برترین‌ها: توافق عربستان و قطر برای بازگشایی مرزهای زمینی و دریایی میان دو طرف پس از چند سال قطعی کامل روابط، واکنش‌های قابل توجه منطقه‌ای و بین‌المللی و در رأس آنها آمریکا را به همراه داشته است.

امیر قطر وارد عربستان شد؛ استقبال بن سلمان از تمیم

بعد از چند سال قطع روابط، امیر قطر برای شرکت در اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و با استقبال بن‌سلمان وارد شهر «العلا» عربستان شد. رسانه‌های منطقه مراسم ورود امیر قطر پس از حدود ۴ سال قطع ارتباط میان این کشور با عربستان، به ریاض با استفاده از هواپیمای قطر ایر ویز را پخش مستقیم کردند.

«تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر پس از سال‌ها وارد عربستان شد. 

همچنین محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان از تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر و هیات همراهش در فرودگاه العلا استقبال کرد و بن سلمان و امیر قطر یکدیگر را در آغوش کشیدند.

امیر قطر در پی توافق‌های صورت گرفته برای آشتی عربی، به منظور مشارکت در چهل و یکمین دوره نشست شورای همکاری خلیج فارس وارد عربستان شده است.

امیر قطر پس از آن برای حضور در نشست مذکور به عربستان سفر کرده است که دوشنبه وزیر امور خارجه کویت اعلام کرد که قطر و عربستان برای بازگشایی حریم هوایی و مرزهای زمینی و دریایی دو کشور توافق کردند.

عربستان، مصر، بحرین و امارات متحده عربی در ۵ ژوئن ۲۰۱۷ تمام روابط دیپلماتیک خود با قطر را قطع و علیه این کشور تحریم‌های اقتصادی اعمال کردند.

توافقنامه پایان بحران قطر به طور رسمی امضاء شد

 سران کشورهای عضو سازمان شورای همکاری خلیج فارس (GCC) در نشست امروز (سه شنبه) بیانیه «العُلا» را برای پایان دادن به بحران بیش از سه ساله قطر امضاء کردند.

واکنش‌ها به آشتی عربستان و قطر

وزارت خارجه آمریکا ضمن استقبال از این آشتی میان قطر و عربستان تأکید کرد که حل و فصل اختلافات که سه سال میان آنها وجود داشت به نفع همه اعضای شورای همکاری خلیج فارس و همچنین آمریکا است.

وزارت امور خارجه ترکیه هم اعلام کرد که آنکارا از تصمیم قطر و عربستان سعودی برای گشودن مرزهای زمینی، دریایی و هوایی استقبال می‌کند.

این توافق واکنش خالد المشری، رئیس شورای عالی دولت وفاق ملی لیبی را هم به همراه داشت. المشری در سخنانی در این باره ازسرگیری دوباره روابط میان قطر و عربستان را تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد که این اتفاق به برقراری ثبات بیشتر در منطقه خلیج فارس کمک کند.

جنبش مقاومت اسلامی حماس فلسطین نیز توافق میان عربستان و قطر را به شورای همکاری خلیج فارس به دلیل پیشرفت تلاش‌های مصالحه میان اعضای آن تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد که بحران میان کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به صورت کامل تمام شود و منجر به وحدت میان آنها شود.

همچنین نایف الحجرف، دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس طی بیانیه‌ای از بازگشایی مرزهای هوایی، زمینی و آبی میان قطر و عربستان سعودی استقبال کرد.

انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجه امارات نیز در این باره گفت: ما در آستانه یک نشست تاریخی هستیم که از طریق آن انسجام میان اعضای شورای همکاری خلیج (فارس) را بازخواهیم یافت.

حمد بن جاسم، نخست‌وزیر و وزیر خارجه سابق قطر هم با انتشار چند پیام در توییتر از توافق مذکور استقبال کرد. حمد بن جاسم در ادامه افزود: من از صمیم قلب از این توافق استقبال می‌کنم و از همه می‌خواهم که از این بحران درس گرفته تا از شکل‌گیری بحران‌های این چنینی در آینده جلوگیری شود.

وزارت امور خارجه کویت از توافق میان عربستان و قطر برای بازگشایی گذرگاه های زمینی، دریایی و هوایی میان دو کشور خبر داد و اعلام کرد که این توافق از دوشنبه شب به اجرا درآمده است.

از سوی دیگر رویترز به نقل از یک مقام ارشد در دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا گزارش داد که توافق برای پایان دادن بحران خلیج فارس امروز سه شنبه امضا می شود.

وی خاطرنشان کرد که احتمالا این توافق نامه شامل رفع انواع محاصره ها علیه قطر است.

آشتی قطر و عربستان خبر خوبی برای ایران است؟

قاسم محبعلی کارشناس مسائل خاورمیانه:

* اگر کمی به عقب برگردیم، سیاست محاصره و تحریم عربستان علیه قطر زمانی آغاز شد که ترامپ وارد کاخ سفید و اولین سفرش را به عربستان انجام داد. پس از این سفر بود که ریاض تصمیم به این سیاست ها در قبال دوحه گرفت و در این راستا دو کشور بحرین و امارات متحده عربی نیز سعودی ها را همراهی کردند.

