به گزارش خبرنگار مهر، افشار بهمنی، سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در برنامه تلویزیونی پرسشگر که شامگاه گذشته از شبکه آموزش با موضوع «مهارت، مدرسه، کرونا» به روی آنتن شبکه آموزش سیما رفت درباره مهارت آموزی در مدرسه اظهار کرد: ما باید مفهوم مهارت را تبیین کنیم. یک تقسیم بندی شامل شایستگی های پایه و نرم و مهارت های فنی و حرفه ای و تخصصی سخت که به نوعی مهارت های شغلی هستند می‌شود.
وی افزود: اگر بخواهیم نگاه ویژه‌ای به مهارت داشته باشیم باید به مهارت‌های نرم که مهارت‌های زندگی، نوآوری، خلاقیت، کارآفرینی، نو ارزش آفرینی را دربرمی‌گیرد اشاره کنیم. همچنین بخشی از مهارت‌های مربوط به اخلاق حرفه ای، مدیریت منابع و پروژه و ایمنی ها را شامل می شود.
بهمنی با بیان اینکه مهارت‌های شغلی هم مشخص است و در دوره متوسطه دوم دو شاخه فنی و حرفه ای و کاردانش در همین راستا ترسیم شده است گفت: آنچه اکنون در آموزش و پرورش داریم خوشبختانه از حیث برنامه درسی و محتوا، کاملاً مترقی است. برنامه های استخراج شده نیز متناسب با نیازهای کشور طراحی شده اما باید بررسی کرد که آیا عملیاتی شده اند یا خیر؟
سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: آنچه قابل لمس و مشاهده است این است که فاصله میان برنامه های تدوین شده با برنامه های اجرا شده زیاد است. یکی از دلایل مهم زیرساخت های موجود است که باید به آن توجه کنیم.
وی با بیان اینکه باید به نقش و جایگاه خانواده ها در مهارت آموزی نیز توجه کنیم گفت: ۲۳ میلیون خانواده داریم، به نوعی می توان گفت ۲۳ میلیون سازمان مهارتی وجود دارد و همه ما اولین مهارت ها را از دل خانواده ها یاد گرفته ایم. در مدرسه که خانه دوم ما بوده و هست نیز این مهارت های نرم را دنبال کرده ایم.
بهمنی با بیان اینکه در الگوی جدیدی از برنامه درسی که در سازمان پژوهش در حال ترسیم است و الگوی فطرت گرایی توحید نامیده می شود به خانواد ها نقش ویژه ای داده شده و به عنوان یک عنصر شریک و پشیتیان به آن نگریسته می شود اظهار کرد: آموزش مهارت باید یک گفتمان ملی باشد که یکی از بسترهای مهم آن آموزش و پرورش است، اما بسترهای دیگری هم باید شکل بگیرند. استنباطم این است که تا کنون این گفتمان شکل نگرفته است.
سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی افزود: تحلیل آمارهای بین المللی برگرفته از بانک جهانی و مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۹ نشان می دهد از حیث رشد آکادمیک دانش در دنیا در بین ۱۴۱ کشور، چهل و دوم بوده ایم اما از حیث توسعه آموزش های مهارتی در رتبه ۱۳۳ قرار داریم.
وی با بیان اینکه طی دو هفته گذشته کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و شورای عالی مهارت جلسات ممتدی برای بررسی این مشکلات و حل چالش‌های آن برگزار کرده اند گفت: در کمیسیون آموزش آمار دادند که ۱.۹ درصد کل بودجه کشور در حوزه مهارت آموزی اختصاص داده شده است.
