محرم امسال، رنگ و بوی دیگری گرفته است. توصیه های اکید مقامات بهداشتی برای پیشگیری از مبتلا شدن به ویروس کرونا، باعث شده است تا مراسم معمول هر ساله در کشور، با رعایت این توصیه ها باشد. از این رو، توصیه های بهداشتی درباره عزاداری را در روزهای اوج عزاداری دهه ابتدایی محرم، یعنی تاسوعا و عاشورا مرور می کنیم.

دستورالعمل ستاد ملی کرونا در محرم

مهمترین دستورالعملی که برای رعایت بهداشت در عزاداریهای ماه محرم صادر شده، از سوی ستاد ملی کروناست که بالاترین مرجع تصمیم گیری بهداشتی درباره جلوگیری از تلفات بیشتر مردم در همه گیری این بیماری شمرده می شود.

مروری بر جزییات دستورالعمل ستاد ملی کرونا درباره عزاداری محرم، نشان دهنده آن است سی و سومین نشست این ستاد درباره تصویب نکات بهداشتی مهمی بوده که رعایت آنها، باعث می شود شیوع کرونا در روزهای عزاداری، شتاب کمتری داشته باشد.

مهمترین این توصیه های عبارتند از:

-عدم عزاداری در فضای بسته زیرا که در محیط بسته چه با سقف بلند یا کوتاه، امکان گردش ویروس وجود دارد و این به معنای ابتلا به ویروس است. 

-ممنوعیت حرکت به صورت دسته‌های عزاداری؛ باید از این حرکت به صورت دسته عزاداری به منظور تجمع، چه همراهان دسته عزاداری و چه افرادی که در مراسم شرکت می‌کنند، خودداری شود؛ در نتیجه شیوه عزداری امسال این خواهد بود که ما هیچ دسته عزداری متحرکی را نخواهیم داشت. 

-ممنوعیت راه انداختن دسته یا گروه‌های ثابت با طبل و سنج، با توجه به اینکه سنج و طبل باعث تجمع افراد می‌شود و عزداری‌ها صرفا در فضای باز، بدون تحرک و جابجایی و عملا با فاصله‌گذاری اجتماعی

-زمان عزاداری گروهی نباید از حداکثر دوساعت بیشتر شود.

-رعایت فاصله اجتماعی به اندازه یک تا دو متر؛ به صورتی که این فاصله عرضی و طولی صورت گیرد و اگر در مرکز یک فضای چهار متر مربع قرار گیریم، این فاصله یک تا دو متری تأمین خواهد شد. 

-توزیع نذورات به صورت خشک، و اگر مشکل شرعی در نذورات خود داشتند که باید حتماً این نذورات طبخ شود، این کار باید با نظارت کادر بهداشتی و با سلامت کامل تهیه، بسته‌بندی و به صورت بیرون‌بر توزیع شود. 

-ممنوعیت توزیع نذورات، صرف چای، شربت، شیر و... در فضای باز

-ممنوعیت بر پایی هر ایستگاه صلواتی، چادر و موکب؛ ضمن اینکه باید در فضای باز، عزاداران طوری استقرار داشته باشند که در فاصله کناری و پشتی بین افراد فاصله دومتری وجود داشته باشند.  باید توجه داشت برپایی ایستگاه‌های صلواتی برای جلوگیری از تجمع مردم ممنوع و در پروتکل‌های بهداشتی قید شده، زیرا مردم تجمع کرده و نذورات دست به دست می‌شود و احتمال ابتلا به بیماری بالا می‌رود.

-ممنوعیت گردش هیات ها در حرم‌های رضوی، حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) و دیگر حرم‌های مقدس به صورتی که وارد صحن شده و از طرف دیگر خارج شوند.

-ممنوعیت عزاداریهای سنتی در مناطقی همچون کاشان، اردبیل، زنجان و مناطق جنوبی کشور، از جمله گل‌مالی، چوبداری، قالی‌شویی و....

نکات بهداشت فردی در عزاداری

علاوه بر توصیه ها و دستورالعمل های عزاداری گروهی، باید توجه داشت هر یک از عزاداران هم به صورت انفرادی باید توصیه های بهداشتی مهمی را اجرا کنند که مهمترین آنها، سه توصیه بسیار مهم است: استفاده از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی و شستشوی مرتب دستها، سه توصیه اصلی انفرادی برای حضور در هر مراسمی از جمله مراسم عزاداری در روزهای شیوع کرونا است.

علاوه بر این سه توصیه، نکات بهداشتی دیگری هم درباره حضور در مراسم عزاداری قابل توجه است. از جمله:

استفاده از ماسک و ترجیحاً محافظ صورت (شیلد) در تمامی مراسم‌ها ضروری است.

از ماسک ساده یا جراحی استفاده کنید.

از به کاربردن ماسک‌های فیلتردار خودداری کنید.

حتما با خود ماسک اضافه همراه داشته باشید تا در صورت خیس و مرطوب شدن ماسک خود، آن را تعویض کنید.

از حضور در مراسم و هیأت‌های سرپوشیده خودداری شود.

