در شرایطی سامانه مرکز فروش آنلاین آماده اجرا شده که شواهد نشان می‌دهد حتی دامنه اینترنتی این سامانه دولتی نیز توسط مسئول یکی از درگاه‌های خصوصی بلیت سینما ثبت شده و حتی دامنه این سامانه نیز در کنترل دولت نیست؛ اتفاقی که مشابهش در بورس را می‌توان به ثبت و کنترل سامانه بورس توسط عوامل یکی از کارگزاری‌ها تشبیه کرد که قاعدتاً می‌تواند یک رانت بزرگ باشد.
سازمان سینمایی با عاملیت خانه سینما، کمک‌هایی به اهالی سینما کرد که برای این کار ـ کل سینماگرها ـ نیاز به ثبت تلفن همراه و کد ملی اهالی سینما در یک سامانه و ثبت اطلاعات گسترده از هر سینماگر بر روی یک سامانه مکمل دیگر بود. این وب سایت‌ها نه متعلق به سازمان سینمایی و نه وب سایت خانه سینما بود و به همین دلیل در کنار نقدهایی که به نفس جمع آوری اطلاعات وارد آمد و کار به استفتاء از علما نیز کشید، درباره ماهیت سامانه‌‌هایی که متولی جمع آوری این اطلاعات شده‌اند نیز مباحثی مطرح است.
یکی از این دو سامانه موسوم به «سمفا» به نشانی www.samfaa.ir برای مدتی از دسترس خارج شده که پس از گزارش «تابناک» پیرامون نگرانی‌ها درباره امنیت اطلاعات اهالی سینما، مجدداً در دسترس قرار گرفت. این سامانه پس از استفاده به عنوان درگاه دریافت کد ملی و شماره تلفن سینماگران متقاضی کمک در دوران کرونا، ماموریت مهم‌تری یافت و آن ماموریت، تبدیل شدن به محور فروش بلیت سینما بود. در سال‌های مدیریت مجید مسچی در موسسه سینماشهر، سایت سینماتیکت به شکل کنونی درآمد و محور فروش بلیت سینما شد. مشخص نیست سینماشهر در این دوره چه حمایت‌هایی از سینماتیکت کرد اما در نهایت یک فضای انحصاری برای این سایت که درباره‌اش حرف و حدیث‌های فراوانی وجود داشت، شکل گرفت.
اکنون در واپسین سال‌های دوران کوران مجید مسچی، بخش خصوصی که سینماتیکت را در اختیار داشت در چند مرحله این سایت را به مجموعه‌‌ای که آپارات و فیلمیو را در اختیار دارد فروخت و چنین به نظر می‌رسید که مجموعه فناوران ایده پرداز صبا، یک سامانه با سوددهی تضمینی را خریده که یک بازار انحصاری را در اختیار دارد. در همین مراحل بود که آهسته آهسته عرصه برای ظهور چند سامانه دیگر مهیا و یکباره تصمیم گرفته شد، انحصار شکسته شود! این اتفاق عصبانیت خریدار سینماتیکت را در پی داشت و محمدجواد شکوری اخیراً در گفت وگو‌یی نسبت به نوع تغییر زمین بازی اعتراض کرده است.
شکوری تاکید کرده است: «ما خودمان را که نباید گول بزنیم، اول آنکه یکی از همین چهار پلتفرم هسته مرکزی بلیط فروشی یعنی "سمفا" را مدیریت می‌کند و هم در ارتباط با یکی از سینماداران بزرگ است، پس اطلاعات فروش تک تک سینماها به دست یکی از بزرگترین رقبایشان می افتد، دوم و مهمتر آنکه با این تصمیم عجیب، سینماها می توانند با هر کدام از این چهار پلتفرم توافق فروش بلیت داشته باشند یا نداشته باشند.» نگرانی‌های شکوری دقیقاً از این جهت است که یک سینمادار قدرتمند در ایران می‌تواند فیلم‌های پرفروش را روی سامانه نزدیک به خود عرضه کند و سینماتیکت و دیگران را از سکه بیندازد؛ اما نگرانی درباره دسترسی یکی از چهار درگاه فروش بلیت به سایرین به چه معناست؟
فرض کنید دامنه سایت مرکزی سازمان بورس و هسته مرکزی‌اش مرتبط یا به نام عوامل یکی از کارگزاری‌های کشور باشد؛ در آن صورت آن کارگزاری اگر اراده کند، می‌تواند به چه سطحی از قدرت عمل یا دست کم رانت اطلاعات دسترسی داشته باشد؟! بر اساس بررسی‌های «تابناک» ادعاهای مطرح با ردپاهایی همراه است که خبرنگار «تابناک» موفق به کشف یکی از این ردپاها شد. پررنگ‌ترین ردپا در همان سامانه «سمفا» عیان است. اگر اطلاعات ثبت دامنه سمفا را بررسی کنید، به نام احسان شاکری پور می‌رسید.
