تالاب میانکاله استان مازندران سال جاری میزبان مهربان و امنی برای پرندگان مهاجر نبود. اوایل ماه بهمن بود که مردم محلی به یک باره با لاشه های زیادی از پرندگان سرخ و سفید در تالاب میانکاله مواجه شدند، آنها خبر مرگ دسته جمعی پرندگان را به سازمان های مربوطه گزارش دادند. بعد از این گزارش بود که عکس های غم انگیزی از این پرنده کشی به رسانه ها راه یافت و فرضیه ها و اما و اگرهای زیادی در چرایی مرگ این پرندگان رنگارنگ مطرح شد.

البته این اولین بار نیست که پرندگان تالاب میانکاله به صورت دسته جمعی می میرند. اواخر دی ماه سال گذشته نیز بیش از ۴۰هزار پرنده در تالاب میانکاله تلف شدند و علت مرگ این پرندگان پس از بررسی سازمان دامپزشکی سم بوتولیسم اعلام شد. بوتولیسم توسط یک باکتری خاص ایجاد می شود و پرندگان با بلع گیاهان یا حیوانات آلوده به این سم فلج می شوند و جان خود را از دست می دهند.

امسال نیز داستان تلخ میانکاله تکرار شد و پرندگان زیادی در این تالاب از بین رفتند. به گفته بهمن نقیبی؛ معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی آمار تلفات در تالاب میانکاله به همان ۸۳۹ لاشه محدود نشده و این آمار در حال افزایش است.

سم بوتولیسم متهم قتل پرندگان

در روزهای قبل و با افزایش تلفات پرندگان مهاجر تالاب میانکاله فرضیه های متعددی برای این کشتار دسته جمعی مطرح شد. برخی توپ مرگ و میر پرندگان را به زمین آنفلوآنزای حاد پرندگان انداختند؛ بعضی هم بیماری نیوکاسل را قاتل نامریی پرندگان دانستند، عده ای هم انگشت اتهام خود را به سمت فاضلاب ها و آب های آلوده نشانه گرفته بودند، اما با تمام این گمانه زنی ها و اما و اگرها مسئولان می گویند امسال هم مانند پارسال سم بوتولیسم پرندگان را به کام مرگ فرو برده است.

دو روز پیش سازمان دامپزشکی علت این تلفات را مجددا سم بوتولیسم اعلام کرد. بهمن نقیبی، در این مورد به ایسنا گفت:« سازمان دامپزشکی لاشه های پرندگان را دریافت و بلافاصله بررسی کرد. دراین بررسی ابتلای این پرندگان به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان و نیوکاسل رد شد و علت مرگ این پرندگان مانند سال گذشته سم بوتولیسم است.»

به گفته نقیبی باکتری ای به نام کلستریدیوم بوتولینوم در محل هایی که اکسیژن کم باشد در بقایای گیاهان کف تالاب رشد می کند و گرمای هوا نیز شرایط را برای رشد این باکتری فراهم می کند. این سم بسیار کشنده است و جلوگیری از تکرار آن کار بسیار دشواری است، مگر این که تالاب میانکاله احیا شود.

وی اظهار کرد :« امسال در بخش هایی از این تالاب شاهد عقب نشینی آب بودیم و اگر تالاب احیا نشود این فاجعه امکان دارد سالیان سال تکرار شود. همچنین هرچه مواد آلی در محیط بیشتر شود، اکسیژن کمتر شده و محیط برای رشد باکتری مساعدتر می شود.»

مقصر مرگ پرندگان عوامل انسانی است

اگرچه سازمان نظام پزشکی شرایط تالاب ها را مقصر اصلی تولید بوتولیسم و مرگ پرندگان معرفی می کند ، اما برخی معتقد هستند که برخلاف نظر سازمان دامپزشکی تالاب ها نمی توانند سم بوتولیسم تولید کنند و در مرگ و میر پرندگان دست های دیگری در کار است. می گویند برخی شکارچیان غیرمجاز وقتی از خوان شکار پرندگان دست شان کوتاه می شود، ناراحتی و اعتراض خود را با ریختن سم در تالاب بر سر پرندگان خالی می کنند. مانند آنچه که در دهه ۷۰ در مازندران اتفاق افتاد. در یکی از سال های دهه ۷۰ محیط زیست صیدهای شکارچیان غیرمجاز را از آنها گرفته بود و شکارچیان به تلافی آن، چند ١٠لیتر سم آفت کش مرکبات را داخل تالاب ریختند که در نتیجه آن چند صد هزار پرنده مردند و تالاب تا ماه ها بوی تعفن می داد.

اسماعیل کهرم، فعال محیط زیستی نیز مرگ و میر پرندگان در تالاب میانکاله را امسال عمدی می داند. وی در این زمینه به همدلی گفت:« عوامل انسانی و تضاد منافع باعث مرگ پرندگان در این تالاب شده است.»

این فعال محیط زیستی در رد ادعای سازمان دامپزشکی کشور مبنی بر تغذیه پرندگان از سم بوتولیسمی که به صورت طبیعی در تالاب تولید شده است، آن را دروغ بزرگی دانست و گفت:« از قول من تیتر بزنید دروغ بزرگ میانکاله!»

ادعای بوتولیسم دروغ بزرگ میانکاله است

کهرم تصریح کرد :« سموم در تالاب میانکاله از نوع بوتولیسم نیست و سم بوتولیسم در دریاچه تشکیل نمی شود، بلکه در کنسروهایی سربسته تولید می شود، چون باید در محیط بدون هوازی تولید و رشد کند. از طرفی ایران بیش از ۲۰۰ تالاب دارد. چرا بوتولیسم در تالاب های دیگر تولید نمی شود.»

کهرم با بیان این که « تلفات پرندگان و آبزیان در میانکاله به دلیل عوامل انسانی است»، افزود:« در تالاب میانکاله شکارچیان، صیادان، گله داران، کشاورزان، ماموران محیط زیست ، و ... در حال فعالیت هستند. در اغلب مواقع این افراد با هم تضاد منافع پیدا می کنند. مثلا محیط بان تور صیاد را که حدود یک و نیم میلیون قیمت دارد، ضبط می کند، آن هم دست به انتقام می زند و این فجایع زیست محیطی به بار می آید.»

وی افزود :« در گذشته نیز این رفتارها مسبوق به سابقه بوده است. چند دفعه در قبل همین تالاب میانکاله تجربه چنین اتفاقی را داشته است، بعضی از شکارچیان متاسفانه برای گرفتن انتقام چنین کارهایی را انجام می دهند و این شرایط را برای پرندگان ایجاد می کنند. ادعای مرگ و میر پرندگان با بوتولیسم دروغ بزرگی میانکاله است. در میانکاله سم ریخته اند، همانطور که در سال ۱۳۷۳ و همچنین در سال ۱۳۸۲ و پارسال هم همین کار را در میانکاله انجام دادند.»