شهلا منصوریه /

گرما که از راه می رسد، بار دیگر آتش برای سوزاندن جنگل ها و مراتع و صدالبته دل دوستداران طبیعت منتظر لحظه ای غفلت می شود. فرصتی که با جرقه ای کوچک به جان سرمایه های این مرز و بوم می افتد. بهار امسال با بارش بسیار خوبی همراه بود به همین دلیل هم مراتع و جنگل های کشور از پوشش گیاهی نسبتا خوبی برخوردار شدند؛ اما از اوایل بهار کارشناسان و فعالان محیط زیست درخصوص آتش سوزی به دلیل خشک شدن بوته های سرسبز هشدارهایی دادند؛ که اکنون اثرات آن مشهود است و بخش های وسیعی از جنگل های خوزستان، بوشهر، گچساران، تنگ تکاب و منطقه حفاظت شده خائیز در یک هفته اخیر طعمه حریق شد و از بین رفت. بسیاری از کارشناسان بخش قابل توجهی از این تخریب را عامل و خطای انسانی می دانند.

بهار امسال سرسبزترین بهار سالهای اخیر بوده است. آنقدر زیبا و باطراوت که بسیاری از مردم عطای قرنطیه را به لقای کرونا بخشیدند و به دل طبیعت پناه بردند. موضوعی که با وجود خوشحالی طبیعت دوستان، اما دلنگرانی هایی را در دل کارشناسان و فعالان محیط زیست و منابع طبیعی انداخت. به گفته آنها، تابستان امسال خشک ترین پوشش گیاهی را در طبیعت شاهد خواهیم بود که با هر جرقه ای شاهد آتش سوزی بیشتر جنگل ها و مراتع نسبت به سال های گذشته خواهیم بود.
طبق آمارهای ثبت شده در سال‌های گذشته ۷۰ درصد آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع کشور غیر عمد و در اثر سهل انگاری گردشگران اتفاق افتاده است و در با توجه به اینکه امسال ریسک آتش سوزی در طبیعت زیاد است، هموطنان باید با احتیاط بیشتری در طبیعت حضور یابند.
به گفته فرمانده یگان حفاظت محیط زیست، ۲۰درصد دیگر این آتش سوزی‌ها در برخی از مناطق به صورت عمدی و با انگیزه تغییر کاربری زمین‌ها و دیگر انگیزه‌های غیرقانونی بوده و ۱۰ درصد آن منشأ طبیعی داشته است.

نبود حتی یک دمنده آتش
بیشتر از یک هفته است که کوه های زاگرس در خوزستان، بوشهر در شعله های آتش می سوزند. از عصر پنجشنبه نیز آتش دامن منطقه حفاظت شده کوه خائیز از منطقه چاه‌ریگگ در بخش مشرف به بهبهان را گرفت و در اواخر شب به نزدیکی آب کاسه در حوزه استحفاظی کهگیلویه سرایت کرد.
به گفته یک فعال محیط زیست، نبود امکانات ابتدایی برای کنترل و اطفا حریق در این منطقه از بزرگترین مشکلات است. محمد داسمه، گفت که از لحظه وقوع آتش سوزی، درخواست بالگرد برای مهار آتش را داده ایم که هنوز محقق نشده است.
وی به جمله می گوید که آتش در منطقه آزاد در شهرستان بهبان به سمت منطقه حفاظت شده خائیز در حوزه استحفاظی بهبهان که در حال حرکت به سمت ارتفاعات در آب کاسه شهرستان دهدشت است که به سمت پادوک می رود.
داسمه می افزاید: هزاران هکتار از در شهرستان بهبهان منطقه حفاظت شده خاییز و هزاران هکتار در منطقه حفاظت شده در منطقه دهدشت در آتش می سوزد.
وی در توضیح این مطلب می گوید: دو خائیز بوشهر و خائیز منطقه حفاظت شده بهبهان در این منطقه وجود دارد. منطقه حافظت شده خائیز در شهرستان بهبهان و شهرستان دهدشت از استان خوزستان و استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.
به گفته این فعال محیط زیست؛ تا ظهر دیروز و تهیه این گزارش حدود ساعت ۱۳:۱۵ دقیقه هیچ بالگردی به منطقه اعزام نشده است. این در حالی است که از روز گذشته (پنجشنبه) ساعت ۱۵ آتش شروع شده و مدیرکل بحران اعلام کرده است که مجوزی برای ارسال بالگرد صادر شده است که به منطقه اعزام می شود.
داسمه، از پرتاب شدن یکی از محیط بانان از یکی از ارتفاعات در هنگام مبارزه با آتش خبر داد و گفت: این آتش سوزی از سمت شهرستان بهبهان به کهگیلویه سرایت کرده است.