همچنین با یک جستجوی اینترتی درمی‌یابید احسان شاکری پور مدیر ارشد فناوری (CTO) سایت ایرانتیک یکی از چهار درگاه فروشگاه بلیت سینماست که تازه در این مسیر آمده است. این موضوعی است که شاکری پور در حساب لینکدین خود نیز به صراحت بیان کرده است. اکنون باید پرسید چرا نشانی اینترنتی یک سامانه دولتی که قرار است کل اقتصاد سینمای ایران متکی به آن باشد و هسته اصلی معاملات اقتصادی سینما محسوب می‌شود، به نام یک شخص ثبت شده و آیا منطقی است که هسته مرکزی به هر نحوی قابل ارتباط با یکی از ذینفع‌ها باشد؟! پشت این ذینفع چه کسانی هستند؟
در همین رابطه: «سمفا»ی انتظامی عدالت است یا رانت؟
«سمفا» طرحی که از طرف سازمان سینمایی با شعار عدالت در اکران و مدیریت فروش رونمایی شده، ابهاماتی را بوجود آورده؛ از رانتی که جناب انتظامی به این بهانه به پخش کننده معروف سینما هدیه می کند تا فشارهایی که خبر از استعفای آقای رئیس می دهد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ چند وقتی است که طرحی به نام سمفا (سامانه مدیریت فروش و اکران) از طرف سازمان سینمایی مطرح و با شعار حذف انحصار در سینما ارائه و رونمایی شده است که حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی در خصوص آن می گوید: «انتخاب فیلم‌ها از میان متقاضیان اکران براساس قرعه از سه گلدان فیلم‌های کمدی، فیلم‌های عام به معنای اجتماعی‌های پرفروش و بعدی که عنوان سایر دارد، صورت می‌گیرد. اصلی‌ترین وظیفه شورای صنفی با وجود سمفا این است که اگر اختلافی بین پخش و سینمادار باشد، در این شورا مطرح می‌شود. در اصل، ۹۰ درصد اختلافات مرسوم به صورت اتوماتیک در این سیستم حذف می‌شود.»
- سانس های چرخشی و پایان دعوا
رییس سازمان سینمایی این واگذاری امور به ماشین یا فرآیند الکترونیک کردن نظامات اجرایی از جمله جریان اکران را چنین توضیح داد: «این موضوع برای من سئوال بود که جلسات روز یکشنبه که چهار پنج ساعت است و گاه به جلسات فوق‌العاده می‌رسد چه موضوعاتی را شامل می‌شود. کافی بود الگوریتم‌های آنها شناسایی شود و به ماشین داده شود تا اساساً ماشین این را انجام دهد. همانند روشی که برای مجوز‌ها داریم. یکی از بحث‌های مرسوم بین صاحب فیلم و سینمادار در این جلسات بحث سانس‌های چرخشی بود. من به کرات وقتی با فیلمسازان آثار فرهنگی مواجه می‌شدم، می‌دیدم از این گلایه دارند که سینمادار در جریان سانس چرخشی نوبت ظهر را به آثار آنان اختصاص می‌دهد و از چهار و شش بعد از ظهر فیلم سینمای به اصطلاح بدنه را اکران می‌کند.»
وی ادامه داد: «در حال حاضر در سامانه سمفا یعنی سامانه مدیریت فروش و اکران فیلم‌ها راه‌حل این مشکلات دیده شده است. این سامانه دو کار انجام می‌دهد یعنی هم فروشنده بلیت را به چهار شرکت رسانده که زمینه رقابت ایجاد شود و بخش دیگر این سامانه مدیریت اکران است. یک پرده سینما بنا به قراردادش که در سمفا ثبت می‌شود می‌تواند دو فیلم و یا یک فیلم داشته باشد و اگر دو فیلم داشته باشد، باید یکی در میان فیلم را اکران کند، و سیستم اجازه جابجایی نمی‌دهد. آن نگرانی قبلی برطرف می‌شود و پس دعوایی دیگر رخ نمی‌دهد که پای بحث آن به شورای صنفی نمایش وارد شود.»
