.٦ درصد از فعالان این گروه سنی در زمستان ١٣٩٩ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان ١٣٩٨) ٢.١ درصد کاهش یافته است.

بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ٣٥ ساله نیز نشان می‌دهد که در زمستان ١٣٩٩، ١٦.٨ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به زمستان ١٣٩٨، به میزان ١.٠ درصد کاهش یافته است.

یکی دیگر از شاخص‌های مهم اقتصادی ، نرخ مشارکت اقتصادی است. بررسی آمارهای رسمی در این خصوص نشان می‌دهد که روند این نرخ از بهار ۹۸ تا زمستان۹۹ نزولی بوده است به نحوی که این نرخ از سطح ۷/ ۴۴ درصد در بهار ۹۸ به سطح ۹/ ۴۰ درصد در زمستان ۹۹ رسیده است. همچنین بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان١٣٩٨) به میزان ۵/ ۱درصد کاهش یافته است. براساس آمارهای رسمی در زمستان ١٣٩٩ به میزان ۹/ ۴۰درصد جمعیت ١٥ ساله و بیشتر، از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند؛ به عبارت دیگر این میزان از گروه مذکور در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. نرخ مشارکت اقتصادی یا همان نرخ فعالیت اقتصادی عبارت است از نسبت جمعیت فعال (شاغل و بیکار) ۱۰ ساله و بیشتر (یا ۱۵ ساله و بیشتر) به جمعیت در سن کار، ۱۰ساله و بیشتر (یا ۱۵ ساله و بیشتر) ضربدر ۱۰۰.

بررسی سهم اشتغال ناقص جمعیت ١٥ ساله و بیش‌تر نشان می‌دهد که در زمستان ١٣٩٩، ١٠.٨ درصد جمعیت شاغل،‌ به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیش‌تر و…) کم‌تر از ٤٤ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ٣٣.٩ درصد از شاغلین ١٥ ساله و بیش‌تر، ٤٩ ساعت و بیش‌تر در هفته کار کرده‌اند.

دراین راستا سعید عیسی زاده، کارشناس اقتصادی می‌گوید: «بازار کار مانند سایر سایر بازارها دو طرف عرضه و تقاضا دارد. بعد تقاضای کار به تولید و سرمایه‌گذاری برمی‌گردد. بعد عرضه آن نیز به جمعیت در سن کار برمی‌گردد. حدود ۴۰ میلیون نفر زیر ۳۰ سال داریم و این یعنی تعداد زیادی در حال ورود به بازار کار هستند. ضمن اینکه هر ساله تعدادی فارغ‌التحصیل داریم که جویای شغل هستند. در بُعد تقاضا برای ایجاد اشتغال مشکلاتی داریم که بخشی از آن مربوط به خود کشور و بخشی نیز به دلیل کروناست که دنیا با آن درگیر است.»

وی افزود: «اقتصاد کشورمان نیز به دلیل سومدیریت‌ها و کشمکش‌های سیاسی مشکلات فراوانی دارد که بازارها کارکردشان را از دست دادند. بنابراین در بعد تقاضا تولید نمی‌تواند رشد پیدا کند. رشد اقتصاد منفی نیز باعث شده است که اقتصاد ما کوچکتر شود. جوانان و مشخصا کسانی که تا پیش از این کاری نداشتند و اکنون جویای کار هستند بیشترین آسیب را از این وضعیت می‌بینند. هر چند کسانی که پیش از این کاری داشتند و مهارتی نیز دارند نیز این آسیب‌ها در امان نیستند.»

*در سال ۱۴۰۰ نرخ بیکاری کمتر می‌شود؟

سهراب دل‌انگیزان، کارشناس اقتصادی در این باره به تحلیل می‌پردازد و می‌گوید: «در سال ۱۴۰۰ احتمالا دلار تثبیت شود. همچین دولت جدید می‌آید و احتمالا تقویت برنامه‌ داشته باشد. به نظر می‌رسد بدتر از سال ۹۹ نداشته باشیم. امیدوار هستیم کمی رشد اقتصادی داشته باشیم و به تناسب آن نرخ بیکاری کاهش و اشتغال افزایش پیدا کند. بنابراین در سال ۱۴۰۰ احتمال دارد نرخ بیکاری کمتر از سال ۹۹ شود. همچنین احتمال دارد کرونا اثرش کمتر شده و اشتغال تقویت شود.»

گفتنی‌ست که در این میان برخی آگاهان براین باورند که اقتصاد کشورمان به دلیل سومدیریت‌ها و کشمکش‌های سیاسی مشکلات فراوانی دارد که بازارها کارکردشان را از دست می‌دهند. بنابراین در بعد تقاضا تولید نمی‌تواند رشد پیدا کند. رشد اقتصاد منفی نیز باعث شده است که اقتصاد ما کوچکتر شود. در بعد عرضه هم برای جوانان ایجاد شغل نشده و پس از مدتی برخی از پیدا کردن کار ناامید می‌شوند.