هلیکوپتر نمی دهند
فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به اینکه در برخی از جنگل‌ها و مراتع کشور چند روز است که با آتش‌سوزی مواجهیم، به جمله می گوید: در چند روز گذشته بیش از ۵۰ مورد آتش سوزی در مناطق داشتیم که به دلیل آماده باش بودن همکاران مان اطفاء شده است. حدود چهار مورد از آتش سوزی ها به دلیل صعب العبور بودن مسیرها و وزش باد نبا عوامل انسانی اطفا نشد.
به گفته سرهنگ علی عباس نژاد، برای اطفاء مناطق صعب العبور به هلیکوپتر نیاز داریم که هنوز این اتفاق نیفتاده است. برابر تفاهم نامه قبلی، باید وزارت دفاع با هماهنگی سپاه، هوانیروز، نیروی انتظامی و هلال احمر، پرنده به مناطق بفرستد اما در دو سال گذشته به دلیل پرداخت نشدن مطالباتشان همکاری نکرده و نمی کنند.
وی دلیل پرواز نکردن هلیکوپتر را اینگونه عنوان می کنند: سازمان برنامه و بودجه گوش شنوایی ندارند، نمی شنوند و یا نمی خواهند این کار را بکنند. سابقا هیات وزیران مصوب کرده بود که برای خدمات هوایی این مبالغ پرداخت شود که متاسفانه سازمان برنامه و بودجه این کار را انجام نداد و عملا این موضوع اجرایی نشد.
عباس نژاد در ادامه می گوید: در خوزستان از ۱۰ فقره آتش سوزی ۶ فقره آن عمدی است. کشاورزی که علفهای مانده زمینش را برای کشت دوباره آتش می زند و در ادامه از کنترلش خارج و حریق به عرصه منابع طبیعی وارد می شود. این گونه موارد تحت پیگرد هستند که پرونده قضایی تشکیل و برخورد قضایی و قانونی می شود.
به گفته فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، عموما آتش سوزی های عامل انسانی است و هموطنان باید در قبال طبیعت احساس مسئولیت داشته باشند و دقت کنند که از مانده علف های زمین های کشاورزی پرهیز کنند و آنها را آتش نزنند تا این چند ماه باقی مانده را بگذرانیم.
وی در ادامه توضیح می دهد: بحث عمدی بودن با نقشه و نیت آتش سوزی کم است ولی وقتی که می دانیم در جنگل آتش روشن کردن جرم و خلاف است و نباید آتش روشن کنند، روشن کردن آتش عمد محسوب می شود. باید از روشن کردن آتش در جنگل و مراتع دوری کرد. اگر هموطنان در حین حرکت اگر جایی آتش سوزی می بینند در همان لحظه اول احساس مسئولیت کنند و خاموش کنند طبیعتا گسترش پیدا نمی کند. از طریق شماره ۱۵۰۴ اطلاع رسانی کنند.

اختلاف دو دامدار عامل آتش سوزی در خائیز
در همین زمینه مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد از اختلاف دو دامدار ساکن در حاشیه کوه خائیز درخصوص وقوع آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع این منطقه خبر داد. به گفته سیداسدالله هاشمی به دلیل اختلاف دو دامدار ساکن در حاشیه کوه خائیز از مناطق حفاظت شده تحت پوشش محیط زیست، شعله‌های آتش در جنگل‌ها و مراتع کوه خائیز شعله ور شدند و به دلیل بالا بودن پوشش مرتعی و علوفه‌ای هر لحظه شعله‌های آتش فوران می‌کند.
در همین زمینه مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد، با اشاره به تداوم آتش‌سوزی در منطقه کوه خائیز اظهار داشت: بالگرد شرکت نفت و گاز گچساران برای کمک به مهار آتش به منطقه خاییز کهگیلویه اعزام شد. سید اسدالله هاشمی با بیان اینکه ۴۵ نیروی امدادی و تازه نفس از طریق بالگرد با ۱۵ سورتی پرواز به منطقه اعزام شده اند، افزود: نیرو‌های امدادی در حال حاضر با ۱۲ دستگاه دمنده کار اطفا حریق را انجام می‌دهند. مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: در حال حاضر نیز یک فروند بالگرد آب‌پاش با آبگیری از سد مارون برای مهار آتش به منطقه آمده است.

منطقه حفاظت شده خائیز
منطقه حفاظت شده خائیز با مساحتی افزون بر ۳۳ هزار هکتار در کهگیلویه از جمله مناطق زیست حیات وحش در جنوب کشور است که در فاصله ۱۵ کیلومتری دهدشت در استان کهگیلویه و بویراحمد از جنوب به بهبهان، از شرق به پل پادوک در خیرآباد گچساران و از غرب به سد مارون وصل می‌شود.
این منطقه دارای طبیعت گرمسیری بوده و از مهم‌ترین زیستگا‌های حیات وحش کهگیلویه و بویراحمد محسوب می‌شود.
آب دریاچه سد مارون، قلعه‌های متعدد، پوشش گیاهی مناسب، گونه‌های متفاوت درختان با گونه غالب بلوط، جلوه زیبا و توریستی به این منطقه بکر داده است. منطقه حفاظت شده خائیز زیست گاه جانواران و گیاهان کمیاب و کم‌نظیر کشور است. منطقه حفاظت شده خاییز زیستگاه جانورانی از جمله پلنگ، کفتار، روباه، گرگ، کبک، تیهو، بهری، دلیجه، کاراکال، تشی و شغال است اضافه کرد: پوشش گیاهی منطقه نیز شامل بلوط (گونه غالب) بنه، کلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشک، گون، گیاهان دارویی و گونه‌هایی از خانواده گندمیان است.
وزش باد، گرما، پوشش جنگلی و وجود درختان فراوان، مراتع پر پشت و علف‌های خشک و نیز سخت گذر بودن منطقه آتش‌سوزی مهار آتش را سخت کرده است.
وجود گونه‌هایی مانند خارشتر، یونجه وحشی، گون، اسپند، شیرین بیان، آویشن و گل‌های زرد و سرخ بهاری چشم انداز‌های دلنشینی برای حضور گردشگران در فصل‌های مختلف سال در این منطقه ایجاد می‌کند.