عصر ایران - نشست اعضای خارجه ۱+۵ در حالی در روز یازدهم فروردین در لوزان سوئیس آغاز شد که سرگئی لاوروف - وزیر خارجه روسیه - لوزان را ترک کرده و به جای او سرگئی ریابکوف، ریاست هیات روسی را بر عهده دارد. لاوروف، برای انجام یک کار شخصی به روسیه برگشته ولی گفته است اگر مذاکرات به نتیجه نزدیک شود، به لوزان خواهد آمد.
تلاش همه طرف‌های مذاکره این است که امروز به نتیجه نهایی برسند ولو آنکه مذاکرات به شب بکشد با این حال، هنوز هیچ چیز قطعی نیست. این در حالی است که وزیر امور خارجه آمریکا بعد از پایان مذاکرات فشرده دیشب در جمع خبرنگاران حاضر در لوزان سوئیس گفته که مذاکرات کمی پیشرفت داشت.
مهم‌ترین و جدید‌ترین خبر‌ها به شرح زیر است:
- یک مقام غربی که نخواست نامش فاش شود به رویترز گفت: ما فقط چند ساعت برای رسیدن به چارچوب توافق وقت داریم وگرنه کار بسیار بسیار سخت خواهد شد.
- لاوروف که برای انجام کار شخصی به مسکو برگشته بود، با اعلام اینکه فرصت‌های خوبی در مذاکرات وجود دارد خبر داد که به لوزان بر می‌گردد. وی پیش از ترک لوزان گفته بود اگر مذاکرات به نتیجه نزدیک شود، بازخواهد گشت.
- «فرانک وال‌تر اشتاین‌مایر» وزیر خارجه آلمان به خبرنگاران گفت: «ما در مذاکرات هسته‌ای با ایران دچار مشکلاتی شده‌ایم.» گویا برخی طرف‌ها درباره لغو تحریم‌ها، کارشکنی می‌کنند.
- امروز پایان مهلتی است که طرف‌های مذاکره برای رسیده به چارچوب کلی توافق تعیین کرده‌اند مگر آنکه بخواهند چند روز دیگر مذاکرات را تمدید کنند. در صورت وصول توافق در مذاکرات جاری، طرفین تا ۱۰ تیر فرصت دارند نگارش متن توافق نهایی را انجام دهند.
- حسین موسویان، عضو سابق تیم مذاکرات هسته‌ای (در زمانی که روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی بود) در نشست هسته‌ای دانشگاه هاروارد که برخی از سیاستمداران برجسته مثل رییس جمهور سابق فنلاند، دیپلمات‌های سابق، مدیران و برجسته‌ترین متخصصان هسته‌ای دانشگاه هاروارد حضور داشتند، گفت: اگر مذاکره کنندگان نتوانند به توافق نهایی دست یابند، می‌توانند توافق دومی را امضا کنند که شامل برخی تعهدات از طرف ایران در مقابل رفع برخی از تحریم‌های اساسی به طور همیشگی باشد و برای توافق نهایی آخر، چند ماه دیگر هم مذاکره کنند.
- بعد از جلسه عمومی وزیران امور خارجه که کمتر از یک ساعت طول کشید علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران و ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا به همراه معاونان مذاکرات فنی را آغاز کردند.
- نشست فنی - سیاسی ایران و امریکا به پایان رسید.
- سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه: تحریم‌ها علیه ایران باید لغو شوند / به لوزان برمی گردم
- ایتارتاس روسیه به نقل از منابع نزدیک به مذاکرات اعلام کرد: یک طرح کلی جدید درباره لغو تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران تهیه شده است.
طبق این طرح، بخش اعظم تحریم‌های شورای امنیت طبق سندی که در ماه ژوئن (خرداد) امضا می‌شود، حذف می‌شود.
آمریکایی‌ها در این دور از مذاکرات به دنبال راهکاری هستند تا اگر ایران توافقات را نقض کند، تحریم‌ها به طور اتوماتیک علیه ایران فعال شود.
- گمانه زنی‌ها در آخزین روز مذاکرات حاکی از آن است که طرفین به جای توافق هسته‌ای در لوزان، صرفاً یک بیانیه منتشر می‌کنند. این بیانیه، حاوی جزئیات نخواهد بود بلکه ادامه مسیر گفت‌و‌گو‌ها را در یک «فاز جدید» مشخص و ترسیم خواهد کرد تا طرفین بر اساس آن، بتوانند برای رسیدن به توافق جامع، مذاکرات را ادامه دهند.
روانچی: بحث تمدید مهلت مذاکرات مطرح نشده است
مجید تخت روانچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده ایران خبرهای برخی رسانه های غربی مبنی بر تمدید مهلت مذاکرات را رد کرد.
وی در پاسخ به خبرنگار ایرنا گفت: چنین بحثی مطرح نشده است.
برخی رسانه ها ی غربی همچون شبکه خبری فرانس ۲۴ احتمال تمدید چند ساعته یا حتی چند روزه مذاکرات را مطرح کرده‌اند.
تیم مذاکره کننده ایران از روز چهارشنبه پنجم فروردین برای مذاکرات هسته ای در لوزان بسر می برد.
متن «چارچوب سیاسی» در حال نگارش است
محمد صدری، ایران هسته‌ای- روز آخر مذاکرات هسته‌ای در لوزان سوییس در حالی فرا رسیده است که ناظران می‌گویند گفت‌و‌گو‌ها به یک مسئله خاص محدود شده است.
