به گزارش جهان صنعت نیوز: موضوع کمبود مواد اولیه، بی‌ثباتی نرخ ارز، موانع گمرکی برای واردات مواد اولیه و نیز عدم دریافت ارز از جمله عواملی است که علاوه بر ایجاد چالش در مسیر این بخش تولیدی، سبب دپو شدن میلیاردها دلار سرمایه کشور در گمرکات شده است. تنها در یک نمونه مشخص، هفته گذشته علی رسول‌زاده نایب رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایران اعلام کرد: در مسیر کار و تولید ما سنگ‌اندازی می‌شود. مثلا یک روز بانک مرکزی می‌گوید تخصیص ارز صورت گیرد و از صرافی‌های مجاز ارز تامین کنید. اما وقتی پول به صراف می‌دهیم با کلاهبرداری به شکل شفاف و راحت روبه‌رو می‌شویم. صرافان زیر نظر بانک مرکزی میلیون‌ها دلار در دی‌ماه سال گذشته از تک‌تک همکاران ما پول گرفتند و متواری شدند!
تولید و صنعت کشور در حالی با مشکل تامین مواد اولیه روبه‌رو است که این موضوع علاوه بر ایجاد مشکل در بازار داخلی، بازارهای صادراتی ایران را نیز تحت‌الشعاع می‌دهد؛ همان‌طور که در حال حاضر شاهد کاهش یا توقف صادرات برخی کالاها به کشورهای هدف هستیم. نکته قابل تامل اینکه در این اوضاع آشفته که کشور با کمبود درآمدهای ارزی روبه‌رو است و بخش تولید را نیز متاثر کرده، وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان یکی از کلیدی‌ترین وزارتخانه‌های کشور در وضعیت بلاتکلیف به سر می‌برد؛ موضوعی که به شدت مورد انتقاد فعالان اقتصادی قرار دارد و تاکنون موجب تحمیل هزینه‌های زیادی بر آنها شده است. در همین رابطه و با توجه به تمامی چالش‌هایی که پیش‌روی این صنعت مهم کشور قرار داده شده، گفت‌و‌گویی را ترتیب داده‌ایم با حسن احمدیان رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایران که مشروح آن در ادامه می‌آید.
***
صنعت مبلمان ایران سالانه چه میزان گردش مالی در بخش تولیدی کشور دارد و چه میزان از مواد اولیه این صنعت از خارج وارد می‌شود؟
صنعت مبلمان ایران صرفا مربوط به مبلمان خانگی نبوده و دایره آن بسیار وسیع‌تر است که مجموعا سالانه مبلغی بالغ بر ۱۰۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد. در این صنعت بخشی از مواد اولیه مربوط به تولید داخلی است و بخشی نیز از خارج وارد می‌شود. به عنوان نمونه ما در رابطه با مواد اولیه نئوپان تقریبا در داخل کشور خودکفا هستیم اما در بخش MDF که سالانه ۵/۲ میلیون مترمکعب مصرف داریم، ۳۰ تا ۴۰ درصد آن از خارج وارد می‌شود. همچنین ۸۰ تا ۹۰ درصد یراق‌آلات این صنعت وارداتی است. در بحث مجموعه‌ای از لوازم و تجهیزات جانبی مانند فوم، بخشی از مواد اولیه آن وارداتی بوده و در زمینه پارچه نیز عمدتا پارچه‌های مرغوب از خارج وارد می‌شود. در زمینه استیل و فلز نیز وضعیت همین‌گونه است بنابراین برای تامین مواد اولیه در بخش‌هایی متکی به واردات آنها هستیم.
– با توجه به این مواردی که اشاره کردید، اکنون در صنعت مبلمان در کجا ایستاده‌ایم؟
در طول ۱۰ سال گذشته بخش عمده‌ای از واردات ما در این صنعت به رقمی معادل ۵۰۰ میلیون دلار در زمینه محصول نهایی می‌رسید اما این رقم امروز به زیر ۱۰ میلیون دلار رسیده که می‌توان گفت نیاز داخلی به شکل ۱۰۰ درصدی جبران شده و عملا رقابت‌‌پذیری بالایی نیز در واردات ایجاد شده است. هر چند امروز به خاطر حفظ قیمت ارز، واردات مبلمان به کشور ممنوع شده ولی به طور کلی صنعت مبلمان ایران به نوعی رشد و شکوفایی دست یافته است.
