پژمان مرادی؛ بازار: مخاطبان بازار در پیام هایی خواستار پیگیری و مشخص کردن وضعیت سهام عدالت داشتند، بازار در پرونده ای ویژه به این بحث می پردازد.

سهام عدالت داستانی که از سال ۸۵ توسط دولت وقت آغاز شد امروزه شاید به آخر این داستان در حال نزدیک شدن هستیم که برای برخی پایان تلخ و برای برخی شیرین است.  در آن زمان دولت بر اساس اصل ۴۴ قرار شد که ۸۰درصد سهام شرکت‌های دولتی را به بخش خصوصی واگذار کند، اما این واگذاری با مشکلات فراوانی روبه رو شد و به گفته اقتصاددانان شرکت‌های از دولتی به خصولتی تبدیل شد یعنی نه دولتی بودند و نه خصوصی.

ارزش فعلی سهام عدالت
سبد سهام عدالت ترکیبی از ۴۳ شرکت بورس و فرابورس است، بنابراین سهام عدالت متعلق به شرکت خاصی نیست و مجموع سبد سهام در درصدی از ۴۳ شرکت دولتی تعریف شده‌است که سود و زیان شرکت‌های مذکور به‌صورت علی‌السویه بین سهامداران تقسیم می‌شود.

با افزایش دارایی این ۴۳ شرکت طبعتا ارزش سهام عدالت بالاتر می‌رود و ارزش کنونی سهام بر اساس آخرین بررسی بازار بورس حدود ۲۰ میلیون تومان است، اما به دلیل اینکه تنها ۷۰ درصد سهام عدالت را شرکت‌های بورسی تشکیل می‌دهند باید ۳۰درصد شرکت‌های غیر بورسی هم به ارزش سهام اضافه کرد. تعداد دارندگان سهام عدالت در ایران  ۴۳ میلیون ۱۵۲ هزار نفر است. تا کنون مدیریت سهام عدالت افراد در اختیار دولت بوده اما با اجازه رهبر معظم انقلاب قرار بر این شد که سهام عدالت آزاد شود.

فرایند آزاد سازی
فرایند آزاد سازی به این شکل است که فرد می‌تواند سهام خود را در اختیار بگیرد یا آنکه مدیریت آن را همچنان به دولت واگذار کند. در فرایند آزادسازی افراد می‌بایست تکلیف سهام خود را تا هشتم خرداد ماه مشخص می کردند که آیا می‌خواهند  اختیار سهام را به دولت بسپارند(روش غیر مستقیم) یا اختیار آن را خودشان بر عهده بگیرند(روش مستقیم).
در روش مستقیم افراد با مراجعه به سامانه سهام عدالت، مدیریت سهام خود را در اختیار می‌گیرند. در این زمان ۷۰درصد ارزش سهام این افراد  را شرکت‌های بورسی و ۳۰درصد آن را شرکت‌های غیر بورسی تشکیل می‌دهد.
اما کسانی که روش غیر مستقیم را انتخاب کردند مدیریت سهام آن‌ها به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی داده می‌شود که بنا شده سهام این شرکت‌ها در بورس عرضه شود. کسانی که روش‌ مستقیم را انتخاب کردند متناسب با قیمت روز شرکت‌های بورسی تعداد سهمی به کد بورسی آنها انتقال خواهد یافت، این افراد از بابت سهام شرکت‌های غیربورسی  سهامدار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی خواهند شد.

افرادی که روش مستقیم را انتخاب کردند می‌توانند در حال حاضر سهام خود را بفروشند. برای فروش سهام این افراد دو روش تعیین شده، در روش اول فرد با مراجعه به بانک و انجام تعهدات قانونی می‌تواند تقاضای فروش ۳۰درصد از ارزش سهام خود را بدهد اما در روش دوم افرادی که دارای کد کارگزاری هستند از طریق بورس می‌توانند ۳۰ درصد یا کمتر از آن را به فروش برسانند.

این طرح به این سادگی هم نبود که افراد بعد از مراجعه به بانک و درخواست وکالت فروش سهام عدالت به سرعت پول آن به حسابشان واریز شود. بانک‌ها در این نقطه تنها دریافت کننده اطلاعات هستند و نقش اصلی فروش بر عهده شرکت سپرده‌گذاری است که از طریق کارگزاری بانک‌ها اقدام به فروش سهام عدالت افراد می‌کند. بعد از اعلام این طرح ۹درصد دارندگان سهام به بانک‌ها مراجعه کردند که ۳۰درصد سهام خود را بفروشند و پول آن را دریافت کنند اما در این فرآیند تعداد زیادی از دارندگان سهام بعد از دادن وکالت به بانک‌ها جهت فروش هنوز پولی را دریافت نکردند.

پیگیریهای مخاطبان
این ناهماهنگی‌ها و عدم واریز پول سهام عدالت به حساب مشتریان سبب شد اعتراضات مختلفی از سوی دارندگان سهام عدالت شد تا جای که کار به رسانه‌ها کشیده شد. برخی از همین افراد که در زیر تعداد از درخواست‌های آن‌ها را مشاهده می‌کنید در بخش نظرات از خبرگزاری بازار درخواست کردند که پیگیر مطالبات آن‌ها شوند. همچنان کامنتهای مرتبط با سهام عدالت و شیوه های اصولی بهره مندی از آن در این رسانه جریان دارد و ما بر همین اساس به دنبال یافتن پاسخ به مهمترین سئوالات این کامنتها برآمدیم.

