18 روز زمان برد تا واكنش جدي و رسمي به واقعه تلخ فرودگاه جده نشان داده شود. خبر از تعليق سفرهاي حج عمره وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي ايران كه روز گذشته اعلام شد، مرهمي بر التهاب و عصبانيت ميليون ها ايراني بود كه آلام روحي تعرض ماموران سعودي به دو نوجوان ايراني را التيام نيافته مي ديد. پس از انتشار خبر واقعه فرودگاه جده در ايام تعطيلات نوروز كه نه از مراجع رسمي بلكه در شبكه هاي اجتماعي و پايگاههاي خبري صورت گرفت، واكنش هاي گسترده مردمي به خصوص در شبكه هاي اجتماعي رخ داد كه جملگي ، تصميم قاطعانه دولت در برخورد با اتفاق ناگوار پيش آمده را طلب مي كردند.
شبكه هاي اجتماعي در خط مقدم!
همچون آنچه در اطلاع رساني برخي اتفاقات اجتماعي همچون فوت مرحوم پاشايي يا جشن تفاهم هسته اي لوزان رخ داد، شبكه هاي اجتماعي در اطلاع رساني واقعه فرودگاه جده نيز در خط مقدم قرار گرفتند و به سرعت خبر اين رويداد و جزييات آن همراه با مطالبات مردمي براي برخورد با عاملان سعودي ، نشر يافت. تنها چند روز پس از آغاز روزهاي كاري سال جديد، گروههاي متعدد در شبكه هاي اجتماعي براي ضرورت برخورد دستگاه ديپلماسي كشور با عاملان حادثه و لزوم تحريم سفر عمره مفرده شكل گرفت و قاطبه مردم، برخورد قاطع با هتك حرمت حيثيت ايراني را خواستار شدند. پر واضح است كه در همه اختلافات قبلی میان ایران و عربستان بارها و بارها زمزمه تعطیلی عمره مفرده شنیده شد اما این بار فراتر از زمزمه، صداهایی جدی و بلند برای تعطیلی این امر مستحبی شنیده شد؛ کمپین های مردمی در اینترنت، طرح نمایندگان مجلس برای تعطیلی عمره، درخواستهای چهره های مختلف، شعارهای مردم تجمعکننده مقابل سفارت عربستان و از همه مهم تر موضع گیری آیت ا... مکارم شیرازی مبنی بر اینکه «از مسئولان دولتی میپرسم آیا نیاز است که به حج مستحب برویم؟! آیا لازم است که هر توهینی را بشنویم تا به یک امر مستحب عمل کنیم؟!» در آخرین خبر نيز رئیس جمهور حسن روحانی در نامه ای به وزیر ارشاد می نویسد: «در صورتی که امنیت و کرامت زائران تامین نشود، استحباب این امر در مقابل گناه بزرگ توهین به زائران و صدمه به عزت ملی رنگ می بازد و در شرایطی ممکن است به حرام تبدیل شود.»
امتناع هاي خودجوش و بي رونقي فيش حج!
اعتراض هاي اجتماعي به واقعه فرودگاه جده و مطالبه تحريم حج، در روزهاي اخير امتناعهاي خودجوش از سفر حج را نيز به دنبال داشت و گروههاي مردمي، از عمره مفرده امتناع كردند. نمونه واضح آنكه امام جمعه خرمدره زنجان هزینه سفر حج خود را به زوج خرمدره ای اهدا و از سفر به حج امتناع کرد.حجت الاسلام سید علی حسینی به همراه خانواده 4 نفره اش از سال 88 برای اعزام به حج عمره ثبت نام کرده و در صف انتظار بود. بر اساس اعلام سازمان حج قرار بود وی و خانواده اش در روزهای آینده زائر خانه خدا شوند.وی هدف ازاین کارش رااعلام انزجاربه اقدامات آل سعود بهویژه درحمله به یمن واقدامات دیگرآنها اعلام کرد و گفت: دوست دارم هزینه سفر خودم رابه عروس وداماد همشهری خودپرداخت کنم تا آنها بتوانند زندگی مشترک خود را آغازکنند.مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل نيز در اعتراض به حادثه فرودگاه جده ، از عزیمت به خانه خدا برای انجام اعمال عمره مفرده انصراف داد. 20 استاد بسیجی دانشگاههای کاشان در اعتراض به جنایات رژیم آل سعود در یمن و حادثه فرودگاه جده از اعزام به سفر حج عمره مفرده انصراف دادند.این 20 استاد دانشگاه در اطلاعیه ای اعلام کردند: با وجود میل قلبی فراوان برای زیارت خانه دوست، طواف کعبه دلها، بوسیدن حجرالاسود ایمان، بوییدن عطر مسجدالنبی، برافروختن شمع اشک در جوار بقیع و تمرین بندگی در صفا و مروه، اما بادیدن چشمان بیگناه کودکان یمنی و آن دو نوجوان ایرانی انصراف خود را از اعزام به سفر حج اعلام می کنیم. اعزام 19 کاروان حج عمره مازندران به علت مشکلات صدور ویزا وسختگیری ها در فرودگاه عربستان در روزهاي اخير انجام نشده است. در همين اوصاف و به دنبال فشار اجتماعي – رواني براي تعليق عمره مفرده، بازار خرید و فروش فیش حج نيز کساد شد. گزارش ها نشان میدهد قیمت خرید و فروش فیشهای عمره تا ٣٠ درصد کاهش را به خود دیده است. پیش از نوروز، فیش حج اعزام ٩۴، تا سه میلیون تومان نیز خرید و فروش میشد اما حالا قیمتها بسیار پایینتر است چرا که شمار خریداران در روزهای اخیر کاهشی محسوس را تجربه کرده است.
