جای شگفتی نیست که یمن دوباره از هم پاشید؛ کشوری که بهجای نهادهای پایدار، دولتی شخصی داشت و همه کارشناسان و تحلیلگران به اتفاق پیشبینی میکردند که دولت شکنندهاش امروز و فرداست که سقوط کند. فقیرترین کشور خاورمیانه برای سالهای متمادی با بحرانهای رنگووارنگی روبهرو بود؛ از کمبود آب و نفت گرفته تا قحطی و رشد سریع جمعیت. دیکتاتوری، فساد، حضور تروریستهای بینالمللی و اختلافهای عمیق سیاسی داخلی هم اندک روزنه امیدی برای عبور از چالشهای پا سفتکرده در یمن باقی نمیگذاشت. در ماههای اخیر هم مشکلات یمن رنگ و روی جدیتری به خود گرفته بود، اما مداخله نظامی ائتلاف کشورهای عربی به رهبری عربستانسعودی، آغاز مرحله جدید و خطرناکی از جنگ در یمن بود. سپتامبر گذشته و با شکست گفتوگوهای سیاسی، حوثیها کنترل صنعا، پایتخت یمن را در دست گرفتند و اخیرا و با سرنگونکردن «عبد ربه منصور هادی»، رییسجمهوری این کشور، در سراسر این کشور پخش شدهاند. حملات هوایی عربستان که از 26مارس آغاز شد، پایگاههای ارتش حوثیها را هدف قرار داد، اما همزمان به کشتهشدن دهها غیرنظامی نیز منجر شد و از همینرو فعالان حقوق بشر خواستار آتشبسی فوری شدند. در کنار فرودگاهها، به بیمارستانها، خانههای مسکونی، مدارس و زیرساختهای غیرنظامی هم حمله شد، تا آنجا که کمیساریای عالی سازمانملل هشدار داد؛ یمن در آستانه فروپاشی کامل قرار دارد. «بان کی مون»، دبیرکل سازمانمللمتحد هم در آغاز حملات هوایی علیه یمن خطاب به کشورهای عرب گفته بود تنها راه رسیدن به ثبات برای یمن «مذاکره» از طریق جامعه بینالمللی است. با این حال در دو روز گذشته، درگیریها با شدت بیشتری در عدن، آخرین سنگر هواداران منصور هادی ادامه داشت. روز پنجشنبه و با وجود حملات هوایی یک هفتهای نیروهای ائتلاف به رهبری عربستانسعودی برای عقبراندن نیروهای حوثی و نیروهای وفادار به «عبدالله صالح» رییسجمهوری سابق این کشور، این نیروها توانستند نیروهای هوادار عبد ربه منصور هادی را شکست داده و کاخ ریاستجمهوری را اشغال کنند.
تصرف کاخ ریاستجمهوری در عدن
نیروهای حوثی و متحدان آنها کاخ ریاستجمهوری در بندر عدن را بهدنبال درگیریهای شدیدی به تصرف خود درآوردند. براساس گزارشها حوثیها و متحدانشان مناطق زیادی از شهر عدن را در اختیار گرفتند و درگیری میان دوطرف در نقاط مختلف شهر هم به کشتهشدن حداقل 44نفر از جمله 18 غیرنظامی منجر شده است. با پیشروی حوثیها در عدن، «عدال الجبیر» سفیرعربستانسعودی در ایالاتمتحده به رویترز گفت بحث استفاده از نیروی زمینی همیشه روی میز است. به نظر میرسد پیشروی حوثیها با هدف کنترل مناطق بیشتر، دست آنها را در مذاکرات احتمالی برای تقسیم قدرت تقویت میکند، با این حال، با توجه به مقاومت مردم محلی و نبردهای خیابانی، هنوز مشخص نیست آنها بتوانند این شهر را در کنترل خود نگه دارند. حتی برخی گزارشها از عقبنشینی نیروهای حوثی و همپیمانانشان از کاخ ریاستجمهوری، یک روز پس از اشغال این کاخ خبر میدهند. آنطور که خبرگزاری فرانسه بهنقل از یک مقام محلی گزارش داده، این عقبنشینی در پی حملات هوایی ائتلاف کشورهای عربی به رهبری عربستان و درگیریهای خشونتبار با «کمیتههای مردمی» صورت گرفته است. منابع امنیتی یمن گفتهاند پس از تصرف کاخ ریاستجمهوری عدن توسط حوثیها، «کمیتههای مردمی»؛ شبهنظامیانی که از هادی پشتیبانی میکنند با نیروهای حوثی بهشدت درگیر شدند. یک منبع امنیتی دیگر نیز عقبنشینی شورشیان شیعه از کاخ ریاستجمهوری عدن را تایید کرد. خبرگزاری رسمی عربستان (SPA) نیز گفت نیروهای طرفدار منصور هادی موفق شدهاند که حوثیها را عقب برانند. کاخ ریاستجمهوری عدن آخرین نماد دولت یمن است که تا پنجشنبه گذشته در دست شیعیان حوثی قرار نداشت. این کاخ بر روی تپهای سنگی واقع شده که مشرف به خلیج عدن است. عبد ربه منصور هادی به علت شورش حوثیها از یمن گریخته و به ریاض پناه برده است.
عزم قوی برای ادامه مبارزه
اما سوال بزرگ در این میان این است که آیا مداخله نظامی به رهبری عربستانسعودی اوضاع را بهتر میکند یا بدتر؟ اکثر کارشناسان مورد دوم را پیشبینی میکنند. هرچند واضح است که مذاکرات هم دشوار است. سعودیها خواستار خروج حوثیها از تمام مناطق تحت کنترلشان درجنوب صنعا، خلع سلاح و بازگشت هادی هستند. بهگفته «جمال قاسم» کارشناس سیاسی یمنی، «واکنش فوری رهبران حوثی به حملات هوایی به رهبری عربستان، عزم قوی برای ادامه مبارزات و تحمیل هزینه سنگین به پادشاهی همسایه بوده است.» تحلیلگران استدلال میکنند گزینه نظامی باید راهی برای تقسیم قدرت صلحآمیز، اصلاح قانون اساسی و برگزاری انتخابات باشد و در غیر این صورت گزینه جایگزین، تخریب بیشتر، بدبختی و افراطگرایی است؛ شرایطی که تنها بهنفع افراطیترین عناصر یمنی است و سوختی برای بیثباتی گستردهتر.
درگیریها در عدن به کاخ ریاستجمهوری رسید
یک «یمن»، هزار بحران
صاحبخبر -