بهمنی ادامه داد: متاسفانه در گشته در دنیا نوع نگاهی که به این آموزش‌ها وجود داشته نگاه درجه دومی بوده است اما با توجه به تغییر پارادایم‌های مختلف آموزش و اشتغال پذیری، در دنیا پرشتاب به این سمت حرکت کرده‌اند. به عنوان مثال در فنلاند در سال ۲۰۰۰ سهم مهارت آموزی ۲۸ درصد کل آموزش‌ها بوده است که در سال ۲۰۱۹ به ۶۴ درصد رسیده است. اما برای خود ما چه اتفاقی افتاده است؟ در برنامه ششم توسعه برنامه ریزی کردیم که شمار دانش‌آموزان در رشته‌های فنی به ۵۰ درصد برسد که اکنون ۳۵ درصد است. قرار بود این شاخص در آموزش عالی به ۳۰ درصد برسد که اکنون ۱۲ درصد است.
سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به استقرار دروسی چون کارآفرینی، کاروفناوری و مانند آن گفت: برنامه ویژه مدرسه نیز اکنون در حال اجراست. در سندتحول به آزادسازی سطوح برنامه اشاره می کند مبنی بر اینکه به مدارس برای برنامه ریزی درسی، تولید محتوا و آموزش چنین مهارت هایی اختیار دهیم. امسال برای اولین بار طرح بوم با آزاد سازی ۵۰ تا ۶۰ ساعته در اختیار مدارس قرار می گیرد و برای همین آموزش هاست.
وی به برنامه درسی تلفیقی اشاره کرد و گفت: اینکه به عنوان مثال مهارت زندگی در دروسی چون ریاضی و ادبیات جاری شود در این حیطه دنبال می شود.
بهمنی با اشاره به اینکه در حال حاضر دو وضعیت زرد و قرمز را برای بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید با توجه به کرونا پیش بینی کردیم گفت: در وضعیت قرمز مدارس تعطیل و در وضعیت زرد مدارس نیمه حضوری هستند. باید از معاونت های وزارتخانه و سازمان پژوهش تشکر کنم که در این شرایط بحرانی شبکه شاد را کلید زدند. برای تولید محتوا از طریق شبکه رشد با قدرت ورود کرده ایم و تولید رسانه های دیداری و شنیداری از مجاری مختلف در حال انجام است.
سرپرست دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی افزود: جشنواره ها و فراخوان هایی برای تولید محتوا درنظر گرفته و اعلام کردیم. الگوی برنامه درسی آموزشی ترکیبی هم پیش بینی شده است. در حوزه مهارت آموزی، مهارت های یدی که نیاز به حضور در کارگاه دارند، اما بخش های عمومی یعنی آموزش شایستگی های غیرفنی و پایه‌ای، نیمه حضوری است. این بخش فنی در هرزمانی که شرایط قرمز برطرف شود با حفظ پروتکل ها امکان سنجش وجود دارد. مهارت های فنی در فضای مجازی به طور ویژه قابل آموزش نیست بلکه بستر تکمیلی چون شبیه سازها را تعریف می کنیم و هر وقت اوضاع به حالت معمول برگشت آزمون های مهارت برگزار می شود.
وی با بیان اینکه در شرایط زرد بچه ها را در گروهه ای چندنفره دسته بندی می کنیم که به هنرستان ها بیایند گفت: اما برای شرایط قرمز خیر.
بهمنی در پایان گفت: باید گفتمان ملی در همه ما شکل بگیرد. هزینه کردن برای مهارت آموزی، سرمایه گذاری است. در بحث مهارت آموزی سخت باید بر اساس آمایش سرزمینی برنامه ریزی کنیم و آینده کار را ببنیم. مشاغل از حالت سخت و تولیدی به سمت مشاغل جدید می رود و باید برای آنها برنامه مدون داشته باشیم. مشاغل سبز دارند شکل می گیرند و آموزش و پرورش به تنهایی نمی تواند اقدام کند. نیازسنجی های بومی منطقه‌ای، آمایش سرزمینی، اطلس مشاغل باید مورد توجه قرار گرفته و مراکز سنجش ملی باید در کنار آموزش و پرورش باشند.
انتظارات از آموزش و پرورش بالاست و منابع کم
حیدر تورانی سرپرست اسبق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی نیز در این برنامه با بیان اینکه نگاه من به مهارت در آموزش و پرورش و به ویژه در دوره ابتدایی و متوسطه اول آن چیزی نیست که اکنون رواج داشته باشد. تصور این است که باید کار یدی بلد باشد در حالی که منظور از مهارت در دوره ابتدایی به معنای شایستگی و قابلیت مطرح است.