یکی از کاربران اینگونه درخواست خود را مطرح کرده؛« باسلام‌ من‌ از طریق‌ بانک‌ اقدام‌ به‌ فروش‌ کردم‌ در تاریخ ۹۹/۳/۱۲و هیچ‌ مبلغی‌ به‌ حسابم‌ واریز نکردن‌ چرا بانک‌ کشاورزی ... پیگیر باشید.»
یا اینکه یک نفر دیگری پیام داده، « برا رضا خداهم شده برا ما یک فکری بکنید بانک صادرات کنگاور کی میخواد پول سهام فروخته شده مارو بده من سر بدبختی فروختم بعدش من وپسرم ۱۸ خرداد فروختیم یکی جواب مارو بدید.

من خسته شدم دوماه از طریقه بانک سپه کد ۱۲۹ فرم رو پر کردم همه بعد یک هفته به پولشان رسیدن ولی ما دو ماه این همه خرج کردیم مستاجرم باید به صاحبخونه بدیم خدایی دیگه خسته شدم بابا ما هم آدم هستم جواب خوب به آدم نمیدن پیگیر باشید خدایی، این هم یک نوع دیگر از پیام کاربران که اینگونه انتقاد خود با بیان کرده است.»

دلایل عدم واریز پول سهام عدالت
از این دست از پیام‌ها به فراوانی به دست ما رسیده است که تقریبا به غیر از چند سوال که به صورت شخصی است مابقی مشکلاتی با بانک‌های عامل در رابطه با واریز پول سهام آن‌ها دارند.
 در پی گیری این سئوالات، حسین فهیمی سخنگوی آزاد سازی سهام عدالت در پاسخ به اینکه پول‌های فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت از طریق بانک چه زمانی واگذار می‌شود گفته بخشی از این سهام به این علت که کارگزار باید شرایط بازار را بسنجد، باعث ضرر و زیان عرضه کننده نشود، حواسش به ناظر باشد و با در نظر گرفتن تمام شرایط مانند یک خلبان هواپیما تصمیم بگیرد که به چه نحوی و چه زمانی سهام را بفروشد، هنوز به فروش نرفته است. در هر صورت این سهام باقیمانده نیز به فروش می‌رود و به تدریج به حساب سهامداران واریز می‌شود.

همچنین وی می‌گوید بنابراین علت عدم واریز وجه سهام عدالت برای برخی از سهامداران این است که اولاً بخشی از این سهام هنوز به فروش نرفته است، دوماً روزی که بانک، سهام عدالت مردم را بفروشد، فردای آن روز پول را واریز می‌کند.

پاسخ فهیمی دلالت بر این می‌کند چون بانک‌ها و کارگزاری‌ها نتوانستند سهام را بفروشند هنوز پول آن را نتوانستند واریز کنند.   پایان زمان فروش سهام عدالت از طریق بانک‌ها تا ۱۳ خرداد ماه بود و کسانی که بعد از آن به بانک‌ها مراجعه می‌کردند، شعب بانکی وکالت فروش آن‌ها را قبول نمی‌کردند.

بانکها پاسخ می‌دهند
کارگزاری بانک کشاورزی مغایرت اطلاعات را دلیل اصلی واریز نشدن پول به حساب سهامداران عنوان کرده است. مرادی روابط عمومی کارگزاری بانک کشاورزی در این مورد به بازار گفت که بانک کشاورزی تمام تعهدات فروش را انجام داده است و لیست افرادی  که دارای مغایرت اطلاعات بودند را در اختیار قسمت پاسخگویی بانک کشاورزی قرار داده است. افراد می‌توانند برای پیگیر مطالبه خود و تکمیل اطلاعات خود به مرکز پاسخگویی بانک کشاورزی تماس بگیرند و اطلاعات خود را تکمیل کنند.

بانک ملی عنوان کرده که پول به حساب افرادی که تا ۱۰ خرداد ماه اقدام به فروش سهام خود کردند واریز شده است و آن دسته از افرادی که پول به حساب آن‌ها واریز نشده اطلاعات ثبت شده آن‌ها دارای نواقص است.

بانک سپه هم ناقص بودن اطلاعات را دلیل دیرکرد واریز پول به حساب مشتریان دانست و عنوان کردند که مبالغ به تدریج به حساب افراد واریز می‌شود.

پست بانک دلیل به فروش نرفتن سهام را دلیل عدم واریز مبلغ به حساب مشتریان عنوان کرده است.

در کل بر اساس پی گیریهای انجام شده، ظاهرا عدم فروش سهام، ناقص بودن اطلاعات و فراهم نبودن ساز و کار لازم در شرکت سپرده‌گذاری از دلایل اصلی واریز نشدن مبلغ فروش سهام به حساب دارندگان سهام عدالت از طریق بانک‌ها است، که البته ضرورت دارد بانکهای عامل در این حوزه، اطلاع رسانی دقیقی به مشتریان خود داشته باشند؛ چرا که عمده مخاطبان همچنان پی گیر سئوالات اساسی خود درباره سهام عدالت هستند.

منتظر واریز باشید
با وجود اینکه این طرح دارای معایب متعددی است اما مزیت‌های مختلفی هم دارد که مهم‌ترین آن عمق بخشیدن به بازار سهام است. به گفته کارشناسان در این طرح شتابزدگی هم از سوی دولت رخ داد و هم دارندگان سهام عدالت.

بر اساس پیگیر صورت گرفته از سوی بازار واریز مبلغ فروش سهام عدالت بعد از رفع نواقص به حساب افراد انجام خواهد گرفت.