خبرگزاری آریا- مدیر طراحی رصدخانه ملی ایران گفت: راه اندازی این رصدخانه از امسال آغاز می‌شود تا بتوانیم یکی از بزرگترین رصدخانه‌های خاورمیانه را در ایران داشته باشیم.
به گزارش خبرگزاری آریا، دکتر حبیب خسروشاهی، عضو هیأت علمی نجوم پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در خصوص آخرین وضعیت رصدخانه ملی در قله گرگش کاشان، گفت: آبان 1399 شاهد نصب سازه گنبد تلسکوپ در این رصدخانه بودیم و مراحل تکمیلی نصب و راه اندازی گنبد در سال 1400 به انجام خواهد رسید.
آقای خسروشاهی با بیان اینکه آزمون‌های عملکردی تلسکوپ از دیماه 1399 در کارخانه آغاز شده است، گفت: در حال حاضر این تلسکوپ آزمون‌های فنی را در کارخانه می‌گذراند.
مدیر طرح رصد خانه ملی ایران افزود: تلسکوپ 90 تن وزن دارد و با حرکت حول سه محور سمتی، ارتفاعی و محور اپتیکی رهگیری اجرام آسمانی و تصحیح چرخش زمین را انجام می‌دهد. قطر آینه اصلی آن 3.4 متر و وزن آینه به 4 تن می‌رسد و این در حالی است که دقت حرکت‌هایی که این تلسکوپ انجام می‌دهد بسیار بالا است و مقدار آن معادل 1 بر روی 36 هزارم درجه است. گنبد نیز سازه عظیمی است و حدوداً 270 تن وزن دارد و چرخش آن باید بسیار دقیق و آرام باشد.
به گفته دکتر خسروشاهی، انتظار می‌رود تا اردیبهشت 1400 آزمون‌های تلسکوپ از لحاظ نرم افزاری و … ادامه پیدا کند و در صورت موفقیت آزمون‌ها آن موقع است که تجهیزات به قله گرگش منتقل خواهند شد.
مدیر طرح رصد خانه ملی ایران افزود: همزمان با این اقدامات، سامانه لایه نشانی آینه‌های تلسکوپ نیز در قله مستقر می‌شود.
وی با بیان اینکه لایه نشانی و نصب آینه‌های تلسکوپ، آخرین فرایند تجهیز رصدخانه است، گفت: لایه نشانی یک کار مستقل از گنبد و تلسکوپ است و در گردش کار روزانه رصدخانه قرار نمی‌گیرد. اما در هر صورت رصدخانه‌ها به آن نیاز دارند؛ از این رو نصب لایه نشانی پایان نصب و راه اندازی رصدخانه به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه بر اساس برنامه‌ریزی‌ها راه اندازی رصدخانه ملی ایران در تیر 1400 است، گفت: در این زمان آزمون حرکتی تلسکوپ در قله انجام می‌شود و در صورت اتمام لایه نشانی آینه‌ها اولین نور ثبت می‌شود و تلسکوپ وارد فرآیند راه اندازی می‌شود.
آقای خسروشاهی ادامه داد: در سال 1400، منجمان و مهندسان در کنار هم با تنظیمات دقیق‌تر، کیفیت تصویر تلسکوپ را بهبود می‌بخشند و فرآیند آماده سازی در راستای داده برداری علمی انجام می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه از تابستان 1400 راه اندازی رصدخانه آغاز شده و این فرآیند همچنان تا یکسال ادامه دارد، گفت: انتظار داریم سال 1401 به مرحله‌ای برسیم که داده برداری‌های نجومی انجام شود و از روز راه اندازی نقش مهندسان در این فرایند کاهش و نقش منجمان افزایش پیدا می‌کند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی اضافه کرد: بعد از راه اندازی، بیشترین زمان به کار‌های علمی و رصد‌های نجومی اختصاص پیدا می‌کند. در واقع تا 1401 منجمان بررسی‌های علمی را انجام می‌دهند.
وی با اشاره به اینکه بعد از سال 1401 رصد‌های نجومی برای منجمان آغاز می‌شود، گفت: در واقع در بازه زمانی راه اندازی تا بهره برداری دقت رهگیری تلسکوپ و مابقی اجرام آسمانی مورد بررسی قرار می‌گیرد و تصویربرداری‌های طولانی مدت از اجرام آسمانی انجام می‌شود.
مدیر طرح رصدخانه ملی ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه این رصدخانه در مقایسه با سایر رصدخانه‌ها چگونه است، گفت: این رصدخانه از نظر توان تلسکوپ و طراحی و ساخت آن یکی از بهترین رصدخانه‌های منطقه و جهان خواهد بود و با رصدخانه‌های تحقیقاتی جدید هند و آنچه در کشور ترکیه در حال انجام است قابل قیاس است.
وی با تاکید بر اینکه رصدخانه ملی ایران، مجهزترین رصد خانه در کشور محسوب می‌شود، گفت: این رصدخانه در مقایسه با سایر رصدخانه‌های کشور با فاصله زیادی پیشتاز خواهد بود.
به گفته آقای خسروشاهی، ترکیه و هند هم همزمان راه اندازی رصدخانه را با ایران شروع کردند و تلسکوپ‌های همرده با ایران نیز دارند، اما تفاوت‌هایی در سایت رصدخانه‌ها وجود دارد و در این خصوص سایت رصدخانه ملی ایران نسبت به سایت رصدخانه‌های هند و ترکیه امتیاز دارد.
وی با اشاره به سایر تفاوت‌های رصدخانه نسبت به رصدخانه چین و ترکیه گفت: تمام تجهیزات رصد خانه ملی ایران از جمله تلسکوپ و گنبد و لایه نشانی توسط مهندسین ایرانی طراحی و توسط صنعت داخلی توسعه پیدا کرده در حالی که کشور‌های منطقه از جمله هند و ترکیه تلسکوپ را خریداری کرده‌اند. تلسکوپ‌های کوچک‌تر پیشین ایران نیز همه وارداتی هستند.
مدیر طرح رصد خانه ملی ایران در خصوص اقداماتی که می‌توان در این رصدخانه انجام داد گفت: این تلسکوپ در رصدخانه ملی برای آسمان شب طراحی شده و برای رصد اجرام آسمانی و عالم دور دست قابل استفاده است. در واقع رصد سیاره‌های خارج از منظومه شمسی و در کهکشان راه شیری توسط تلسکوپ این سامانه قابل انجام است.
آقای خسروشاهی با اشاره به اینکه بعد از آغاز بهره برداری علمی رصدخانه ملی علاوه بر منجمان کشورمان و منجمان جهان، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی پروژه‌های طولانی مدتی را پیگیری می‌کند، گفت: علاوه بر اینکه منجمان می‌توانند پروژه‌های خود را پیشنهاد کنند رصدخانه ملی ایران هم طرح‌هایی را به عنوان طرح‌های گنجینه‌ای درازمدت اجرا می‌کند.
وی افزود: داشتن این داده‌ها برای منجمان ایرانی و سایر کشور‌ها بسیار مفید است و در کنار داده‌های رصدی سایر تلسکوپ‌ها و رصدخانه‌ها مجموعه‌ای از اطلاعات گنجینه‌ای تولید و بکار گرفته می‌شوند.