ETFها زمینه‌ساز خصوصی‌سازی واقعی خواهند شد؟
نزدیک به دو هفته از گشایش پرونده ETF توسط دولت گذشته است و مردم همچنان تا یک هفته دیگر فرصت پذیرهنویسی دارند. از آنجایی که یکی از اهداف دولت از فروش سهم خود، خصوصی‌سازی بوده است، بررسی این نکته که ETFها چقدر به خصوصی‌سازی واقی کمک می‌کنند، از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا یک کارشناس بازار سرمایه بر این باور است که اینکه چنین حجمی از دارایی‌های دولت قرار است سیال شود، به شرطی که دولت از مدیریت آن نیز دست بکشد، نشان‌دهنده آن است که می‌توان به کاهش حجم دولت و رهسپاری کشور به سمت خصوصی‌سازی واقعی امیدوار بود. بازخوانی پرونده خصوصی‌سازی در کشور حاکی از آن است که در سال‌های گذشته فرآیند خصوصی‌سازی‌هایی به صورت مزایده یا از طریق سازمان بورس انجام می‌شد که در نهایت به خصوصی‌سازی واقعی منجر نشد و به گفته کارشناسان و فعالان اقتصادی سهم شرکت‌های واگذار شده در اختیار سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی قرار گرفت. به عبارت دیگر شرکت‌ها به سمت خصولتی شدن پیش رفتند. اما به نظر می‌رسد دولت همچنان خواهان اجرای اصل۴۴ قانون اساسی و خصوصی‌سازی است و در این راستا دست به طراحی شیوه‌ای جدید برای واگذاری اموال زد که در نهایت به واگذاری در قالب صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) ختم شده است. در این راستا، علیرضا قنبرعباسی؛ یک کارشناس بازار سرمایه با تأکید بر اینکه واگذاری‌های جدید را همچنان نمی‌توان خصوصی‌سازی به شکل کامل نامید، اظهار کرد: اما این اقدام قدمی‌مثبت و امیدوارکننده از سوی دولت محسوب می‌شود و در صورت انتقال مدیریت شرکت‌ها به بخش‌خصوصی واقعی، روزنه امیدی برای کاهش حجم دولت و اجرای دقیق اصل۴۴ قانون اساسی خواهد بود. وی در مورد مزایای واگذاری اموال دولتی در قالب ETF توضیح داد: از مزایای چنین شکل واگذاری می‌توان به افزایش تعداد کدهای معاملاتی در بورس اشاره کرد که باعث می‌شود عموم مردم به بازار بورس ورود کرده و سرمایه‌گذار شوند؛ در نتیجه حجم بازار بورس بزرگ‌تر خواهد شد و در اقتصاد کلان کشور تأثیر مثبت خواهد داشت. این کارشناس بازار سرمایه درمورد شکاف میان خصوصی‌سازی به معنای واقعی کلمه با واگذاری‌هایی که این روزها در قالب ETF در حال انجام است، اظهار کرد: در این واگذاری‌ها مدیریت از دولت به اشخاص و سرمایه‌گذاران جدید انتقال پیدا نمی‌کند و فقط درصدی از سهام شرکت‌ها در میان تعداد زیادی از افراد توزیع می‌شود. ملاحظات دیگری را هم باید در نظر داشت و توجه کرد که آیا حجم بازار بورس کشور با حجم ETFهایی که در حال واگذاری هستند همخوانی دارد یا خیر؟ باید پیش‌بینی کرد که اگر افراد در آینده به صورت خودجوش تصمیم به فروش سهام خود بگیرند، چه اتفاقی برای بازار سرمایه کشور رقم خواهد خورد؟ آیا راهکارهایی برای مدیریت چنین حجمی از سرمایه وجود دارد یا خیر؟ بنابراین شکل واگذاری‌ها یک موضوع و اتفاقات پس از واگذاری‌ها موضوعی دیگر است. عباسی با تأکید بر اینکه مدیریت پس از واگذاری مهم‌تر از واگذاری است، گفت: دولت باید برای ۱۰سال آینده این واگذاری‌ها برنامه داشته باشد. پس از واگذاری به صورت ETF باید راهکاری برای جلوگیری از هجوم مردم برای فروش سهام سازماندهی شود. به عنوان مثال مقرراتی وضع شود مبنی بر اینکه افراد فعلاً بیش از ۲۰ درصد از سهام خود را نمی‌توانند بفروشند یا اینکه فعلاً فقط می‌توانند سود سرمایه خود را دریافت کنند. وی با بیان اینکه به صورت کلی واگذاری اموال دولتی در قالب صندوق‌های ETF اقدام مفیدی برای بازار سرمایه کشور محسوب می‌شود، اظهار کرد: اینکه چنین حجمی‌از دارایی‌های دولت قرار است سیال شود، به شرطی که دولت از مدیریت آن نیز دست بکشد و واگذاری واقعی صورت پذیرد، نشان‌دهنده آن است که می‌توان به کاهش حجم دولت و رهسپاری کشور به سمت خصوصی‌سازی واقعی امیدوار بود.
ETF چیست؟
براساس این گزارش، وزارت امور اقتصادی و دارایی چندی پیش طی اطلاعیه‌ای فراخوان واگذاری (شماره۱) پذیرهنویسی واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) «واسطه‌گری مالی‌یکم» را منتشر کرد. در این اطلاعیه آمده بود که وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری‌اسلامی‌ایران، باقیمانده سهام خود در بانکهای ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را واگذار خواهد کرد. به طور کلی قرار است ۲۳ هزار ۸۰۰ میلیارد تومان باقیمانده سهام دولت در سه بانک و دو شرکت بیمه‌ای مذکور در قالب یک صندوق سرمایهگذاری قابل معامله در بورس (ETF) با عنوان«واسطه‌گری مالی‌یکم» عرضه شود.
برای پذیرهنویسی چه باید کرد؟
در این راستا، بانکهای ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، ملت، تجارت، صادرات و قرض‌الحسنه مهرایران، پارسیان و پاسارگاد به عنوان بانکهای منتخب از تاریخ ۱۴ تا ۳۱ اردیبهشت‌ماه، آماده پذیرهنویسی متقاضیان خریداری واحدهای سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) هستند. در واقع متقاضیان می‌توانند به صورت غیرحضوری و با مراجعه به درگاه بانکهای مذکور نسبت به پذیرهنویسی اقدام کنند.
همه از تخفیف برخوردارند؟
ویژگی بارز این واگذاری، بهره‌‌مندی کلیه ایرانیان از تخفیف ۲۰درصدی است. سقف سرمایهگذاری هر شخص حقیقی (هر کدملی) ۲۰ میلیون ریال (دو‌میلیون تومان) تعیین شده است. پذیره نویسی برای هر فرد دارای کدملی امکان‌پذیر است و محدودیت سنی برای متقاضیان وجود ندارد. پذیرهنویسی واحدهای این صندوق برای اشخاص دارای کد معاملاتی (کدبورسی) از طریق کارگزاری‌های بورس و سامانه‌های آنلاین معاملاتی و درگاه‌های غیرحضوری و حضوری بانکهای منتخب و برای اشخاص فاقد کد بورسی، از طریق درگاه‌های غیرحضوری و حضوری بانکهای منتخب انجام می‌شود. شروع پذیرهنویسی از ۱۴اردیبهشت‌ماه و پایان پذیرهنویسی ۳۱ اردیبهشت ماه خواهد بود.
∎