در مراسم عزاداری در محیط‌های باز، فاصله فیزیکی خود را با دیگران (از هر طرف ۲ متر) را رعایت کنید.

اگر جزء گروه سنی افراد مسن یا دچار بیماری‌های مزمن هستید، در منزل عزاداری کنید و در مجالس عمومی به ‌هیچ ‌وجه شرکت نکنید.

در صورتی‌ که دچار تب یا علائمی همچون عطسه، آبریزش و سرفه هستید، از حضور در مجالس و هیأت‌ها خودداری کنید.

در صورت عطسه یا سرفه، حتماً با دستمال یا آرنج خود صورت خود را بپوشانید.

جهت زنجیرزنی در دسته‌های عزاداری، حتماً از زنجیرهای شخصی استفاده کنید.

رعایت آداب بهداشتی نذری دادن

علاوه بر لزوم رعایت توصیه های بهداشتی در عزاداری های انفرادی و گروهی، باید توجه داشت امسال روش و رویه غذا دادن به صورت نذری هم لازم است تغییر کرده و عزاداران و کسانی که نذر دارند، باید به این مهم توجه کنند. اصلی ترین توصیه برای توزیع نذری در ایام عزاداری، جلوگیری از تجمع افراد، در صف ایستادن آنهاو مهمتر از همه، توزیع اقلام به صورت خشک است.

مینو محرز، عضو کمیته کشوری مقابله با کرونا در این باره می گوید: در صف نذری که صواب دارد مردم می ایستند و در اینجاها کرونا در کمین است. خواهش می کنم کسانی که نذر دارند و می خواهند غذا بدهند آن را به صورت خشک به خانه‌های مردم تحویل بدهند. نه اینکه مردم صف بکشند و در صف گرفتن نذری آلوده شوند.

جنیدی رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم در این باره گفت: مقام معظم رهبری هم توصیه فرموده‌اند که اگر نذر قابل تبدیل است، انجام شود. حالا اگر نذر قابل تبدیل نیست، با نظارت کارشناسان بهداشتی می‌توانند پخت را انجام داده و بعد در منازل تحویل بدهند. نه این‌که مردم در جایی تجمع کنند. مشکل در همین تجمع است که احتمال ابتلا به ویروس کرونا بالا می‌رود.

نکات مهم بهداشتی درباره گروه های در معرض خطر

گروه های در معرض خطر آلودگی به کرونا باید بیش از همه، توصیه های بهداشتی را رعایت کنند. اول باید مراقبت ویژه بزرگترها از کودکان به عنوان یکی از مهمترین عوامل انتقال عفونت به افراد حساس مورد توجه قرار گیرد. دوم محافظت ویژه از سالمندان و گروه‌های پرخطر دارای بیماری‌های زمینه‌ای است به نحوی که این افراد به هیچ وجه در اجتماعات شرکت نکنند و در منزل و دور از مواجهه با افراد بیمار یا محتمل سوگواری کنند و افراد دیگر خانواده هم که در بیرون منزل رفت و آمد دارند از تماس نزدیک با آنها جدا خودداری کنند.

همچنین عدم رفتن به سفر در روزهای عزاداری یکی دیگر از اصلی ترین توصیه های مهم بهداشتی است. نهادها، اشخاص و مراجع بسیار زیادی اعلام کردند نباید در روزهایی که کرونا در کمین است، به سفر رفت، با این حال متاسفانه شاهد آن هستیم که در روزهای تعطیل تاسوعا و عاشورا به صورت محسوسی میزان سفرهای بین استانی افزایش یافته است.

لازم است عزاداران درباره لزوم آگاهسازی شهروندان برای نرفتن به سفر وارد میدان شوند و به دیگران هم توصیه کنند که عامل شیوع کرونا نباشند. مثلا باید به آنهایی که برای تعطیلات تاسوعا و عاشورا برنامه سفر چیدند یا آنهایی که به راحتی در بازارها و پاساژها در رفت و آمد هستند، توصیه کنند سفر رفتن احتمال شیوع کرونا و انتقال ویروس را افزایش زیادی می دهد.

دکتر حمید سوری اپیدمیولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با هشدار نسبت به افزایش سفرها در تعطیلات روزهای عزاداری توضیح داد: سومین و شاید مهمترین نکته از نظر علم اپیدمیولوژی که می‌تواند در شعله ور شدن زیاد اپیدمی تاثیر داشته باشد، سفرها و جابجایی‌های بین شهری و حتی تردد شهری روستایی یا بالعکس در ایام محرم است.

این اپیدمیولوژیست تصریح کرد:عدم کنترل جدی و شدید این مورد بی شک تمامی شهرهای به ظاهر سبز و نارنجی را قرمز خواهد کرد و حتی می‌تواند آمار بستری و مرگ ناشی از کرونا را چند برابر وضع نامطلوب فعلی  کند.

 سوری افزود: لذا کنترل این سفرها تنها با توصیه‌های عمومی کافی نبوده بلکه با اعمال شدید مقررات  منع رفت و آمد حداقل در فاصله دو تا سه روز قبل و بعد تاسوعا و عاشورا  می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.