شرق: سهشنبه این هفته تهران میزبان رییسجمهوری کشور همسایه است؛ کشوری که در طول چهارسال اخیر با ایران بر سر موضوعات مختلف، از جمله سوریه چالش داشته و حالا این چالش به بحران یمن نیز کشیده شده است.
«رجب طیب اردوغان» رییسجمهوری ترکیه سهشنبه وارد تهران میشود و طبق برنامه با حسن روحانی، همتای ایرانی خود دیدار میکند. این خبر از منابع مختلفی تایید شده ولی در مورد برنامه دیدارهای اردوغان در تهران، «تسنیم» به نقل از خبرگزاری «آناتولی» ترکیه نوشته که انتظار میرود «اردوغان» در این سفر با مقاممعظمرهبری نیز دیدار کند. او فروردین ماه سال1391 نیز در قامت نخستوزیر، در سفری که به تهران داشت با رییس دولت وقت، محمود احمدینژاد دیدار کرد و سپس برای دیدار با مقاممعظمرهبری عازم مشهد شده بود.
این سفر درحالی انجام میشود که میهمان سهشنبه تهران، چندروز پیش در سخنانی با اشاره به تحولات یمن مدعی شده بود: «ایران باید دیدگاهش را تغییر دهد. این کشور باید همه نیروهایش و هرچه که در یمن و همچنین سوریه و عراق دارد را عقب کشیده و به تمامیت سرزمینی آنها احترام بگذارد.»
او همچنین در اظهاراتی، ایران را به تلاش برای تسلط بر خاورمیانه متهم کرده بود. در واکنش به این اظهارات، وزارت امور خارجه ایران، چهارشنبه گذشته، در غیاب سفیر ترکیه، با احضار کاردار این کشور، اعتراض خود را نسبت به این سخنان اعلام کرد. همچنین وزیرامورخارجه ایران با تاکید بر اینکه این کشور برای روابط استراتژیک خود با ترکیه اهمیت قایل است، گفت: «کسانی که با اشتباهات استراتژیک و سیاستهای بلندپروازانه و خیالی خود، خسارات جبرانناپذیری بهبار آوردهاند، بهتر است با اتخاذ سیاستهای مسوولانه، از ظرفیتهای موجود جهت ایجاد آرامش و همگرایی در منطقه استفاده کنند.» لحن دیپلماتیک ظریف به ناکامی و «اشتباه استراتژیک» ترکیه در حمایت از مخالفان بشار اسد اشاره دارد. بحران سوریه از آغاز تاکنون محل اختلاف تهران و آنکارا بوده؛ اما حالا بحران یمن نیز به آن اضافه شده است. ترکیه همواره از معارضان سوری حمایت میکند ولی تهران دولت قانونی سوریه را پشتیبانی میکند. اما سخنان رییسجمهوری ترکیه، آنهم در آستانه سفرش به تهران، واکنشهایی را در میان نمایندگان مجلس ایران برانگیخت.
هفته گذشته «اسماعیل کوثری»، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تاکید بر لزوم لغو سفر اردوغان به تهران گفته بود: «اگر دولت این کار را نکند، مجلس پس از بازگشایی حتما این مساله را پیگری خواهد کرد.» «احمد توکلی»، دیگر نماینده مجلس بود که خواهان لغو سفر یا عذرخواهی اردوغان شد. پس از این واکنشها، قشقاوی، معاون کنسولی وزارت امور خارجه با تاکید بر لزوم تعامل بیشتر کشورهای منطقه برای حل مشکلات موجود، گفت: «محمدجوادظریف بهصورت شایسته، اظهارات اردوغان را پاسخ داده و هر حرفی را میتوان بهطور مناسب جواب داد.» او افزود: «با توجه به اطلاعات موجود، در برنامه سفر اردوغان تغییری انجام نشده است.»