سفر حج عمره، بالاخره تعلیق شد
اما سيل مطالبه اجتماعي مردم براي تحريم عمره، بالاخره تاثير خود را بر مسئولان دولتي گذاشت و علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که در مراسمي به مناسبت روز زن حضور يافته بود، گفت كه به سازمان حج دستور داده شد تا زمان محاکمه و مجازات افراد مجرم (متعرضین به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده) عمره متوقف میشود و پروازهای ایران تعلیق خواهد شد. به گفته جنتی این اتفاق حیثیت عمومی ملت ایران را خدشهدار کرده و یک خواست عمومی بین ملت شکل گرفته است و باید واکنشی نشان داده شود.وزیر ارشاد در همين زمينه به نگرانی بسیاری از مراجع عظام تقلید اشاره کرد و ادامه داد: در گذشته هم برخی برخوردها با زائران و روحانیون کاروانها صورت گرفته بود؛ به همین دلیل تصمیم بر توقف عمره گرفته شد. پس از اعلام اين خبر كه واكنش هاي مثبت مردم به خصوص در شبكه هاي اجتماعي را همراه داشت، برخي چهره هاي سياسي همچون «احمد توكلي» نيز به قدرداني از دولت بابت تعليق سفر عمره پرداخت و از مردم خواست تا پول شان را صرف مدرسه سازی کنند.نماینده مردم تهران، ری و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی گفت: از جناب آقای رئیس جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بابت برخوردی که در ماجرای عربستان داشتند، به عنوان نماینده مردم تشکر میکنم که همان طور که اسلام به ما گفته، کرامت نفس مردم را برامر مستحبی عمره ترجیح دادند.گرچه سفر عمره اهمیت دارد و از میان مردم هر کس که میتواند باید به این سفر سازنده برود، ولی چون پیامبر(ص) فرمودند خداوند همه امور مومن را الا خوارکردنش را به خودش واگذار کرده، این امر مستحبی را باید کنار گذاشت. «العزت لله جمیعا» عزت مال خداست و کسی نمیتواندآن را در معرض آسیب قرار دهد.او گفت: تا وقتی که عربستان سعودی که خود را خادم الحرمین میداند و برخوردهای نامناسب و حرمت شکنانه دارد، باید این امر مستحب را کنار گذاشت. پیشنهاد میکنم همه کسانی که قصد سفر عمره داشتند، هزینه آن را صرف مدرسهسازی کنند.
واكنش رسانه هاي خارجي به تعليق
خبر تعليق سفرهاي عمره از سوي ايران سوا از واكنش هاي مثبت داخلي، واكنش رسانه هاي خارجي را نيز همراه داشت . چنانچه خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشي آورد كه «تلویزیون دولتی ایران در گزارش از تصمیم مقامات این کشور مبنی بر تعلیق تمامي سفرهای حج عمره به عربستان سعودی در بحبوحه تنش های فزاینده دیپلماتیک میان دو کشور خبر داد.» به موجب این گزارش، تلویزیون دولتی ایران اعلام کرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران در پی انتشار گزارش هایی درباره تعرض به دو نوجوان زائر ایرانی در فرودگاه جده عربستان سعودی در ماه مارس، تصمیم گرفته است تمامي سفرهای عمره را به این کشور به حال تعلیق درآورد. خبرگزاری رویترز به نقل از خبرگزاری ایسنا اعلام کرد ایران پروازهای حج عمره را درپی تعرض به دو نوجوان ایرانی در عربستان سعودی، به حال تعلیق درآورد.