– اکنون مشکلات شما در تامین مواد اولیه تولید چیست؟
در واقع به دلیل مشکلات ارزی و تلاش‌ها برای حمایت از ارز، صنعت مبلمان ایران با دست‌اندازهایی مواجه شده و این امر چالش‌هایی را نیز برای این صنعت رقم زده است. اکنون به اسم حمایت از تولید داخلی، صنعتگران کشور ما در بخش تامین مواد اولیه مشکل دارند. بخشی از این مشکل به دلیل سوء‌استفاده‌هایی است که از کمبود مواد اولیه صورت می‌گیرد. این امر سبب افزایش چندبرابری قیمت مواد اولیه شده که قاعدتا رقابت‌‌پذیری از بخش تولید در زمینه مبلمان را سلب می‌کند.
ما در صنعت مبلمان این ویژگی را در اختیار داشتیم که علاوه بر ارتقای آن، بحث صادرات را نیز توسعه دهیم ولی وقتی که مشکل مواد اولیه به عنوان زیربنای اصلی هر صنعتی وجود دارد، باعث می‌شود علاوه بر جلوگیری از رشد این صنعت، جلوی صادرات نیز گرفته شود.
– چه اقداماتی برای رفع مشکل تامین مواد اولیه تاکنون انجام شده است؟
در طول سال‌های گذشته در زمینه تامین مواد اولیه کارهای زیادی انجام شد. به طور مثال با برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و دعوت تولیدکنندگان خارجی به این نمایشگاه‌ها، زمینه استفاده و تولید منطقی از این مواد اولیه به صنعتگران ایرانی آموزش داده شد ولی در نهایت عدم بهروزرسانی و موجودی باعث شده از سرعت رشدی که طی سال‌های گذشته داشتیم کاسته شود.
در اینجا وقتی بحث صادرات مطرح می‌شود، مواردی مانند مد، آشنایی با سلیقه جهانی، مواد، رنگ و دانش روز دنیا، ابزارهایی هستند که به وسیله آنها می‌توان حرفی برای گفتن در بازار جهانی داشت. آمارهای مختلف نشان می‌دهد که در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار در زمینه صنعت مبلمان در دنیا صادرات صورت گرفته است. در این رابطه ایران با توجه به وسعت و جمعیت خود باید حداقل یک درصد از سهم بازار صادرات جهانی را در اختیار داشته باشد یعنی از سهم ۱۰۰ میلیارد دلاری، حداقل باید یک میلیارد دلار آن متعلق به ایران باشد که متاسفانه اگرچه تاکنون رشد صادرات تا ۷۰، ۸۰ میلیون دلار را تجربه کرده‌ایم اما لازم است با بسترسازی، برنامه‌ریزی و عزم ملی به سمت تحقق یک میلیارد دلار در سال حرکت کنیم.
– وضعیت امروز صنعت مبلمان را با توجه به شرایط کنونی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما در این صنعت، ظرفیت و پتانسیل خوبی در اختیار داریم و طبق آمار وزارت صمت بالغ بر هشت درصد اشتغال صنعتی مربوط به صنعت مبلمان است. همچنین طبق آمار، اصناف، فضاهای خدماتی و تولیدی کشور در زمینه مبلمان بالغ بر ۷۰ تا ۸۰ هزار واحد صنعتی است. با این حال اکنون نیمی از این صنعت فعال است زیرا دلایلی مانند کرونا، وضعیت بازار، مواد اولیه و بی‌ثباتی نرخ ارز در روند کار واحدهای صنعتی مشکل ایجاد کرده است. البته با وجود این شرایط هم توانسته‌ایم نیاز داخلی را برطرف کرده و همچنان قابلیت بسیار بالایی در زمینه صادرات داشته باشیم.
– شما در اتحادیه چه اقداماتی برای توسعه صادرات در این صنعت انجام داده‌اید؟
اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایران با حضور در کشورهای هدف مانند عراق، افغانستان، تاجیکستان، قزاقستان، عمان، قطر، امارات، روسیه و کشورهای آفریقایی با شرکت در نمایشگاه‌های خارجی، تحقیقات مناسبی را برای تولید و نیز صادرات به این کشورها صورت داده است.
این امر در صورتی به نتیجه مطلوب خواهد رسید که بسترسازی، حمایت دولت و تشکیل کارگروهی قدرتمند در این زمینه به یاری ما بیاید. با این حال عدم حضور رایزن‌های بازرگانی در این کشورها، عدم برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی، عدم ارتباط منطقی بین گمرکات دو کشور از جمله مشکلاتی است که به این صنعت آسیب‌رسانده است. به طور مثال زمانی که ترکیه با عراق و سوریه تعرفه ترجیحی در زمینه صادرات مبلمان دارد، طبیعتا امکان صادرات و رقابت‌‌پذیری برای ایران دشوار خواهد بود. به همین دلیل است که ما اکنون نیاز به یک عزم ملی، کارگروهی جدی و نیز حمایت دست‌اندرکاران وزارت صمت و وزارت خارجه داریم تا بتوانیم بحث صادرات را با جدیت دنبال کرده و طی مدت زمانی پنج ساله حداقل رشد صادراتی بالغ بر ۵۰۰ میلیون دلار را داشته باشیم.
