کاوه ایرانی –
روزنامه نگار/
نشست کشورهای عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که این بار به دلیل شیوع کرونا به صورت مجازی ، روز دوشنبه ۲۶ خرداد با صحبت‌های رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس آغاز شد. در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در حال برگزاری است، مدیرکل آژانس با ابراز نگرانی جدی در مورد ممانعت ایران از دسترسی به دو سایت هسته‌ای، خواستار همکاری فوری و کامل این کشور با آژانس شد.
به گزارش «جمله» روز گذشته در نشست شورای حکام که به دلیل شیوع ویروس کرونا، برای نخستین بار به شکل مجازی برگزار می‌شد، گزارش سالانه سال ۲۰۱۹، گزارش همکاری‌های فنی سال ۲۰۱۹، نظارت و راستی آزمایی در جمهوری اسلامی ایران با توجه به قطعنامه ۲۲۳۱ سال ۲۰۱۵ شورای امنیت سازمان ملل، گزارش اجرای پادمان‌ها در سال ۲۰۱۹، اعمال پادمان‌ها در جمهوری دموکراتیک خلق کره، توافقنامه پادمان‌های پیمان عدم اشاعه با جمهوری اسلامی ایران مورد مباحثه قرار گرفت. رافائل گروسی در بخشی از بیانیه آغازین نشست شورای حکام “نگرانی جدی” خود را از دو موضوع اعلام کرد؛ از اینکه ایران “به مدت بیش از چهار ماه است که دسترسی به دو محل را ایجاد نکرده و به مدت تقریبا یک سال است که در مذاکراتی اساسی برای پاسخگویی به پرسش‌های ما در ارتباط با مواد هسته‌ای اعلام‌نشده احتمالی و فعالیت‌های هسته‌ای، مشارکت نکرده است.”
او درباره موضع ایران درباره گزارش اخیر آژانس اظهار کرد:« این نهاد بر اساس تحلیلی علمی فعالیت می‌کند. آژانس یک تحلیل روش‌مند دارد و این ارائه این گزارش‌ها بخشی از عملیات استاندارد آژانس است. هیچ ابهام قانونی‌ای در این باره وجود ندارد کارشناسان آژانس اطلاعات مربوطه را بررسی می‌کنند».
گروسی همچنین درباره این که شورای حکام ممکن است چه موضعی در برابر ایران داشته باشد، گفت:« این به اعضای شورا بستگی دارد که چگونه پاسخ بدهند. من به دنبال روشی مشخصی نیستم که برای واکنش آنها تعیین شود. وظیفه من این است که گزارش فعالیت‌هایم را به آنها بدهم».
آژانس وارد حاشیه‌سازی بی‌مورد نشود
در حالی که نشست شورای حکام آژانس در حال برگزاری است، عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ، در نشست خبری روز دوشنبه (۲۶ خردادماه) گزارش جدید دبیرکل سازمان ملل متحد علیه ایران را که در آن به منشاء ایرانی بودن پرتاب موشک به آرامکو اشاره شده، «کاملا همسو با سیاست و نقشه جدید آمریکا علیه ایران دانست».
موسوی در این نشست خبری، محتوای این گزارش را «ادعای بی‌پایه و اساس» دانست و گفت: «اتهام عنوان شده را بر مبنای فشارهای آمریکا و رژیم عربستان ارزیابی می‌کنیم. » اظهارات گروسی در حالی مطرح می شود که سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در نشست خبری روز گذشته خود، گزارش اخیر آژانس و ادعاهای مطرح شده در آن را مورد انتقاد قرار داد و گفت: «بر مبنای ادعای جاسوسی رژیم صهیونیستی و شخص نتانیاهو آنها موضوعی که بسته شده است را باز می‌کنند و این جای تاسف دارد که آژانس به جای اتکا به مدارک متقن و نگاه به همکاری‌های سطح بالای ایران با آژانس به ادعاهای رژیمی می‌پردازد که خصومتش با مردم، نظام ایران و خطری که برای عرصه بین الملل دارد بر همگان مشخص است».
وی ادامه داد: «ایران تاکنون همکاری‌های سطح بالای با آژانس داشته است. آژانس بین المللی انرژی اتمی باید این همکاری ها را قدر بداند و تحت تاثیر برخی از رژیم‌ها و کشورها و حاشیه سازی‌های بی مورد آنها نباشد». سخنگوی وزارت خارجه خاطر نشان کرد: «همکاری های ایران با آژانس بعد از کاهش تعهدات برجامی ادامه پیدا کرد و ایران با اطلاع آژانس این اقدامات خود را انجام داد و اگر آنها بخواهند این رویه را در پیش بگیرند قدری تعامل با این نهاد بین المللی دچار مشکل می‌شود».
