کاوه ایرانی-
روزنامه نگار/
دولت آمریکا روز سه‌شنبه قطعنامه‌ای را که خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران است در شورای امنیت سازمان ملل متحد به رأی خواهد گذاشت. تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران طبق مفاد برجام ۱۸ اکتبر سال جاری میلادی به پایان می‌رسد اما دولت آمریکا به ریاست «دونالد ترامپ» تلاشی را برای جلوگیری از انقضای این تحریم‌ها آغاز کرده است. یک قطعنامه برای تصویب در شورای امنیت نیازمند موافقت دست‌کم ۹ عضو، بدون وتو از سوی هر یک از ۵ عضو دائم شورای امنیت (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و انگلیس) است.
به گزارش «جمله» دولت آمریکا روز سه‌شنبه قطعنامه‌ای را که خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران است در شورای امنیت سازمان ملل متحد به رأی خواهد گذاشت. نشریه فارین‌پالیسی این قطعنامه را نمونه‌ای از سندی با ویژگی‌های «دیپلماسی ترامپ» توصیف کرده و نوشته است: «این قطعنامه جسورانه است و به دنبال تحمیل تعهدات حقوقی جامع به کشورها و ملزم کردن آنها به مقابله با کشتی‌های حامل بارهای ایران و توقیف آنها است.» پیش‌نویس قطعنامه آمریکا علاوه بر این، به دنبال تحمیل مجازات‌هایی مانند مصادره دارایی‌ها و منع سفر برای افراد و نهادهای ایرانی از جمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. رسانه آمریکایی تصریح کرده قطعنامه آمریکا احتمالاً از حمایت اندک در میان متحدان اروپایی این کشور برخوردار خواهد شد، زیرا این کشورها فکر می‌کنند که تصویب چنین قطعنامه‌ای به نابودی توافق هسته‌ای برجام منجر خواهد شد. دیپلمات‌های سازمان ملل به فارین‌پالیسی گفته‌اند انتظار می‌رود ایالات متحده این قطعنامه را روز دوشنبه رسماً ارائه کند و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته تا سه‌شنبه در خصوص آن رأی‌گیری انجام شود. چین و روسیه به صراحت اعلام کرده‌اند که این قطعنامه را وتو خواهند کرد؛ با این حال فارین‌پالیسی نوشته ممکن است کار اصلاً به نیاز به وتو هم نکشد زیرا زیرا واشنگتن احتمالاً از ۹ رأی لازم برای تصویب قطعنامه خود نیز برخوردار نیست.
تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران طبق مفاد برجام ۱۸ اکتبر سال جاری میلادی به پایان می‌رسد اما دولت آمریکا به ریاست «دونالد ترامپ» تلاشی را برای جلوگیری از انقضای این تحریم‌ها آغاز کرده است.
یک قطعنامه برای تصویب در شورای امنیت نیازمند موافقت دست‌کم ۹ عضو، بدون وتو از سوی هر یک از ۵ عضو دائم شورای امنیت (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و انگلیس) است. دولت ترامپ گفته در صورتی که در تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران موفق نشود قصد دارد از یکی از بندهای برجام که با نام‌هایی مانند «مکانیسم ماشه»، «ساز و کار حل و فصل اختلاف» یا «ساز و کار بازگشت خودکار تحریم‌ها» شناخته می‌شود برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران استفاده کند. با این حال کارشناسان می‌گویند آمریکا از آن جهت که اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ از برجام خارج شده جزو طرف‌های مشارکت‌کننده در «برجام» نیست و نمی‌تواند از بندهای این توافق برای تمدید تحریم‌ها علیه ایران استفاده کند.
از طرف دیگر، مقام‌های دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا ادعا می‌کنند آمریکا با خروج از برجام این توافق را «نقض» نکرده و هنوز یکی از طرف‌های مشارکت‌کننده در آن محسوب می‌شود.
تلاش بی فایده برای یک قطعنامه
بر اساس این گزارش، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا روز جمعه ۱۷ مرداد با امانوئل مکرون همتای فرانسوی خود درباره تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد رایزنی کرد. آمریکا خواستار تحریم تسلیحاتی ایران است که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسیده است. بر اساس توافق هسته‌ای برجام، تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران در ۲۷ مهر خاتمه می‌یابند. مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا روز چهارشنبه ۱۴ مرداد (۵ اوت) اعلام كرد كه کشورش علیرغم مخالفت شدید روسیه و چین قطعنامه پیشنهادی خود برای تجدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه خواهد کرد.
دیپلمات‌های سازمان ملل به خبرگزاری فرانسه گفتند مخالفت با شکل فعلی قطعنامه پیشنهادی آمریکا چنان گسترده است که این قطعنامه شاید نتواند ۹ رای لازم را به دست آورد. وزرای خارجه روسیه و چین پس از سخنان پمپئو گفته بودند اگر قطعنامه پیشنهادی آمریکا به حداقل ۹ رای از ۱۵ رای کشورهای عضو شورای امنیت برسد، آن را وتو خواهند کرد.