آپ، ایرانتیک، سینما بلیت و سینماتیکت چهار پلتفرم این سامانه جدید سینمایی اند که مخاطب می تواند بلیط خود را از آن ها تهیه کند.
با توضیحات انتظامی درباره سامانه جدید سازمان سینمایی، در مصاحبه اخیرش با فریدون جیرانی، کارکرد «سمفا» و برخی ابهامات موجود برطرف می شود. با این وجود هنوز برخی تهیه کنندگان سینما و حتی سینماداران ابهامات و سوالاتی را مطرح می کنند که نیاز به شفافیت بیشتری از سوی سازمان سینمایی دارد.
- اوج شفافیت در سمفا
سامانه سمفا مخالفان و موافقانی دارد که به سراغ برخی از آن ها رفتیم، از جمله آن ها محمدحسین فرح بخش تهیه کننده و کارگردان پیشکسوت سینما است که در گفتگویی با دانا موافقت خود را با سمفا اعلام کرد و گفت: «سمفا یک سامانه جدید است که در واقع سازمان سینمایی از آن رونمایی کرده و بسیار چیز خوبی است، برای اولین بار در تاریخ سینمای ایران در اکران، پخش و سالن های سینما دارد یک نظم ویژه برقرار می شود که همه خودشان می توانند صندلی و سانسشان و سینمایشان را تعیین کنند، مهمتر از همه این که وقتی تماشاگر می رود بلیت می خرد، پول آن دقیقا بین صاحب سینما و صاحب فیلم تقسیم می شود و حتی مالیات بر ارزش افزوده هم جدا می شود.»
این تهیه کننده سینمای کشورمان اظهار داشت: «سال های قبل سرگروه ها برای تعیین فیلم ها خیلی مهم بودند اما الان دیگر این طور نیست الان دیگر سمفا تعیین می کند کدام فیلم کی و کجا اکران شود و حتی تماشاگر هم می تواند ببیند یک فیلم همزمان در کدام سانس ها و سالن ها در سراسر کشور اکران می شود، این سامانه همه چیز را شفاف می کند، این چیزی است که ما تا به حال برداشت کرده ایم، قطعا این طرح هم اشکالاتی خواهد داشت که با گذشت زمان سازمان سینمایی باید آن را مرتفع کند.»
- الان چه موقع سمفاست؟ به درد سینمادار برسید
همچنین در این زمینه به سراغ یک سینمادار نیز رفتیم که از قضا او مخالف این سامانه بود و در گفتگویی با خبرنگار فرهنگی دانا گفت: «در شرایطی که سینماها هنوز بازگشایی نشده اند و در شرایطی بحرانی بعد از 4 ماه تعطیلی قرار است با ظرفیت پایین این کار صورت گیرد، آیا می شود مانند شرایط عادی طرح جدیدی بدهیم؟ موضوعیت سمفا در این شرایط که قرار است سینما با 50 درصد ظرفیتش کار کند و یک صنعت ورشکسته محسوب می شود چیست؟
این فعال عرصه هنر و سینما افزود: «سازمان سینمایی چرا کارکرد حمایتی از سینماها را فراموش کرده است، در شرایطی که سینماها بعد از 4 ماه تعطیلی با بحران مواجه هستند و تعداد زیادی از پرسنلشان بیکار شده اند، بهتر نبود سازمان سینمایی برای آنها یک طرح حمایتی ارائه کند به جای این که یک محدودیت جدید برایشان به وجود آورد؟ سمفا ذاتا محدودیت آور است و این محدودیت درست کردن از لحاظ مدیریت شرایط فعلی آیا عقلانی است؟»
این سینمادار اظهار داشت: «سازمان سینمایی به عنوان دولت مگر می تواند در مراودات بخش خصوصی دخالت کند و به آن بگوید چگونه بفروشد، چگونه بخرد و از چه کسی بخرد؟ این مسئله مخالف قانون تجارت اصل 44 است، این مداخله در بخش خصوصی است، مگر وظیفه سازمان سینمایی مداخله در وضعیت بازار است، سینما جدا از ماهیت فرهنگی و هنری که دارد یک کسب و کار مبتنی بر اقتصاد بخش خصوصی است، بخش خصوصی تصمیم می گیرد با چه کسی قرار داد ببندد و چگونه ببندد، دولت که نمی تواند بگوید فلان سینما چگونه بخرد و چگونه بفروشد، آیین نامه ها و ضوابط کلی فعالیت را می تواند ابلاغ کند اما نمی تواند در شئونات اقتصادی این ها دخالت کند و این کاملا مخالف اصل 44 است.»
