صاحب‌خبر - سلامت نیوز: مسئولان اجرای پروژه انتقال آب کوهرنگ3 باید هر 3‌ماه یک گزارش از اجرای تعهدات زیست‌محیطی این پروژه ارائه کنند. این پروژه از معدود طرح‌هایی است که ارزیابی زیست‌محیطی دارد ولی به‌دلیل عدم‌تعهد کارفرما به ارائه تعهدات زیست‌محیطی از سال91 تاکنون 2بار متوقف شده است. به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ، سال1396 سازمان حفاظت محیط‌زیست با این شرط که مجری طرح متعهد شود ظرف مدت 2سال تمام الزامات و تعهدات مندرج در مجوز را اجرا کند، مجوز کارفرمای پروژه کوهرنگ3 را تمدید کرد. مهلت دوساله به اتمام رسید، اما مجری به تعهداتش عمل نکرده و به‌دلیل اینکه پروژه پیشرفت 99درصدی در بخش ساخت تونل و 48درصدی در بخش سازه سد دارد و 7هزار میلیارد ریال هم برایش هزینه شده، دوباره با قید الزام به انجام تعهدات پیشین، تمدید مجوز شد.برای ادامه این پروژه شروط 26گانه‌ای‌ وجود داشت و در آخرین توافق قرار شد که 5بند دیگر آن (شامل زمانبندی اجرای تعهدات) به این شروط اضافه شود. حمید جلالوندی، مدیرکل دفتر ارزیابی سازمان حفاظت محیط‌زیست، چندی پیش گفته بود که «این شرایط در مجوز قید شده و جزو لاینفک طرح محسوب می‌شود، اما شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان به‌عنوان مجری طرح در اجرای این تعهدات تعلل داشته است.» تعلل ادامه‌دار محسن حبیبی، معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان چهارمحال و بختیاری به همشهری می‌گوید: به‌طور کلی وزارت نیرو در اکثر پروژه‌های انتقال آب و سدسازی در کل کشور برای محیط‌زیست، مجری خوش حسابی نیست و به تعهداتش پایبند نبوده است. این عدم‌پایبندی‌ها در مرحله اجرای عملیات ساخت درخصوص رعایت ملاحظات زیست‌محیطی، کاهش سطح تخریب‌ها و زمان بهره‌برداری در مورد رهاسازی حقابه‌های زیست‌محیطی، مشهود است. در مورد سامانه کوهرنگ3 نیز اوضاع همین است.او در مورد اجرایی شدن بخش‌هایی از تعهد 26گانه مجری سد کوهرنگ3 در قبال سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: مجری برای اجرای بخش‌هایی از تعهدات بهانه‌های متفاوت می‌آورد و به نوعی از انجام آنها خودداری می‌کند. مواردی مثل اجرای تصفیه فاضلاب انسانی کارکنان پروژه، مدیریت اصولی پسماندهای تولیدی توسط کارکنان، کنترل آلودگی صوتی ژنراتورها در محدوده هم مرز با منطقه حفاظت شده قیصری، تعهد در قبال افزایش ضریب حفاظتی منطقه حفاظت شده مذکور (فنس کشی، ساخت پاسگاه حفاظتی، نصب دوربین مداربسته آنلاین برای حفاظت برخط منطقه)، مدیریت مسئله دپوی خاک مازاد که بعد از اجرا مجوز گرفته‌اند، جلوگیری از آلودگی و کدری آب که به پایین دست جاری و بعضا در منطقه ایجاد می‌شود، ازجمله تعهداتی است که وزارت نیرو تاکنون به درستی آن را انجام نداده است. بخشی از سازه مخزن سد کوهرنگ3 در عمق 200متری منطقه حفاظت شده قرار دارد و طول حدودا 18کیلومتری دریاچه سد نیز بیرون از منطقه است، محسن حبیبی معتقد است: پروژه‌های عمرانی می‌توانند در مناطق حفاظت شده اجرا شوند؛ به شرطی که اولا امکان اجرای آنها خارج از این مناطق وجود نداشته باشد و ثانیا پس از اخذ مجوزات لازم از سازمان حفاظت محیط‌زیست ملاحظات زیست‌محیطی را به‌طور کامل رعایت کنند. حبیبی می‌گوید: اجرای پروژه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای به‌دلیل تأثیرات منفی زیست‌محیطی و اجتماعی و اقتصادی در مبدأ و حتی مقصد مورد تأیید کارشناسان محیط‌زیست نیست و وقت آن رسیده است که مجموعه وزارت نیرو اقدامات مدیریتی و سازگاری با شرایط حوضه‌های مقصد را جایگزین اقدامات سازه‌ای کند،اما اگر در همین پروژه‌های انتقال آب موجود که مجوزهای قانونی را اخذ کرده‌اند، ملاحظات و اصول زیست‌محیطی رعایت شود، اثرات سوء کمتری بر محیط‌زیست و جوامع انسانی حوزه تأثیرپذیر این پروژه‌ها ایجاد می‌شود. 9سال بلاتکلیفی احداث سد کوهرنگ3 که باید طی3 سال به پایان می‌رسید، بیش از ۹سال است که بلاتکلیف مانده و تمام نشده است. اما چرا اتمام این پروژه‌ها این همه طول می‌کشد؟ معاون فنی محیط‌زیست استان چهارمحال و بختیاری می‌گوید: فرسایشی شدن پروژه‌ها به‌مراتب اثرات منفی بیشتری دارد. در همین پروژه علاوه بر ایجاد معضلات اجتماعی؛ مسایل زیست‌محیطی فراوانی نیز به‌وجود آمده است که ازجمله خشک و کم آب شدن تعداد زیادی چشمه در اثر حفر تونل ۲۳ کیلومتری کوهرنگ ۳ را می‌توان نام برد. این موضوع تبعات سنگینی برای مردم محلی که آب این چشمه محل ارتزاق‌شان بوده، به دنبال داشت. یک فرد روستایی که زندگی‌اش از طریق دامداری و کشاورزی تامین می‌شود هنگامی که چشمه‌اش خشک شود دیگر کاری نمی‌تواند بکند، جز مهاجرت به شهرها و حاشیه‌نشینی و روآوردن به شغل‌های کاذب. اینجاست که تبعات اجتماعی این پروژه‌ها پدیدار می‌شود. وزارت نیرو پس از گذشت ۲۷ سال از تصویب این پروژه هنوز زمین‌های مردم را که در مخزن قرار می‌گیرد به‌طور کامل تملک نکرده است. فرسایشی شدن پروژه، از سویی دیگر باعث شده که خدمت‌رسانی به سکونتگاه‌های درون مخزن هم انجام نشود و مردم در بلاتکلیفی به سر ببرند.یک کارشناس حوزه آب که البته در ساخت سد کوهرنگ3 دخیل است در گفت‌وگو با همشهری در مورد تعهدات 26گانه در احداث سد کوهرنگ3می‌گوید: بخشی از این تعهدات مربوط به بعد از بهره‌برداری است. بخشی نیز مربوط به حین اجرا و در حال پیگیری است. به‌طور مثال پایش و سنجش آلودگی خاک، آب‌ و هوا، به‌منظور رعایت قوانین استقرار صنایع پیش از این توسط یکی از شرکت‌ها انجام می‌شد، ولی به‌دنبال توافق جدید با سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار است آزمایشگاه مرجع این سازمان در چند روز آینده شاخص‌ها را اندازه‌گیری و گزارش مستقلی تهیه کند.این کارشناس در مورد تعهدات کارفرما در مورد پایش منطقه می‌گوید: سازمان حفاظت محیط‌زیست برای پایش منطقه علاوه بر فنس‌کشی و ساخت پاسگاه محیط‌بانی، دوربین‌های مداربسته‌ای می‌خواهد که برآورد قیمت آن در سال گذشته، 28.5میلیارد تومان می‌شد. از 3پاسگاه محیط‌بانی که کارفرما در این پروژه باید بسازد، یک ساختمان با زیربنای 450متر در محوطه هزار متری در ابتدای منطقه حفاظت شده قیصری، نزدیک سد در حال ساخت است. کارفرما متعهد شده است که پول ساخت دو پاسگاه دیگر را به صندوق محیط‌زیست پرداخت کند.این کارشناس حوزه آب با اشاره به اینکه گزارشات واحد بهداشت ایمنی و محیط، پیوست زیست‌محیطی نیز دارد، می‌گوید: مجوز استفاده از سنگ‌شکن برای خارج از منطقه صادر شده است و هم‌اکنون دیگر استفاده نمی‌شود. ایجاد کانال برای انتقال آب چشمه پرجفت با دبی 25تا 250لیتر بر ثانیه که در کنار ماشین آلات کارگاهی قرار دارد، جزو تعهدات کارفرما پس از پایان پروژه است. تمام آب این چشمه به رودخانه پایین دست رهاسازی می‌شود.این فرد مطلع از پروژه کوهرنگ3 در مورد انجام طرح‌های آبخیزداری در منطقه نیز می‌گوید: براساس مصوبات جدید، طرح‌های آبخیزداری صرفا توسط وزارت جهاد انجام می‌شود ولی چندین طرح آبخیزداری در منطقه توسط آب منطقه‌ای انجام شده است. ساکنان محدوده سد هم بلاتکلیف مانده‌اند کارشناس دخیل در احداث سد کوهرنگ3در مورد کدر شدن آب حین اجرای پروژه می‌گوید: کدر شدن آب رودخانه که ناشی از گودبرداری بوده هم‌اکنون برطرف شده و خسارت کارگاه‌های پرورش ماهی که حدود 8میلیارد تومان است به‌زودی پرداخت خواهد شد. البته برای پیشگیری از گل‌آلود شدن مجدد آب، همچنان به‌دنبال راه‌ حل جامعی هستیم. ضمن اینکه در طبیعت رودخانه کوهرنگ، گل آلود شدن آب پس از سیلاب‌ها طبیعی است و در فرایند گودبرداری چند نوبت به آن اضافه شده است.او مخالف مجوز مدت‌دار از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست است و می‌گوید: گزارش‌های خوداظهاری هرماه به سازمان حفاظت محیط‌زیست هم ارسال می‌شد و آنها می‌توانستند جلوی ادامه پروژه را بگیرند. ولی تاکنون هیچ اعتراضی از سوی آنها به این پروژه نشده است.این کارشناس درباره بلاتکلیفی مردم ساکن در محدوده مخزن سد می‌گوید: براساس قراردادهای موجود، کارفرما باید زمین معوض به این افراد بدهد یا زمین‌هایشان را خریداری کند. اما به‌دلیل مشکلات اقتصادی در این پروژه، این بخش از قرارداد هنوز انجام نشده است. در برخی از موارد مردم اجازه تهیه نقشه کاداستر را نمی‌دهند تا براساس آن خسارات پرداخت شود. در این فاصله سکونتگاه‌ها هم با رشد جمعیت مواجه شده است. سال گذشته حدود 80میلیارد تومان بودجه اختصاصی برای احداث سد و حدود 40میلیارد تومان برای خرید اراضی درنظر گرفته شد. اما مسئله این است که این اعداد نه مشکلی از ساخت سد حل می‌کند و نه مشکلی از مردم.∎​