رئیس سازمان حج: عنوان «تجاوز» را به کار نبرید
همزمان با آنكه وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي خبر از تعليق عمره مفرده داد، رئیس سازمان حج و زیارت نيز در نشستي خبري گفت: در صورتی که وزارت حج عربستان درباره برخورد با دو پلیس مجرم فرودگاه جده تعلل کند، دولت ایران تصمیم جدیتری درباره عمره میگیرد. علاوهبر این، قرار است این هفته یا هفته آینده طرح دو فوریت تعلیق یا لغو عمره از سوی نمایندگان در مجلس شورای اسلامی نيز مطرح شود. در نامههای مکرری که برای وزیر حج عربستان فرستاده شده، اعلام شده است تعلل بیشتر به معنای عدم اهتمام جدی وزارت حج عربستان برای تأمین امنیت جانی و حریم اخلاقی زائران است. اولین شرط اعزام به عربستان هم تأمین امنیت بوده است. اوحدي با تأکید بر اینکه از عنوان تجاوز درباره اتفاق فرودگاه جده استفاده نشود، تصريح كرد كه این رفتار غیرانسانی در تمام جوامع انسانی محکوم شده و ما از دولت عربستان خواستهایم سریعتر واکنش نشان دهند و مجازات این دو پلیس را تسریع کنند. اوحدی همچنین با اعلام اینکه پس از برطرف شدن این التهابات از این دو نوجوان تقدیر باید شود، افزود: این دو نوجوان با هوشیاری، شجاعت و صداقت با این رفتار مقاومت کردند و پیروز شدند. نمایندگان مجلس نیز تأکید کردند که از این دو نوجوان شجاع حتما باید تقدیر شود. ما هم در سه جلسهای که با خانوادههای آنها داشتیم گفتیم که به فرزندانتان خوب افتخار کنید. حتی خود من هم در چنین شرایطی قرار میگرفتم و به فرزند بنده هم تعرض میشد و او مقاومت میکرد، باید به او افتخار میکردم. نباید اینطور باشد که این دو نوجوان هر روز بمباران روحی شوند.
شرح آنچه در جده رخ داد
رئيس سازمان حج و زيارت در تشريح اتفاق رخ داده در فرودگاه جده تصريح كرد در هفته دوم فروردینماه شاهد این رفتار غیرانسانی و شرمآور دو پلیس مجرم و فاسد عربستان بودیم که در بخش فرودگاه جده قصد تعرض به دو زائر ایرانی را داشتند.به گفته وي، پس از مقاومت این دو نوجوان و اطلاع دادن آن به خانوادههایشان، موضوع بلافاصله با مدیر و روحانی کاروان مطرح شد و ساعت 12 و 30 دقیقه همان شب (نهم فروردینماه) مدیرکل دفتر حج و زیارت ایران در عربستان در جریان جزيیات قرار گرفت. اعلام شد زائران سوار هواپیما نشوند و از ایران هماهنگیهایی صورت گرفت تا کنسول ایران در فرودگاه جده حاضر شود. صورتجلسه قانونی تنظیم شد. سرکنسول و عوامل نمایندگی سازمان حج و بعثه مقام معظم رهبری، پلیس فرودگاه را مجبور کردند تا فرمانده ارشد پلیس جده در محل واقعه حاضر شود.اوحدی اضافه کرد: پس از حضور معاون فرمانده پلیس جده، دو پلیس مجرم با کمک دو نوجوان همان لحظه شناسایی و دستگیر شدند. عوامل امنیتی جده در جمع زائران حاضر و از آنها عذرخواهی کردند و همان جا اعلام شد که این دو پلیس به اشد مجازات میرسند. ساعت هفت صبح نهم فروردینماه اولین تماس با عربستان برقرار شد و پس از دریافت جزئیات، اولین نامه به همراه گزارش حراست سازمان حج و زیارت به معاونت کنسولی وزارت خارجه ارسال شد. پس از آن نخستین مکاتبه رسمی با لحنی بسیار تند با وزیر حج عربستان انجام شد.به گفته او، در این نامه اعلام شد که مسئولیت شرعی و انسانی وزیر حج عربستان است که این دو پلیس را به اشد مجازات برساند و عذرخواهی رسمی کند، در غیر این صورت ایران تصمیم دیگری میگیرد. همان روز نهم فروردین دستگاه دیپلماسی ایران، کاردار و کنسول عربستان را احضار کرد و با شدیدترین لحن در این برهه حاضر به او تذکر داده شد. اعتراض رسمی ایران نیز در یادداشتی به کاردار عربستان تحویل داده شد که او نیز بیش از چهار بار عذرخواهی و تأکید کرد این اعتراض را به کشورش منتقل میکند. او همچنین به دیدار معاون بینالملل سازمان حج و زیارت با معاون وزیر کشور عربستان اشاره کرد و افزود: در آن جلسه معاون وزیر کشور عربستان ضمن اعلام انزجار از این رفتار که «حیوانی» خواندش، گفت آن دو پلیس به اشد مجازات میرسند.اوحدی همچنین درباره مکاتباتی که با دبیرکل سازمان همکاریهای کشورهای اسلامی که قبلا وزیر حج عربستان بوده است، توضیح داد: این مکاتبه از طریق سفیر ایران در آن سازمان انجام شد و مراتب اعتراض جدی جمهوری اسلامی ایران به این اقدام شرمآور عربستان اعلام شد. در مکاتبه از ایشان درخواست کردیم این موضوع را که اکنون مطالبه مردمی شده است، پیگیری کنند چرا که اگر این لکه ننگ پاک نشود هیچ تضمینی در اعزام زائران نخواهد بود.دو روز قبل نيز در کمیسیون امنیت ملی مجلس گزارشها و پیگیریها مطرح شد و آنها نیز به طور قطعی خطاب به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کردند که از عنوان «تجاوز» استفاده نشود؛ چون این دو بچه شجاع بودند و نباید با روح آنها بازی شود.