وی در پایان گفت:«سازمان سینمایی بر چه اساسی به این 4 سامانه برای فروش بلیت رسیده است؟ مگر ادعا ندارد که مشکل قبلی انحصار بوده است، اینگونه اگر چند جوان یک پلتفرم جدید به وجود آوردند چگونه باید وارد این سیستم فروش بلیت شوند؟ این مسئله خودش انحصار دیگری عملا بوجود آورده است.»
- ترسم نرسی به کعبه ای اعرابی ...
در این میان شائبه هایی نیز وجود دارد که این سامانه هدیه ای است از جانب سازمان سینمایی برای یک پخش کننده معروف سینما از طریق انحصار فروش بلیت در 4 پلتفرم معرفی شده از سوی سمفا تا نگرانی های پخش کننده معروف برطرف شود، از سویی زمزمه هایی به گوش می رسد که حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی این طرح را در روزهای آخر ریاست خود به این دلیل رونمایی کرده که می خواهد دست خالی از مدیریت سینما کنار نرود و برای آینده خود برنامه ریزی کرده است که سیستم فروش و اکران فیلم را با همکاری همان پخش کننده در اختیار داشته باشد. از طرفی در این روزها شاهد خبرهایی در فضای مجازی مبنی بر استعفا و یا کنار گذاشتن آقای رئیس از سمت سازمان سینمایی به گوش می رسد که به دنبال شفاف سازی این داستان و برای تایید و یا تکذیب این اخبار، با حسین انتظامی تماس گرفتیم اما متاسفانه جوابی نگرفتیم، لذا از رئیس سازمان سینمایی می خواهیم که این سوالات را بدون پاسخ نگذارند.
در همین رابطه: سازمان سینمایی:اشخاص حقیقی سهمی در«سمفا» ندارند
مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی، ضمن تکذیب هرگونه سهم افراد حقیقی در مالکیت «سمفا» تأکید کرد هر یک از چهار سامانه عضو که عملکرد اقتصادی موفقی نداشته باشد، از «سمفا» حذف خواهد شد.
به گزارش خبرنگار مهر، در آستانه آغاز به کار رسمی «سامانه مدیریت فرآیند اکران» با نام اختصاری «سمفا» همزمان با از سرگیری فعالیت سینماها از ابتدای تیرماه، طرح شبهات درباره ماهیت حقیقی و حقوقی افراد ذینفع و نیز طرح شایعه برخی توافقات مالی پشت‌پرده در فرآیند طراحی و راه‌اندازی این سامانه، میان فعالان بخش خصوصی و سازمان سینمایی، در محافل رسانه‌ای و به‌خصوص فضای مجازی شدت گرفته است.
پیرو طرح این شبهات و برای اطلاع از پاسخ رسمی و شفاف سازمان سینمایی، مطابق پروتکل رسانه‌ای اعلام شده از سوی سازمان سینمایی، اهم این ابهامات را در قالب ۴ سوال صریح و مشخص خطاب به حسین انتظامی ریاست سازمان سینمایی تدوین و جهت پاسخگویی به روابط عمومی سازمان سینمایی ارسال کردیم.
در پاسخ به سوالات خبرگزاری مهر از حسین انتظامی، محمدرضا فرجی مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی، توضیحاتی ارائه کرده است.
