در سال های اخیر موضوع صندوق های بازنشستگی و مشکلات و معضلات این صندوق ها مورد توجه کارشناسان بیمه های اجتماعی و مسوولان کشور قرار گرفته است.در حال حاضر نظام بازنشستگی ایران با مسائل و چالش‌های متعددی مواجه است اما آنچه بیش از دیگر مسائل ذهن سیاستگذاران را به خود مشغول کرده، از بین رفتن تعادل منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی است، به نحوی که در برخی موارد از آن با عنوان «بحران» یا «تله تنگنای مالی» نیز یاد می‌شود.

 از دیگر موارد ایجاد این شرایط بحرانی، می توان به چالش های زیر اشاره کرد:

 گشاده دستی بیش از حد معمول در نظام بازنشستگی کشور، نبود نهادهای تنظیم‌گر و ناظر بر سرمایه‌گذاری صندوق‌های بازنشستگی و دارایی‌ها، گزارش‌های غیرقابل اتکای مالی و بیمه ای یا آکچوئری، نبود برآورد دقیق از دارایی‌های صندوق‌ها، بازده پایین صندوق‌ها، تحمیل قوانین ناسازگار با اصول بیمه‌ای به صندوق ها و تغییرات جمعیتی از مهم‌ترین چالش‌های صندوق‌های بازنشستگی در ایران به شمار می‌رود.

راهکارهای برون رفت از وضعیت فعلی:

1. تغییر نظام از مزایای معین به کسورات معین یا نظام چندلایه مرکب از دو نظام کسورات معین و مزایای معین

2. ایجاد نهاد ناظر بر مدیریت صندوق‌ها،متاسفانه در ایران عملا هیچ نهاد ناظری بر فعالیت صندوق‌ها وجود ندارد. نهاد ناظری که نقش بیمه مرکزی در بیمه‌های اجتماعی را ایفا کند.

3. اصلاحات پارامتریک و سیستمی، به اصلاحات درون‌سیستمی و تغییرات پارامتریک به‌منظور بهبود توازن مالی و تداوم فعالیت صندوق اصلاحات پارامتریک گفته می‌شود. ازجمله اصلاحات پارامتریک برای کنترل هزینه‌ها و مصارف صندوق‌ها می‌توان به مواردی مانند: افزایش سن بازنشستگی، افزایش حداقل سنوات خدمت، افزایش تعداد سال‌های مبنا برای محاسبه حقوق بازنشستگی و تغییر نرخ مشارکت اشاره کرد.

*عضو هیات علمی‌ دانشگاه امام صادق (ع)