* از همین رو ریاض این احساس را داشت که با آمدن دونالد ترامپ کارت سفیدی از سوی کاخ سفید دریافت کرده است. آنها می پنداشتند که با قراردادهای نجومی و منتفع شدن واشنگتن، چتر حمایتی را از سوی آمریکا برای پیشبرد سیاست های خود خواهند داشت. اما در عمل سیاست های عربستان به موفقیت چندانی دست پیدا نکرد؛ چرا که قطر از دیپلماسی قوی برخوردار بود و پیمان دفاعی محکمی با آمریکا داشت؛ بدین شکل که مهمترین پایگاه آمریکایی ها در این کشور قرار دارد و یکی از 5 سرفرماندهی نیروهای نظامی پنتاگون در خاک این کشور حضور دارد.

* (در پاسخ به سیاست های ایران نیز در این نقش موثری ایفا کرد؟) در این بین نزدیک شدن روابط ایران و قطر را نیز باید در نظر گرفت که تهران تلاش کرد تا کشورهای دیگری را از عربستان جدا کند تا این کشور تحت فشار بیشتری قرار گیرد. این فضا فرصتی را برای قطر فراهم کرد تا به روابط بهتری با دیگر متحد خود یعنی ترکیه دست یابد و تا حد ممکن از فشارهای عربستان بکاهد. در نتیجه این اقدامات، ثروت و منابع مالی قوی، تحریم نتوانست خیلی بری تحریم اثرگذار باشد. ضمن اینکه باید به ظرفیت رسانه ای قطر هم اشاره کرد که شبکه الجزیره نقش مهمی در راهبرد سیاست های قطر و فشار به عربستان با توجه به مشکلات این کشور در منطقه داشت.

* اکنون با رفتن ترامپ و آمدن بایدن و همچنین تغییر سیاست های آمریکا چک سفید ترامپ از بین رفت و دیگر از موقعیت سابق خود برخوردار نیست. این مساله باعث شد تا ریاض سیاست های انعطاف پذیرتری را از خود نشان دهد و بار دیگر شورای همکاری خلیج فارس را برای مقابله با خطرهای احتمالی احیا کند. خطراتی که ممکن است از سوی دولت جدید آمریکا، اتحادیه اروپا، ایران و یا سایر کشورها برای ریاض وجود داشته باشد و احیای شورای همکاری خلیج فارس این فرصت را برای ریاض فراهم می کند تا از موضع دسته جمعی این سازمان صحبت کند.

* (درباره اینکه عربستان هم برای مقابله با این وضعیت آیا برنامه ای دارد؟ در خصوص ترکیه چطور؟): عربستان به دنبال این است تا اگر زمانی روابط بین ایران و آمریکا بهبود یافت و واشنگتن بار دیگر به توافق هسته ای ملحق شد کمترین فشارها را متحمل شود. ریاض همچنین می کوشد تا روابط قطر و ترکیه را کاهش دهد تا این اتحاد را دچار مشکل و یا فروپاشی کند.

* البته در مورد ترکیه باید گفت که این کشور سیاست های زیگزاگی و سینوسی دارد از همین رو پیش بینی می شود که رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری این کشور سیاست های خود را در قبال عربستان تغییر دهد و در آن سو نیز سعودی ها نیز همین سیاست را دنبال کنند. اما معضلی که در این بین وجود دارد پرونده قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد سعودی است که می تواند از سوی دموکرات ها پیگیری شود که ترکیه را نیز می تواند درگیر خود کند. در همین حال عربستان نیز نگران پیوستن ترکیه به مساله قتل این روزنامه نگار است. بنابراین عربستان می کوشد تا با نزدیکی به قطر فشار ترکیه را کاهش دهد.

* (با این آشتی آیا می توان گفت که همه اختلافات بین قطر و عربستان حل و فصل شده اند یا این یک آشتی مقطعی بوده است؟): به طور کلی نمی توان گفت که اختلافات قطر و عربستان به طور کلی از بین رفته است؛ به هر حال هر دو کشور با یکدیگر رقیب هستند. قطر از گرایشات اخوانی برخوردار است که در مصر، لیبی، سوریه و یمن از آن حمایت می کند. این در حالی است که عربستان در مصر از ارتش حمایت می کند، در لیبی از حفتر، در سوریه از گرایشات القاعده و داعش و در یمن نیز از دولت ضد اخوانی و ضدحوثی حمایت می کند. البته باید عنوان کرد که در کوتاه مدت این آشتی آثاری خواهد داشت اما در بلندمدت بار دیگراین اختلافات می توانند بار دیگر سر باز کنند و روابط دو کشور را تحت تأثیر قرار دهد و مشکلات دیگری را به وجود آورد.

*(در پاسخ به این سوال که آشتی دوحه و ریاض می تواند خبر خوبی برای ایران باشد؟): باید در نظر داشته باشیم که در کوتاه مدت جمهوری اسلامی ایران از این تحولات سودی نخواهد برد. بهتر است که ایران سیاست نزدیکی با کشورهای عربی منطقه را در پیش گیرد؛ از همین رو ائتلاف ایران با این کشورها در دراز مدت می تواند موجب شکست سیاست های رژیم صهیونیستی علیه ایران شود. علاوه بر آن اقدامات تندروهایی که در آمریکا مایل به تنش در منطقه هستند نیز با ناکامی روبرو خواهد شد.

آشتی میان قطر و عربستان که هیچ آشتی میان همه همسایگان با هم به نفع همه مخصوصا ایران است و قطعا ایرانی ها از هر آشتی و عدم دخالت این کشورها در امور داخلی همسایگانشان استقبال خواهند کرد و امیدوار خواهند بود که اگر کشورهای محاصره کننده قطر متوجه اشتباهات خود در قبال قطری ها شده باشند، به زودی متوجه اشتباهات خود بر علیه ایرانی ها هم شوند و به سمت و سوی حل و فصل سیاسی اختلافات خود با ایرانی ها روی بیاورند.