در ادامه متن پرسش‌های خبرگزاری مهر و توضیحات این مدیر سازمان سینمایی را می‌خوانید؛
متن سوالات ارسالی خبرگزاری مهر خطاب به ریاست سازمان سینمایی؛
جناب آقای حسین انتظامی؛ ریاست محترم سازمان سینمایی
با سلام
در آستانه آغاز به‌کار رسمی سامانه «سمفا» همزمان با از سرگیری فعالیت سینماها و نظر به طرح شبهاتی درباره ماهیت حقیقی و حقوقی افراد ذینفع و نیز برخی توافقات مالی در فرآیند طراحی و راه‌اندازی این سامانه میان فعالان بخش خصوصی و سازمان سینمایی، سوالات ذیل از سوی سرویس هنر خبرگزاری مهر با هدف شفاف‌سازی ارسال می‌شود. امید که پاسخ‌های صریح و عاری از کلی‌گویی جنابعالی موجبات تحقق «شفافیت» در آستانه این تحول مهم در فرآیند اکران سینمای ایران را فراهم آورد؛
۱) سامانه مدیریت فرآیند اکران (سمفا) بنابر اعلام، متشکل از چهار سامانه فروش اینترنتی بلیت سینما (سینماتیکت، آپ، ایرانتیک و سینمابلیت) خواهد بود که در راستای «حذف انحصار» در فرآیندی رقابتی قرار است اقدام به فروش بلیت فیلم‌های روز سینمای ایران کنند؛ فرآیند انتخاب این چهار سامانه به چه صورت طی شده است و براساس کدام اولویت‌ها این چهار سامانه انتخاب شده‌اند؟ در صورت وجود تقاضا از سوی دیگر سامانه‌های مشابه دلایل رد درخواست‌های احتمالی در گذشته چه بوده و در آینده چه خواهد بود؟
۲) یکی از حواشی مهم درباره فعالیت سامانه «سینماتیکت» به‌عنوان تنها مرجع فروش بلیت سینماهای سراسر کشور تا پیش از این، که منجر به ایجاد اختلافاتی میان این سامانه و برخی فعالان سینمایی شد، محاسبات و معادلات مالی مرتبط با تبلیغ فیلم‌های سینمایی بر روی بسترهای فعالیت این سامانه بود. سازوکار تبلیغات فیلم‌های سینمایی در سامانه‌های چهارگانه ذیل «سمفا» چگونه خواهد بود؟ آیا مدیریت هماهنگ‌کننده «سمفا» سهمی از این گردش مالی خواهد داشت؟
۳) توزیع عادلانه رقم فروش فیلم‌ها در گیشه میان سینماداران و تهیه‌کنندگان به‌عنوان صاحبان آثار، از مهمترین مزیت‌های مورد تبلیغ سامانه «سمفا» محسوب می‌شود؛ مشخصاً بفرمائید سهم دو صنف «سینماداران» و «شورایعالی تهیه‌کنندگان» در فرآیند طراحی و اجرای طرح «سمفا» چه بوده است؟ آیا مشارکت نمایندگان این دو صنف در این فرآیند صورت حقوقی و رسمی داشته و یا تنها «برخی» از سینماداران و تهیه‌کنندگان به‌صورت «حقیقی» مورد مشورت و تعامل سازمان سینمایی بوده‌اند؟
۴) فارغ از نقش «حقوقی» جنابعالی در مقام رئیس سازمان سینمایی، نقش شما به‌عنوان یک فرد «حقیقی» در فرآیند طراحی، اجرا و به‌خصوص ادامه فعالیت «سمفا» در سینمای ایران تا به امروز چه بوده و در آینده چه خواهد بود؟ درباره شائبه نفع اقتصادی خود از این سامانه به‌ویژه پس از فراغت از مسئولیت فعلی در سازمان سینمایی، چه پاسخی دارید؟
توضیحات محمدرضا فرجی مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی در پاسخ به سوالات مهر؛
۱) چهار سامانه فروش برخط، متقاضی بوده‌اند که صلاحیت فنی آنان توسط سازمان سینمایی تأیید شده است. ضمناً از آنان تعهد گرفته می‌شود که از نظامنامه اکران تخطی نکنند و چنانچه در مهلت مشخص نتوانند سهم حداقلی بازار را به دست آورند حذف می‌شوند. سایر متقاضیان پس از راه‌اندازی سینماها می‌توانند درخواست بدهند.
۲) یکی از اهداف ایجاد این سامانه، انحصارشکنی بوده است که در سایه آن، رقابت رخ می‌دهد و به تبع آن، تعرفه تبلیغات نیز رقابتی خواهد شد که به نفع صاحبان آثار است.
بخش دوم سوال: سمفا مخفف سامانه مدیریت فروش و اکران است و فقط یک ترمینال است که تبادلات مالی در آن انجام نمی‌شود بلکه در سامانه‌های فروش بر خط صورت می‌پذیرد.
۳) سمفا زبان اجرایی و ابزار نظامنامه اکران است. به عبارت بهتر الگوریتم‌های حاکم بر آن نظامنامه در سمفا به زبان کامپیوتر در آمده است. صنوف مرتبط در تدوین نظامنامه اکران مورد مشورت قرار گرفته‌اند. بنابراین مشارکت آنان در طراحی سمفا، مستقیم نبوده است زیرا همان طور که گفته شد سمفا در واقع ترجمه نظامنامه اکران به زبان کامپیوتر است.
۴) مالکیت و بهره‌برداری سمفا متعلق به سازمان سینمایی است و طبعاً اشخاص حقیقی نمی‌توانند در مالکیت آن سهیم باشند.