پس از اظهارات نمایندگان مجلس که در اواخر تعطیلات نوروز بیان شده بود، اردوغان اعلام کرد در ماه جاری میلادی (آوریل) به ایران سفر میکند. همچنین چهارشنبه گذشته، سخنگوی وزارت خارجه ترکیه با اعلام اینکه در سفر اردوغان به تهران، دومین نشست عالی شورای همکاریهای راهبردی ایران و ترکیه برگزار خواهد شد، گفته بود: «سفر اردوغان فرصتی است که نگرانیهای ترکیه درخصوص تحولات اخیر منطقه در بالاترین سطح با مقامات ایرانی در میان گذاشته شود.» آذرماه سال گذشته «مولود چاووشاوغلو» وزیر خارجه ترکیه در سفری که به تهران داشت اعلام کرده بود که رییسجمهوری ترکیه بهزودی به تهران سفر خواهد کرد. در آن موقع، بهمنماه بهعنوان زمان سفر او اعلام شده بود که سپس این برنامه دچار تغییر شد.
ترکیه که با پیگیری سیاست نوعثمانیگری، خواهان نفوذ بیشتری در منطقه است، در ارتباط با موضوع یمن، اعلام کرده که رییسجمهور مستعفی این کشور را بهرسمیت میشناسد. درهمینراستا، تهاجم نظامی کشورهای عربی به رهبری عربستان در یمن را مورد نظر قرار داده است. در تازهترین موضعگیری، نخستوزیران ترکیه و پاکستان در نشست خبری روز گذشته اعلام کردند: «آنکارا و اسلامآباد موضع مشترکی درخصوص حراست از تمامیت ارضی عربستان در ارتباط با درگیریهای یمن دارند و طرفها را برای حل صلحآمیز مساله دعوت میکنند.»
این درحالی است که مداخله ترکیه در منطقه عربی، از جانب اتحادیه عرب مورد اعتراض قرار گرفته است. برخی تحلیلگران معتقدند که ایراد سخنان تند از جانب اردوغان در مورد مسایل منطقهای، به منظور ایجاد محبوبیت بین شهروندان ترکیه است تا بتواند در انتخابات پارلمان ترکیه که در 7ژوئن2015 (خرداد1394) است موفق شود برخی ناظران معتقدند او این سخنان را در راستای همان سیاست نوعثمانیگری ایراد میکند تا ضمن تحریک احساسات ناسیونالیستی شهروندان، بتواند تاثیری هم بر انتخابات پیشرو بگذارد. هرچند نظام سیاسی ترکیه در زمان نخستوزیری اردوغان از پارلمانی به ریاستی تغییر شکل یافت ولی باز هم پارلمان میتواند بازوی کمکی خوبی برای پیشبرد اهداف حزبش یعنی حزب «عدالت و توسعه» در ترکیه باشد. تا پیش از تابستان سال گذشته روسای جمهور ترکیه از میان نامزدهای احزاب سیاسی و با آرای نمایندگان مجلس انتخاب میشدند اما او با تغییر در قانوناساسی ترکیه، ساختار را تغییر داد تا بتواند بهعنوان رییسجمهوری، قدرت را به صورت کامل در اختیار بگیرد و نقش ارتش را کمرنگ کند.
همچنین سیاست ضداسراییلی اردوغان وقتی در کنار روابط دیپلماتیک با تلآویو قرار میگیرد، تناقضی آشکار را نمایان میکند. بسیاری این سیاست را بیشتر به «ژست» ضداسراییلی تشبیه میکنند. از سوی دیگر همراهی با کشورهای عرب منطقه که در موضوع فلسطین مواضعی منفعلانه اتخاذ میکنند، بیشتر تناقض سیاست یا ژست ضد اسراییلی اردوغان را نمایان میکند.
سفر رییسجمهوری ترکیه به ایران قطعی شد
جنگ و صلح
اردوغان سهشنبه در تهران
صاحبخبر -