گزارشی بر پایه “ادعاهای بی‌اساس”
در تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با تأکید بر نقض محدودیت‌های تعیین‌شده در برجام از سوی ایران، این آژانس، «نگرانی جدی» خود را از ممانعت ایران برای دسترسی به چند سایت هسته‌ای مورد تردید اعلام کرده بود. شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یکی از دو رکن سیاست‌گذاری در آژانس، در جلسه امروز خود، این گزارش را مبنا قرار داده است.
هرچند که دو سایتی که از آنها سخن می‌رود، از نظر فعالیت‌های هسته‌ای کنونی ایران چندان پراهمیت نیستند، اما آژانس انرژی اتمی، به دست آوردن اطلاعاتی در این مورد که آیا فعالیت‌های گذشته در این مراکز که تقریبا به دو دهه پیش بازمی‌گردند، از سوی ایران طبق اصول و مقررات، اعلام و شناسانده شده و آیا همه فعالیت‌ها لحاظ شده‌اند، لازم می‌داند. در گزارش اخیر آژانس شرح مفصلی از تلاش‌های مقامات این نهاد برای دسترسی به اماکن یادشده داده شده است. ایران با ابراز “تأسف عمیق” در واکنشی گفته بود که این گزارش، با استناد به “اطلاعات جعلی سرویس‌های اطلاعاتی” گردآوری شده است. اسرائیل پیش از این ادعا کرده بود که سرویس‌های اطلاعاتی این کشور گزارش‌هایی در مورد برنامه و فعالیت‌های پیشین ایران در زمینه سلاح‌های اتمی کشف کرده‌اند. کشورهای غربی هم مراتب نگرانی خود را از ممانعت ایران از دسترسی به تأسیسات اتمی ابراز کرده‌اند. تازه‌ترین اختلاف بر سر دسترسی به تأسیسات هسته‌ای در حالی رخ می‌دهد که توافق تاریخی میان ایران و قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۵ رو به شکست است. در چارچوب برجام، ایران متعهد شده بود در ازای رفع تحریم‌ها و برخورداری از دیگر مزایا، فعالیت‌های هسته‌ای خود را محدود کند. ایران اما در پاسخ به خروج یکجانبه آمریکا از توافقنامه و وضع تحریم‌ها از سوی آمریکا علیه این کشور، گام به گام خروج تدریجی خود از این تعهدات را اعلام کرد. در آخرین گزارش آژانس آمده است که اکنون ذخایر اورانیوم غنی شده ایران هشت برابر حد تعیین شده در توافقنامه است. بااین حال این سطح از غنی‌سازی هنوز بسیار پایین‌تر از حد لازم برای تولید سلاح هسته‌ای است. آژانس انرژی اتمی می‌گوید، این نهاد همچنان به تمامی امکانات لازم برای نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران دسترسی دارد.
تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران
تنش اخیر، تلاش‌های سه کشور اروپایی امضا کننده برجام یعنی آلمان، بریتانیا و فرانسه را برای حفظ برجام و جلوگیری از شکست آن، پیچیده‌تر خواهد کرد. ترامپ این کشورها را به پیروی از آمریکا در خروج از برجام فراخوانده است. سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد جمعه گذشته گفت که ایالات متحده پیش نویس قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را در اختیار روسیه قرار داده است. هرچند روسیه و چین اعلام کرده‌اند که اقداماتی در جهت جلوگیری از تمدید تحریم تسلیحاتی ایران آغاز کرده‌اند امامقام‌های آمریکایی نسبت به تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل متحد علیه ایران ابراز اطمینان می‌کنند و می‌گویند واشینگتن برای رسیدن به این هدف برنامه‌ریزی کرده است.
ایران تلاش‌های آمریکا در این زمینه را با نگرانی دنبال می‌کند. بر اساس توافق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ تحریم تسلیحاتی ایران در مهرماه به پایان می‌رسند. هفته گذشته، رئیس جمهور کشورمان، دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل، به ویژه دو کشور دارای حق وتو یعنی روسیه و چین را به ایستادگی در برابر “توطئه” آمریکا فراخواند.