خواستار اشد مجازات هستيم
رئیس سازمان حج و زیارت در پاسخ به اينكه آیا در این شرایط که برخی گروهها در عربستان تمایل به حضور زائران ایرانی ندارند، تحریم عمره راهکار درستی برای حفظ و صیانت از حقوق زائران به شمار میآید؟ اظهار کرد: برخورد مقامات سعودی با اتفاق فرودگاه جده و اعلام انزجار آنها از این رفتار که «حیوانی» اسم برده شده و همچنین اشد مجازاتی که برای آن دو پلیس تعیین شده، یک موضعگیری قوی بوده است که با پیگیریهای ایران اتفاق افتاد. خواسته مردم ما اکنون تسریع در اجرای حکم اشد مجازات است. در نامهای که خطاب به وزیر حج عربستان نوشته شده اعلام کردهایم که تعلل و طولانی شدن در اجرای این تصمیم منجر به تصمیمگیری های جدیتری از سوی ایران خواهد شد. روند دادسرای این موضوع که همه مدارک آن موجود است باید تسریع شود. در عرف حقوق بینالملل این واکنشها و استفاده از ابزار مختلف مرسوم است. یکی از خواستههای مردم ما هم تعلیق عمره بوده که میتواند به عنوان ابزار جدی تلقی شود.
واكنش حج و زيارت به تعليق
اوحدی درباره موضع سازمان حج و زیارت درباره تحریم عمره اظهار کرد: زمانی لغو عمره در فضای عادی مطرح میشود، اما زمانی در فضای سیاسی به جرمی که اتفاق افتاده این واکنش نشان داده میشود که حتما بار سیاسی خواهد داشت. اگر به آن نقطه برسیم که عمره تعلیق و یا لغو شود اقدام بیسابقهای در سازمان حج و زیارت برای بیان اعتراض عموم مردم کشور به جرم و جسارتی بوده که به حریم اخلاقی زائران وارد شده است و حتما پیام جدی و سیاسی خود را خواهد داشت. او تأکید کرد: لغو یا تعلیق عمره پیام سنگینی از جانب ایران برای وزارت حج عربستان است که توان تأمین امنیت زائران ایرانی را نداشته است.وی سپس ابراز امیدواری کرد که با تلاش جدی نظام که با همه ظرفیت وارد عمل شده است، به زودی شاهد محاکمه آن دو پلیس مجرم باشیم. او همچنین درباره لغو ويزاها که اخیرا از سوی سفارت عربستان اتفاق افتاده، گفت: ممکن است طرف مقابل به دلیل بیمبالاتی تغییری در نظم زائران ایرانی بهوجود آورد، اما ما هم در مقابل این اراده مقاومت میکنیم و تصمیمات مقتضی را میگیریم.رئیس سازمان حج و زیارت سپس از انصراف برخی زائران برای سفر عمره به دنبال وقوع این اتفاق خبر داد و در اینباره گفت: پس از اتفاق فرودگاه جده برخی از زائران در اعتراض به این رفتار از انجام این سفر انصراف دادند و در سازمان حج اعلام شد که از آنها خسارتی گرفته نشود. همچنین بیانیهای از طرف دانشآموزان عمرهگزار منتشر شد که آنها نیز از این سفر انصراف دادهاند.وی اضافه کرد: اگرچه تعداد انصرافدهندگان محدود بوده، اما این واکنش بحق مردم ایران بوده است.اوحدی سخنانش را با اعتراض به برخورد آلوده به شایعه که پس از انتشار نخستین اخبار درباره اتفاق فرودگاه جده رخ داد، پایان برد و گفت: خواسته جریانهای وهابی و تکفیری دامن زدن به روابط شیعه و سنی است. مبادا غفلت کنیم و به صورت ناخواسته به سمت خواسته افراد مغرض پیش رویم.
عمره در تعليق!
گروه جامعه / فرشيد اسحاقي
صاحبخبر -