وی افزود: باید اراده قوی پیدا کند، مشارکت پذیر شود، ارتباط میان فردی و اجتماعی اش افزایش یابد و مهارت کندوکاو و پرسشگری پیدا کند. اینها بیشتر قابلیت و شایستگی هستند. قابلیت یعنی قدرت زایاندن و توانمندی یادگیری های جدید.
سرپرست اسبق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه دانش آموزان در دوران مدرسه باید مهارت ارتباطاتش قوی شود اظهار کرد: قرار است مهارت اجتماعی، تفکر و کنار آمدن با ناسازگاری ها و نظم را بچه ها یاد بگیرند. دروس جدیدالتالیف دروسی چون تفکر، اداب زندگی، خانواده و محیط زیست دانش آموزان را به این سمت هدایت می کند که دانش آموزان بتواند خودش را از ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و … توسعه یافته کند.
وی افزود: در مدرسه فرصت شغل یادگرفتن نیست، حجم کتاب درسی بالاست و دانش آموز حتی فرصت فعالیت پرورشی پیدا نمیکند. رویکرد یادگرفتن شغل در حوزه مهارت آموزی درست نیست و یادگیری شغل باید در دوره آموزش عالی انجام شود. مسئله چندان فوری و فوتی نیست که نتیجه آن را سریع ببینیم، بلکه در فرایند برنامه درسی ما لحاظ شده است. این رویکرد اکنون در آموزش و پرورش وجود دارد اما آموزش و پرورش فرایند مدار است و نتیجه محور نیست.
تورانی افزود: مطمئن باشید در سال های آتی تا ۱۴۱۰ و اینها بچه ها به این وضعیت خواهند رسید و آموزش و پرورش ما به این سمت حرکت می کند و در شرایط پذیرش تغییر هست. اما اینکه یک شبه و یک ساله این محصول را بخواهیم برداشت کنیم نگاه و رویکرد درستی نیست.
سرپرست اسبق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه یاد گرفته ایم مرتب از نداشته ها بگوییم و کمتر از داشته ها صحبت می کنیم اظهار کرد: اتفاقاً آموزش و پرورش به این سمت و سو حرکت می کند. بخشی از مشکلات به نوع نگاه بیرونی به آموزش و پرورش برمی گردد و همه چیز به معلم و دانش آموز و مدرسه برنمی گردد.
وی ادامه داد: انتظارات بالاست و اختیارات آموزش و پرورش کم است، منابع اندک است. این منابع فقط فیزیکی و مالی نیست بلکه انگیزش معلمان و … هم هست. وقتی اینها با همدیگر متناسب نباشند این نگرانی ها را ایجاد می کند. قصد دفاع بی جهت از آموزش و پرورش ندارم اما معتقدم به قدر توان و امکانات در حال تلاش است. مگر سازمان های دیگر همه خوب عمل می کنند؟
سرپرست اسبق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه اختیارات آموزش و پرورش معین است و نمی توان همه چیز را از آموزش و پرورش انتظار داشت گفت: درعین حال که باید قداست آموزش و پرورش حفظ شود از یک طرف نقد هم بشود.
نباید پای موسسات کنکوری به شبکه شاد باز شود
علیرضا علی احمدی، وزیر اسبق آموزش و پرورش نیز در این برنامه تلویزیونی با بیان اینکه عزم ملی باید وجود داشته باشد که به یک هدفی در کشور برسیم و آموزش و پرورش هم باید سهم خود را ایفا کند گفت: درباره آموزش های مهارتی و فنی و حرفه ای هم این عزم ملی نیاز است. به هرحال آموزش و پرورش بضاعتی در قالب هنرستانهای فنی و کاردانش دارد.