چین و روسیه ماه گذشته در نامه‌ای به آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل و شورای امنیت از اقدامات آمریکا انتقاد کردند.
وزیر خارجه آمریکا می‌گوید روسیه و چین می‌خواهند به ایران اسلحه بفروشند و هشدار داده که چنین امری خاورمیانه را بی‌ثبات‌تر می‌کند و اسرائیل و اروپا و جان شهروندان آمریکایی را به خطر می‌اندازد.
مواضع ترویکای اروپایی امضاکننده برجام
آلمان، بریتانیا و فرانسه، ترویکای اروپایی امضاکننده برجام در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ضمن ابراز نگرانی از برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران خواستار ادامه تحریم‌ها تا سال ۲۰۲۳ شدند. سه کشور عمده اروپا همچنین تاکید کردند که همچنان به توافق برجام پایبند هستند. خبرگزاری فرانسه در ادامه گزارش می‌نویسد که آمریکا در قطعنامه تازه خود درخواست کرده است تحریم‌ها به صورت نامحدود علیه ایران تمدید شود. منابع دیپلماتیک در سازمان ملل با استدلال به این موضوع هم گفتند که قطعنامه پیشنهادی آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل آرا اکثریت را کسب نخواهد کرد.
دیپلمات‌های سازمان ملل ابراز نگرانی کردند ادامه تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران به معنای خاتمه توافق برجام هسته‌ای باشد. یک دیپلمات به خبرگزاری فرانسه گفته است “تمرکز روی حفظ برجام خواهد بود” چونکه این تنها گزینه‌ای است که می‌توان از “ماهیت صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران” اطمینان حاصل کرد. به گفته این دیپلمات از زمان خروج آمریکا از برجام تاکنون هیچ جایگزین معتبری به جای توافق برجام ارائه نشده است. قطعنامه جدید آمریکا تقریبا مشابه قطعنامه‌ای است که ایالات متحده در ماه ژوئن سال جاری به شورای امنیت سازمان ملل پیشنهاد کرده بود. در آن زمان قطعنامه آمریکا اکثریت آرای اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد را به دست نیاورد.
به نوشته خبرگزاری بلومبرگ دولت ترامپ در قطعنامه پیشنهادی جدید خود تغییراتی را که متحدان و مخالفان در شورای امنیت خواسته بودند ایجاد نکرده است.
كلی كرافت سفیر آمریکا در سازمان ملل روز سه شنبه ۱۴ مرداد گفت كه روسیه و چین به احتمال زیاد از این قطعنامه پیروی نخواهند کرد و قطعنامه جدید آمریکا را وتو خواهند کرد. اما هم کرافت و هم مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا تهدید کردند كه در صورت عدم تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران از مکانیسم ماشه استفاده خواهند کرد. مقامات آمریکایی بر این باور هستند که ایالات متحده گرچه اردیبهشت ۱۳۹۷ از برجام خارج شده اما هنوز از “مشارکت‌کنندگان” در آن محسوب می‌شود و به این اعتبار می‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند. در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه تمامی تحریم‌های وضع شده سازمان ملل متحد علیه ایران دوباره اجرا خواهند شد. چین، روسیه و ایران اما می‌گویند آمریکا از برجام خارج شده و امکان استفاده از این مکانیسم را ندارد. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در این رابطه اعلام کرده است که آمریکا حتی با پایان گرفتن تحریم‌های سازمان ملل به ایران اجازه نخواهد داد سلاح بخرد. اما این تنها یک شعار و ادعایی پوچ است چرا که نمی توان قدرت رای چین و روسیه را در شورای امنیت نادیده گرفت. اروپایی ها به خوبی می دانند یک برجام ضعیف بهتر از یک برجام مرده است. به همین دلیل تلاش می کنند تا جایی که امکان دارد این توافق ناقص و نیمه جان را حفظ کنند . اما چین و روسیه به بازار بکری می اندیشند که در صورت لغو تحریم تسلیحاتی ایران می تواند منافع آنان را تامین کند. ایران نیز به شدت نیازمند جنگنده و بمب افکن های نسل جدید است تا بتواند توسط آنها برتری نظامی خود در منطقه را تامین کند. در چنین شرایطی اولین گزینه، جنگنده های سوخو و میگ روسی است که رقیبی برای جنگنده های نسل جدید آمریکایی به حساب می آیند. از حدود ۴۵ سال پیش تا کنون ایران از جنگنده و بمب افکن هایی استفاده کرده است که توسط حکومت پهلوی از آمریکا خریداری شده بود و در جنگ ایران و عراق بالاترین کارایی را داشتند.