– صنعت مبلمان با توجه به ظرفیت‌هایی که اشاره کردید، تا چه میزان می‌تواند در شرایط کنونی کشور به بحث تولید و اقتصاد کمک کند؟
به اعتقاد من صنعت مبلمان از جمله صنایع کوچک و متوسطی است که می‌تواند در این شرایط کمبود ارز به کمک کشور بیاید. طبق آمارها، بعد از خودرو، بالاترین گردش مالی، اشتغالزایی و نیز ارزش‌افزوده مربوط به صنعت مبلمان است که متاسفانه اکنون با بی‌توجهی مواجه شده است.
ما شاهدیم که صدای سایر بخش‌ها مانند فرش، موبایل و پوشاک در شرایط کنونی شنیده می‌شود، ولی صدای صنعت مبلمان با چنین قابلیت و پتانسیل بالایی به گوش کسی نمی‌رسد. مبلمانی که بالاترین سرمایه‌گذاری‌ها توسط کشورهایی نظیر ایتالیا، آلمان و کانادا روی آن صورت گرفته و تنها چین ۵۰ درصد صادرات این صنعت را در دنیا در اختیار دارد. اما متاسفانه با وجود اینکه ما بیش از ۱۰ سال است که مشکلات و اعتراضات خود را مطرح می‌کنیم، این مشکلات از سوی هیچ مسوولی جدی گرفته نمی‌شود.
– برای حل معضلات این صنعت چه راه‌حل‌های کوتاه‌مدتی به ذهن‌تان می‌رسد؟
اوایل سال جاری با کمک رییس سابق سازمان توسعه تجارت، یک هماهنگی برای تشکیل میز مبلمان در این سازمان صورت گرفت؛ اما اگر این سازمان صرفا بخواهد در طول سال یک یا دو جلسه را به میز مبلمان اختصاص دهد، نمی‌توانیم انتظار چندانی برای حل‌و‌فصل مشکلات این صنعت داشته باشیم.
به اعتقاد من باید در سه حلقه اقدامات و برنامه‌ریزی‌های جدی برای این صنعت صورت بگیرد. حلقه اول، حلقه تامین مواد اولیه، ماشین‌آلات و یراق‌آلات است. حلقه دوم مربوط به بحث تولید، بهروزرسانی و نیز رشد ارزش‌افزوده آن است. حلقه سوم نیز مربوط به توزیع می‌شود که هم نیازهای جامعه را مرتفع می‌کند و هم می‌تواند پتانسیل بلااستفاده برای اشتغالزایی و صادرات یک میلیارد دلاری را در یک بازه زمانی مشخص محقق کند.
وقتی که صورت مساله به این وضوح و مشخص است، با تمامی معیارها و شاخص‌های جهانی، نمی‌دانم کدام دست یا تمهیدی در کار است که به این مساله توجهی نمی‌شود؟ ساده‌ترین موضوع این است که در دوران کرونا به تمامی صنایع کشور به عنوان صنایع آسیب دیده نگاه شد به جز صنعت مبلمان. در نتیجه مهم‌ترین درخواست ما این است که اگر کمی دلسوزی برای صادرات و اشتغال کشور وجود دارد، قطعاً به مشکلات این صنعت به شکل جامع و جدی پرداخته شود.
ما شاهدیم که اکنون اجناس زیادی از مواد اولیه مانند MDF و یراق آلات در گمرکات کشور گیر کرده و تولیدکننده نیز بلاتکلیف مانده است. در این رابطه هر چند تاکنون به روش‌های مختلف تامین ارز صورت گرفته و با مشکلات نیز ساخته شده است، اما سوال این است که چرا باید MDF و یراق آلات در گمرکات کشور مانده و واردات آنها ممنوع شود؟ من این قضیه را عمدی نمی‌دانم، اما اسم آن را قطعاً سوء‌مدیریت و بی‌تفاوتی می‌گذارم.
– پیامدهای نبود وزیر در وزارت صمت را در صنعت خود چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سوال ما این است که در وزارتخانه‌ای که هنوز وزیر ندارد، برای پیگیری مشکلاتمان باید به چه کسی رجوع کنیم؟ ما تمامی دغدغه‌های خود را در طول سه سال گذشته با وزرای صمت مطرح کرده‌ایم، اما تا آنها بخواهند با این مسائل آشنا شوند عوض می‌شوند. بنابراین در نبود وزیر قاعدتا صنعت مبلمان نیز دچار مشکلات زیادی خواهد بود و در این شرایط تنها تقاضای ما این است که با تشکیل یک تیم کارشناسی قوی و عزمی ملی، صنعت مبلمان کشور را دریابیم.
نظر شما