وی افزود: در کنار موسسات فنی و حرفه ای که قبلاً تحت پوشش آموزش و پرورش بوده اند و اکنون زیرمجموعه آموزش عالی هستند، هنرآموزان، کادر آموزشی، امکانات سازمان فنی و حرفه ای، حوزه صنعت و بخش خدمات، وزارت ورزش و جوانان، برخی مجموعه های هنر که وابسته به صداوسیما و وزارت ارشاد هستند و امکانات بخش خصوصی همگی ذیل سیاست های آموزش و پرورش باید بسیج شوند. البته بخشی از این امکانات هم بسیج شده و به کار گرفته می شود.
وزیر اسبق آموزش و پرورش با اشاره به موضوع آموزش در دوران کرونا گفت: سری به مصوبات شورای عالی زدم و برایم یادآوری شد که برنامه درسی ملی چقدر بیش از آنکه معلم و کلاس درسی بتواند پاسخگوی آن باشد، نیاز به استفاده از چندرسانه ای‌ها و فناوری های آموزشی دارد. اکنون به هرحال پدیده کرونا محدودیت هایی به وجود آورده و فرصت هایی نیز از قِبل تعطیلی کلاس های درسی ایجاد کرده است.
علی احمدی افزود: آموزش و پرورش به سوی صداوسیما و اپراتورها دست دراز کرد تا بتواند آموزش ها را پوشش دهد. تصورم این است که چون معلوم نبود این ویروس چقدر ماندگار است نمی توانستند تصمیم بگیرند برنامه پایداری را داشته باشند. اما اکنون که محتمل شده این ویروس در سال آینده هم مهمان خواهد بود، چاره‌ای نیست که آموزش و پرورش خودش را آماده کند.
وی ادامه داد: باید برای شروع سال تحصیلی این آمادگی را داشته باشیم که از امکانات شبکه های مختلف رسانه ملی استفاده و فرصت آموزش از راه دور را فراهم کنیم و به ارتقای سطح عدالت آموزشی کمک کنیم. حتی جایی که امکان پشتیبانی شبکه شاد نیست از طریق تلویزیون می توان آموزش ها را دنبال کرد.
وزیر اسبق آموزش و پرورش در پاسخ به پرسشی مبنی بر برگزاری برخی جلسات مسئولان آموزش و پرورش با مدیران موسسات آموزشی کنکور با هدف تبادل امکانات مانند تهیه موبایل برای دانش آموزان محروم و در مقابل اجازه عرضه محصولات در شبکه شاد اظهار کرد: صحت آن را باید از مسئولین وقت پرسید. می شود فرض کرد که چنین حالتی هم مطرح باشد. اما نکته آن است که ظرفیت یک میلیونی معلمان بالفعل و خود خانواده ها و دانش آموزان، معلمان بازنشسته را نباید فراموش کرد.
وی افزود: اگر از طریق سازمان پژوهش نیازهای خود و استانداردهای تولید چندرسانه ای ها چون کتاب الکترونیکی را با توجه به برنامه درسی ملی و مصوبات شورای عالی اعلام کنیم و در کنار آن هم یک نظام پاداش دهی درنظر بگیریم که هر شهروندی محتوایی را تولید کرد که از استانداردها لازم برخوردار بود می توانیم به ازای تعداد دفعات مراجعه به آن محتوا، کیف پول الکترونیکی کار کند و دستمزدی به تولید کننده محتوا پرداخت کنیم و در واقع یک جمع سپاری اتفاق بیفتد.
علی احمدی با بیان اینکه یکی از همین ظرفیت ها می توانند همین موسسات باشند و شاید نیازی به معامله با آن شکلی که شما بیان کردید نباشد، در پاسخ به اینکه «آیا اینکه شبکه شاد به دکانی برای موسسات کنکوری تبدیل بشود موافق اید یا مخالف؟» گفت: قطعا موافق نیستم، اما موافق مشارکت جمعی مردم در تولید محتوا هستم و به ازای آن هم حق الزحمه ای درنظر گرفته و فیش حقوقی دومی برای معلمان درنظر بگیریم. اما لزومی ندارد موسسات کنکوری پایشان به شبکه شاد باز شود.