همانطور که «ایران هسته‌ای» پیش‌تر گزارش داده، این مسئله خاص که دیپلمات‌ها آن را مرتبط با تعلیق قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت علیه ایران می‌دانند، در واقع خود ترکیبی از چند موضوع است:
۱- ایران اصرار دارد بلافاصله پس از توافق نهایی – که احتمالا در ژوئیه امضا خواهد شد - همه تحریم‌های شورای امنیت به همراه دیگر تحریم‌های یک جانبه لغو شود.
۲- ارزیابی امریکا و فرانسه این است که برقرار ماندن این تحریم‌ها، تنها ضمانت پای‌بندی ایران به تعهداتی است که در توافق نهایی می‌پذیرد.
۳- متقابلا ایران نیز صدور یک قطعنامه جدید در شورای امنیت را تنها ضمانت معتبر پای‌بندی طرف‌های مقابل به تعهداتشان می‌داند.
یک منبع به «ایران هسته‌ای» گفت: «تا ظهر دیروز امریکایی‌ها در قبال صدور یک قطعنامه جدید فصل هفتمی که تحریم‌های پیشین شورای امنیت را تعلیق کند، مقاومت می‌کردند. استدلال آن‌ها به طور خصوصی این بود که اگر یک قطعنامه جدید صادر و تحریم‌ها را لغو کند، روسیه و چین با استفاده از حق وتو دیگر اجازه صدور هیچ قطعنامه تحریمی جدیدی را نخواهند داد؛ اما بعد از ظهر دیروز موضع آن‌ها تغییر کرد و پذیرفتند که صدور یک قطعنامه فصل هفتمی لازم است. از آن به بعد، بحث‌ها بر این متمرکز شد که امریکایی‌ها خواهان آن هستند که مکانیسمی درون این قطعنامه جدید گنجانده شود که در صورت نقض تعهد از سوی ایران تحریم‌ها به طور اتوماتیک احیا شود. این موضوع اکنون محل بحث اصلی است».
وی ادامه داد: «سوالی که اکنون مطرح است این است که چه کسی باید تشخیص بدهد که ایران تعهداتش را نقض کرده تا مکانیسم بازگشت اتوماتیک تحریم‌ها فعال شود؟ ایران، روسیه، چین و برخی اروپایی‌ها می‌گویند داور این موضوع شورای امنیت است ولی فرانسه و امریکا به این دلیل که باز هم حضور روسیه و چین در شورای امنیت قدرت مانور آن‌ها را محدود خواهد کرد، با این مسئله مشکل دارند».
به نظر می‌رسد گفت‌و‌گو‌ها اکنون روی این موضوع متمرکز است و برای حل آن دائما ابتکارهای جدیدی در حال ارائه است.
در عین حال، برخی منابع دیگر به «ایران هسته‌ای» گفتند موضوعات دیگری هم وجود دارد که هنوز تصمیم سیاسی نهایی درباره آن‌ها گرفته نشده است.
یک مسئله این است که به تازگی بحث‌هایی از سوی برخی طرف‌های غربی مطرح شده که زمان ۱۰ ساله، یک زمان اولیه است و برخی محدودیت‌های مرتبط با بازرسی‌ها باید پس از ۱۰ سال هم ادامه پیدا کند. این در حالی است که در تهران زمان بندی ۱۰ ساله هم بسیار بلند ارزیابی می‌شود.
همچنین، این بحث مطرح شده است که محدودیت‌هایی بر برنامه تحقیق و توسعه اعمال شده و پس از یک یا دو سال در صورت پای بندی ایران به توافق نهایی رفع شود.
یک دیپلمات در تهران می‌گوید: «موضوع زمان بندی‌ها پیچیده شده است. زمان بندی‌های متنوعی ایجاد شده است. یک زمان دوره تمکین یا پای بندی نامیده می‌شود و حدود یک یا دو سال است. این زمانی است که پس از آن امریکایی‌ها ادعا می‌کنند محدودیت‌های مرتبط با تحقیق و توسعه رفع می‌شود و آن‌ها برای لغو تحریم‌ها به کنگره مراجعه می‌کنند. زمان دیگر حدودا ۱۰ ساله است که طول گام نهایی محسوب می‌شود. سومین زمان بندی ۱۳-۱۵ است و طی آن بازرسی‌های ویژه ادامه خواهد داشت».
وی تاکید کرد: «در واقع شاید بتوان گفت هر کدام از تعهدات زمان بندی خاص خود را دارد و تازه برخی از این زمان بندی‌ها هم قطعی نیست و ماهیتی سیال دارد».
با همه این اوصاف، به نظر می‌رسد هیچ کدام از این موارد مانع امضای یک توافق سیاسی در ساعات پایانی امشب یا حداکثر تا فردا صبح نخواهد شد.
برخلاف اظهارات دیشب عباس عراقچی، حمید بعیدی‌نژاد صبح امروز تایید کرده است که دائما متن‌هایی میان طرفین در حال مبادله شدن است و طرفین به متن مشترک بسیار نزدیک شده‌اند.
هنوز دقیقا روشن نیست که این متن نهایی که «توافق سیاسی» یا «چارچوب سیاسی توافق جامع» نامیده می‌شود، با خطوط قرمز ترسیمی برای تیم مذاکره کننده چه نسبتی خواهد داشت.
∎